جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در ‎3 فصل تدوین شده است: در بخش اول کلیات مفاهیم و اصطلاحات موجود در پایان نامه و فرقهای موجود در تحقیق بررسی شده، در بخش دوم روایاتی از امام صادق علیه السلام که در ذیل آیه های مورد بحث وارد شده از تفاسیر روائی شیعه جمع آوری و سپس کلیه روایات اخذ شده از منابع اصلی آورده شده است و در بخش سوم در بررسی دلالی نیز با توجه به مضامین احادیث به کتب لغت، تفسیر، شروح متب حدیثی مراجعه و نکاتی که به فهم مضمون احادیث کمک می کند نقل گردید تادر پایان شرح حال رجال در فصلی جداگانه تنظیم و تدوین گردد. ‎143حدیث ذیل ‎53 آیه در این پایان نامه بررسی و ‎37حدیث از آنها معتبر و بقیه/

سنت ، پس از قرآن مهم ترین منبع استنباط احکام در فقه اسلامی اعم از شیعه واهل سنت به شمار می رود. از این رو پیرامون آن بحث های گسترده ای صورت گرفته است ، اما همچنان بحث وبررسی در خصوص آن می تواند بسیاری از ابهامات مطرح شده دراین مورد را روشن سازد این نوشتار علاوه بر واژه شناسی سنت و ادله حجیت آن به تدوین سنت واقسام خبر به ویژه خبر واحد و ادله حجیت آن و اشکالاتی که برآن وارد شده است به همراه پاسخ آن ها و نیز به بحث مهم انسداد و انفتاح پرداخته است

موضوع پایان نامه: جایگاه وصی از دیدگاه کتاب و سنت و ادب می باشد که وصّی، از القاب مشهور امام امیر المؤمنین علی(ع) است. اثبات وصایت آن حضرت یعنی اثبات امامت. حضرت علی(ع)، بنابر حدیث یوم الانذار، وصی پیامبر(ص)در امر رهبری و خلافت و هدایت امت اسلامی پس از پیامبر می باشد. در این پایان نامه در بخش اول، پس از ذکر کلیاتی در معنای لغوی و اصطلا حی وصّی به سیر تاریخی وصایت در انبیای گذشته همراه با ذکر چند تن از اوصیا پرداخته ایم، چرا که این موضوع بر ضرورت و اهمیت وصایت در امت اسلامی تأکید می کند. در بخش دوم به ذکر وصی در آینه روایات اشاره شده است که شروع وصایت را از دعوت خویشاوندان به اثبات می رساند و اوج ابلاغ وصایت در غدیر خم می باشد. سپس به ذکر روایاتی از کتب شیعه و سنی می پر دازیم و به احتجاج معصومین (ع) و صحابه و تابعان در امر وصایت گفتاری چند آورده ایم. در بخش سوم به جایگاه وصی در آینه تاریخ و ادب اشاره شده، وبه ذکر اشعاری در حماسه های جنگ جمل و صفین و تنی چند از شاعران اهل بیت(علیهم السلام) اکتفا کرده ایم . در بخش چهارم به نقد تحریف حدیث وصایت و رد شبهات موجود در این امر پرداخته ایم.

«ولایت فقیه» عنوانی است که می تواند در دو حوزه فقه و کلام از جهات گوناگون طرح شود. جنبه فقهی آن، بحث از تکلیف فقیه در پذیرش ولایت یا وظیفه مردم در اطاعت از فقیه است; امّا جنبه کلامی آن، بحث از منشأ و مبنای این ولایت به شمار می رود; زیرا هر گونه ولایتی از سوی هر کس جز خداوند، غیرمشروع است و باید به اذن و ولایت خداوند منتهی شود به این صورت که ایمان به خدا، مستلزم اعتقاد به توحید در ربوبیّت تشریعیِ خداوند است; یعنی قبول ولایت و سلطه و حاکمیّت هر کسی جز خداوند، جایز نیست; ولی از آن جا که خداوند، دارای لطف و حکمت در حدّ بی نهایت است (کتب ربّکم علی نفسه الرّحمة)، با بعثت انبیا و حفظ خطّ نبوّت با وجود امامان معصوم(علیهم السلام)، این صفات را متجلّی ساخته است. این حکمت و لطف در عصر غیبت و زمانی که از نعمت حضور امام(علیه السلام)محرومیم نیز پابرجا است; چرا که لطف، از صفات الهی است و صفات خداوند در طول زمان و در آبستن حوادث، دستخوشِ تغییر و تحوّل نخواهد شد; بنابراین، اِعمال این لطف از سوی خداوند، در زمان غیبت هم مانند زمان حضور معصومان(علیهم السلام)ضرورت دارد، و این جا است که ضرورت وجود فقیهان در جایگاه نزدیک ترین افراد به ویژگی های معصومان(علیهم السلام)، و امین ترین افراد در جهت به دست گرفتن عنانِ اسبِ سرکشِ قدرت، برای حفظ خطّ امامت و شریعت و رهبریِ مردم احساس می شود و این نیز لطفی است که از سوی خداوند ضرورت دارد; بنابراین، انکار این ضرورت، با التفات به لوازمش به منزله انکار یکی از صفات خداوند خواهد بود. این پژوهش، به بررسی جایگاه ولایت فقیه درعلم کلام پرداخته، تفاوت کلامی و فقهی بودن آن، و آرای گوناگون در این زمینه و ادلّه اثبات ولایت فقیه در علم کلام را تبیین می کند. حاکمیت ولایت الهی، و شرایط حاکم اسلامی نیز از جمله مباحثی است که در بخش های بعدی به آن پرداخته شده است.آن چه به صورت نتیجه این پژوهش ارائه شده، این است که بحث از تشکیل حکومت و رهبری و ولایت بر مردم، از این جهت که به صفات و افعال الهی باز می گردد، بحث کلامی است; زیرا موضوع علمِ کلام، بررسیِ افعال و صفات خداوند است، و از آن جا که ما در اثبات «ولایت فقیه» به لطف یا حکمت خداوند استناد می کنیم، این عنوان در علم کلام جای می گیرد. افزون بر این، در بحث امامت، پس از غیبت حضرت ولیّ عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف نیز با استناد به کلمات معصومان(علیهم السلام) در تعیین جانشین برای خود می توان جایگاه دیگری را برای بحث از «ولایت فقیه» در استمرار اصل امامت در نظر گرفت.

رساله حاضر به پاسخ این سوال که «آیا انسان در افعال خود مجبور است یا اینکه در افعالش اختیار کامل دارد و به اصطلاح آموزش به او تفویض شده است یا اینکه فرض سومی در کار است؟» می پردازد.مسئله جبر و اختیار به عنوان یک مسئله فلسفی مطرح می شود که به زندگی اجتماعی همه مربوط می شود و مؤلف در پی حل صحیح همین مسئله است. مؤلف دراین میان نظریه جبریون، نظریه طرفدران امر بین الامرین و نظریه مفوضه را بیان می کند. در این رساله اساساً به اثبات اعتقاد به جبر که لازمه علومی چون روانشناسی، تاریخ، جامعه شناسی، اقتصاد، حقوق، اخلاق و سیاست است تأکید می شود و در مقابل نظریه مستشرقین که مکتب السلام را طرفدار جبریگری و نفی اختیار معرفی می کنند بیان شده و از احکام فیلسوفانی نظیر ملاصدرا و ابن سینا و.... استفاده می کند و در نهایت بحث را از زمان ارسطو مطرح و سپس در دایره اسلام و فرق اسلامی موضوع را بررسی می کند

تبیین مبانی نقلی، عقلی، کلامی و عرفانی عقیدة مهدویت است. نویسنده در فصل اول از چهار فصل این پژوهش، به بیان تاریخچه مهدویت در کتاب های هندوها، زرتشتیان و تورات و انجیل های چهارگانه داشته و به این نتیجه رسیده است که اعتقاد به مصلح جهانی، اختصاص به شیعه یا مسلمانان ندارد، بلکه تمام ادیان و مذاهب آسمانی و مکاتب غیرآسمانی، معتقدند که در یک عصر ظلمانی و بحرانی که جهان در فساد و بی دینی فرو می رود، نجات دهنده ای بزرگ ظهور می کند و اوضاع جهان را اصلاح می کند. فصل دوم به «مبانی نقلی عقیده مهدویت از منظر قرآن و احادیث» اختصاص دارد که با استناد به آیات هدایت فراگیر بشر، جهان شمولی اسلام، وعدة حکومت صالحان و انتظار وعدة الهی اثبات شده است. نویسنده در فصل سوم به «اثبات مهدویت از منظر عقل» پرداخته و با استفاده از مبانی کلامی، فلسفی و عرفانی بحث کرده است. در پایان نیز «دیدگاه برخی از مخالفان اصالت عقیده مهدویت» طرح شده است که معتقدند مهدویت حاصل فشارهای سیاسی و عقیده ای شرقی و وارداتی است و هیچ جایگاهی در منابع روایی معتبر اسلامی، از جمله صحیح بخاری و مسلم ندارد، که به صورت مختصر به آن پاسخ داده شده است.

این نوشته مشتمل بر دو بخش است . در بخش اول سعی شده است خواننده با عرفان به صورت اجمالی آشنا شود . از مسائل مطرح شده در این بخش می توان به این موارد اشاره کرد : موضوع علم عرفان، مسائل عرفان، مبادی عرفان، برخی از اصطلاحات عرفان نظری ( مقام ذات، احدیت و عماء، واحدیت و الهیت، اسماء و صفات، فیض اقدس، فیض مقدس، قوس نزول و صعود، . در بخش دوم، که محور اصلی اش کلمات و خطبه های حضرت علی (ع) می باشد راجع به خدا و هستی؛ یعنی قوس نزول: خداشناسی، هستی شناسی، و انسان کامل؛ یعنی قوس صعود: انسان سالم و کامل، بحث شده است.

محقق در این تحقیق با تکیه بر آیات و روایات به بررسی آثار اخلاقی و تربیتی یادآوری مرگ در جهت دهی صحیح به زندگی دنیوی پرداخته است. مهم ترین موضوعات آن به این قرار است: تعریف لغوی مرگ، مخفی بودن زمان و مکان مرگ، فراگیر بودن و گریزناپذیری مرگ، چگونگی وقوع مرگ، حالات محتضر و سکرات مرگ، ره آوردهای مرگ شامل قطع اسباب و آلات دنیوی، بسته شدن باب توبه؛ آثار مثبت مرگ از جمله شتاب در کار خیر و اجتناب از افتادن در گناه؛ راه های مؤثر در مرگ اندیشی شامل تفکر در آثار گذشتگان، تفکر در ماهیت دنیای گذرا، عیادت محتضر، تشییع جنازه و رفتن به گورستان؛ علل ترس از مرگ.

در پژوهش انجام شده با موضوع آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی زکات این فریضه الهی که به عنوان یک واجب مالی تلقی می شود و موثر در رشد و تعالی فرد و جامعه و به دنبال آن ایجاد آرامش در اجتماع انسانی است ، با محوریت قرار دادن محتوی تحقیق پیرامون آثار و پیامدها ، ضمن بیان مهمترین آثار مثبت و منفی در پرداخت و عدم پرداخت زکات ، سعی ما بر آن شد که با بالا بردن آگاهی افراد و نشان دادن کلید رستگاری به آن ها ، ایشان را به روی آوردن به این فریضه الهی فرا خوانیم چرا که با بررسی این فریضه در آیات و روایات پی بردیم این تکلیف همچون سایر تکالیف ، ره توشه ای است برای حرکت انسان در مسیر تقوی الهی و عامل دست یابی انسان به عالی ترین مقامات روحانی و وسیله حضو.ر یافتن به آستان حضرت حق . در پایان نیز با پرداختن به عواقب ترک زکات و بیان گرفتاریهایی که در دنیا و آخرت دامن گیر فرد و جامعه می شود ، ضمن یاد آوری نکات آموزنده و عبرت انگیز همگان را به بیداری از خواب غفلت که ناشی از فرو رفتن انسان در انواع شهوت هاست ترغیب می کنیم . همچنین برای آگاهی دادن هر چه بیشتر به افراد ، لازم دیدیم مبحثی را تحت عنوان مقدمه ای در بیان زکات که شامل مصداق ها و احکام زکات است قبل از ورود به محتوای اصلی موضوع در فصل اول بیان کنیم . در این تحقیق با بهره بردن از تفاسیر گوناگون از جمله ، تفسیر المیزان ، نمونه ، نور و دیگر تفاسیر همراه با منابع معتبر که با روش جمع آوری مطالب و فیش برداری درباره موضوع در داخل کتابخانه های معتبر انجام گرفت و با آوردن مطالب مفید و متناسب با موضوع به محتوای تحقیق جذابیت بالایی بخشیدیم . و آن چه حاصل این پژوهش است پی بردن به اهمیت اصلی از اصول ارزشی اسلام یعنی فریضه زکات است که با کمرنگ شدن ارزش های اسلامی به خاطر فاصله گرفتن مردم از امور معنوی و غرق شدن در امور مادی به دست فراموشی سپرده شده بود .

این تحقیق شامل نه فصل می باشد در فصل اول کلیاتی از قبیل مقدمه، تعریف موضوع، اهداف تحقیق، پیشینه موضوع، روش تحقیق و سؤالات آمده است. فصل دوم : معنای لغوی و اصطلاحی کلمه « امر» ، « نهی» و « معروف» و « منکر» همچنین امر به معروف و نهی از منکر از نظر اسلام معنا شده ، راههای شناخت معروف ها و منکرات از سه دیدگاه عقل، فطرت، سلیم و شرع، اهمیت و جایگاه این دو فرضیه از دیدگاه ادیان الهی ( اسلام، مسیحیت و یهودیت) و فرقهای اسلامی ( خوارج، مرجئه ، معتزله و ...) بیان شده است. در فصل سوم از تحقیق چهار شرط اصلی از شرایط امر به معروف و نهی از منکر بیان شد که این شرایط عبارتند از : اولا امر و ناهی باید معروف و منکر را بشناسند، ثانیا امر و ناهی احتمال اینکه امر به معروف و نهی از منکر آن ها تأثیر دارد را بدهند، ثالثا تارک معروف و عامل به منکر بر ادامه شیوه خود اصرار داشته باشد و رابعا امر به معروف و نهی از منکر موجب مفسده ای نباشد در فصل چهارم مراتب این دو فرضیه شامل ( انکار قلبی، انکار زبانی و اقدام عملی آن بیان شده است. فصل پنجم شیوه های امر به معروف و نهی از منکر ذکر شده است که عبارتند از ( شیوه گفتاری، نوشتاری و عملی، شیوه هنری، شیوه مستقیم و غیر مستقیم ، شیوه ارائه جایگزین، شیوه فردی و جمعی ، شیوه تدریجی و تکرار کردن و الگو سازی برای فرد می باشد. از فصل ششم بخش اصلی تحقیق یعنی آثار و پیامدهای امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن و سنت پرداخته شده در فصل ششم آثار و پیامدهایی که انجام امر به معروف و نهی از منکر در اجتماع دارد بیان شده که عبارتند از ( برپایی واجبات، تأمین امنیت، حلال شدن درآمدها، پرداخت حقوق دیگران ، عمران و آبادی زمین، انتقام از دشمنان اسلام ، اصلاح امور دین و دنیا، دعوت به اسلام ، مخالفت با ستمگران و نجات از بلای الهی ) فصل هفتم آثار و پیامدهایی که خود فرد بر اثر برپایی این دو فرضیه بدست می آورد ذکر شده که عبارتند از : ( خود سازی خود فرد، شرکت در ثواب الهی ، دنیا و آخرتی سودمند، عزت و سربلندی ، مقام خلیفه الهی ، بهره مندی از الطاف الهی ، نشانه بهترین بودن، فلاح و رستگاری ، خوشنودی خدا، مقام ویژه در آخرت.) در فصل هشتم آثار و پیامدهایی که ترک این دو فریضه در جامعه دارد بیان شده که عبارتند از : ( سلب نعمت و برکات الهی، تسلط اشرار، عقوبت الهی، پیامدهای فرهنگی و فروپاشی کانون گرم خانواده) و در فصل آخر آثار و پیامدهای ترک این دو فریضه برخورد فرد بیان شده که شامل ( تضعیف ایمان خود فرد، عدم اجابت دعای او، شرکت در گناه، محرومیت از حیات واقعی، لعن و نفرین الهی، کم شدن روزی فرد، واژگونی قلب و جدایی از اولیاء خدا).