جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کسی نامد از آن جهان که پرسم از وی احوال مسافرین دنیا چون شد حضرت علی ( ع) می فرماید: «ایها الناس، کل امری لاق ما یسر منه فی فراره. العجل مساق النفس و الهرب منه موافاته. کم اطردط الایام ابحثها ان مکنون هدالامر، فابی الله الا اخفئاه. هیهات! علم مخزون!» ای مردم هر کس از مرگ بگریزد، به هنگام فرار آن را خواهد دید اجل سرآمد زندگی و فرار از مرگ رسیدن به آن است، چه روزگارانی که در پی راز نهفته اش بودم اما خواست خداوند جز پنهان ماندن آن نبود، هیهات! که این علمی پنهان است! در زندگی و جهان ما فقط یک حقیقت قابل تأمل وجود دارد و آن هم مرگ است. با تمام اختلافاتی که در میان مردم جهان هست و با همه اختلاف مسیرها و روش هایی که دارند از هر کجا و هر نقطه شروع کنند بالاخره در یک جا به هم می رسند آن نقطه مرگ و پایان این زندگی است. آیا انسان پس از مرگ یکباره وارد عالم قیامت می شود و کارش یکسره می گردد و یا انسان در فاصله مرگ و قیامت یک عالمی خاص را طی می کند و هنگامی که قیامت به پا شد وارد عالم قیامت می گردد؟ مطابق آنچه از قرآن کریم و اخبار و روایات متواتر و غیر قابل انکاری که از رسول خدا و ائمه اطهار سیده است استفاده می شود هیچ کس بلافاصله پس از مرگ وارد عالم قیامت کبری نمی شود زیرا قیامت کبری مقارن است با یک سلسله انقلاب ها و دگرگونی های کلی در همه موجودات زمینی و آسمانی که سراغ داریم یعنی کوه ها، دریاها، ماه و خورشید، ستارگان، کهکشان ها. هنگام قیامت کبری هیچ چیز در وضع موجود باقی نمی ماند بعلاوه در قیامت کبری اولین و آخرین جمع می شوند و ما می بینیم که هنوز نظام جهان برقرار است و شاید میلیون ها و بلکه میلیاردها سال دیگر نیز برقرار باشد و میلیاردها و میلیاردها انسان دیگر بعد از این بیایند. زندگی پس از مرگ پیش از وقوع رستاخیز در اصطلاح قرآن و دین همان زندگی برزخی است. برزخ در لغت عرب به معنی حایل و فاصله است این بخش از زندگی حد فاصل دنیوی و اخروی است. اگر چه منظور از قبر در اکثر موارد همان برزخ است ولی با این همه ارتباط خاصی بین قبر خاکی و قبر برزخی یعنی بین روح انسان در برزخ و بین بدن مادی او در قبر خاکی وجود دارد. آنچه از ظاهر قبر نمایان است بیش از یک محوطه کم طول و عرض نیست که فقط به اندازه قد و قامت یک انسان ایستاده از سطح زمین به داخل قبر فرو می برند و سقف آن عبارت از یک سنگ خواهد بود آن هم برای آنکه موقع ریختن خاک به داخل قبر خاک داخل نشود. دلایل قرآن بر وجود عالم برزخ وجود دارد و حدود 15 آیه دلالت بر وجود عالم برزخ دارد. اولین حادثه ای که بعد از مرگ انجام می گیرد سئوال و فشاری است که در قبر واقع می گردد. از جمله چیزهایی که بایستی به آن اعتقاد داشت « سئوال منکر و نکیر فی القبر حق» است. قشار قبر همگانی است و فشار قبر در بدن اصلی است و فشار قبر ثواب و عتاب آن مال جمیع مسلمانان است و کم اتفاق می افتد کسی فشار قبر نداشته باشد. سئوال ملائکه برای همه کس حتمی است کسی باقی نمی ماند در شرق و غرب و دریا و خشکی که از سئوال ملائکه « منکر و نکیر» در امان باشد. خداوند دو نوع مجازات دارد، مجازات های تربیتی و مجازات های پاکسازی و استیصال. برهوت مانند وادی السلام جایگاه ارواح پس از مرگ است با این تفاوت که جایگاه ارواح مؤمنین وادی السلام و جایگاه ارواح کفار، مشرکین و منافین در برهوت است. کلید واژه: برزخ.

خاتمیت از مسائل درون دینی است و از بدیهی ترین و ضروری ترین مسائل ایمانی و اعتقادی است که در هیچ دوره و برای هیچ مسلمانی جای تردید نبوده است زیرا ایمان به پیامبری رسول اکرم ( ص) و کتاب آسمانی او برابر با ایمان به ختم نبوت است که نص قرآن نیز مؤید آن است « ماکان محمدا با احد من رجالکم ولکن رسول الله و خاتم النبیین» و مقصود از ختم نبوت آن است که پس از محمد(ص) و پس از شریعت اسلام هیچ پیامبری خواه تشریعی یا تبلیغی نخواهد آمد و نبوت پیامبر(ص) پایان دهنده سلسله پیامبران توحیدی است این رساله دارای چهار بخش که بخش اول آن کلیات می باشد که در آن به تعریف و تبیین موضوع اهداف تحقیق و پیشینه آن پرداخته شده است بخش دوم آن خاتمیت در آیات و روایات است که در فصل اول آن که خاتمیت در آیات است ابتدا به آیه 40 سوره احزاب که دلالت مستقیم بر مسئله خاتمیت دارد مورد بررسی قرار گرفته است وبعد از آن آیاتی دیگر نیز بیان شده و اما در فصل دوم که خاتمیت در روایات است روایات در باب خاتمیت بیان شده است و بخش سوم خاتمیت از دیدگاه عقل است که در فصل اول آن راه های توجیه خاتمیت و ارکان آن بیان شده است و در فصل دوم با توجه به براهین عقلی به اثبات خاتمیت پرداخته شده است و در بخش چهارم نظرات دانشمندان و روشنفکران بیان شده است و در آخر به شبهات و سؤالاتی پیرامون مسئله خاتمیت پاسخ داده شده است. پس با این وجود پیامبر(ص) خاتم پیامبران است چنانکه سرور و افضل پیامبران است که دو چیز شاهد این مطلب است 1- رسالت عامه پیامبر(ص) که تا روز قیام دوام دارد و هیچ یک از پیامبران گذشته پنین رسالتی نداشتند 2- قرآنی که به سوی او نازل شده است و هیچ یک از کتاب های آسمانی همانند آن نیستند.

رساله حاضر به جمع آوری اندیشه های فلسفی حضرت امام رحمه الله علیه از آثار فلسفی، کلامی، عرفانی، اخلاقی، فقهی، اصولی، سخنرانی و دیوان اشعار ایشان و ... پرداخته و مقایسه بین نظرات این حکیم با حکماء دیگر نموده است و در خلال بحث های خود ابداعات حضرت امام رحمه الله علیه را به نمایش گذاشته و نقاط قوت و نوآوری های ایشان را در کنار عقاید فلاسفه پیشین از جمله ملاصدرا بیان کرده است. پایان نامه در دو بخش امور عامه یا الهیات به معنی اعم و الهیات به معنی اخص تدوین شده است که هر کدام از آن، خود شامل فصلهای متعددی است. حضرت امام رحمه الله علیه علیرغم احترامی که به فیلسوفان و عارفان از جمله میرداماد و ملاصدرا و ابن عربی و محمدرضا قمشه ای دارد، ولی در برخی موارد به نقد آراء آنها پرداخته و نقاط ضعف نظراتشان را نمایان ساخته است. رساله حاضر تلاش کرده است که نظرات ابتکاری حضرت امام رحمه الله علیه را در مقایسه با دیگر فیلسوفان نشان دهد، و به این وسیله میزان نوآوری امام و مقدار پای بندی و التزام او به حکمت متعالیه نشان داده شده است و به این وسیله مشخص شده که امام چگونه از مباحث قرآنی و روایی و عرفانی و کلامی برای بازسازی یک نظام فلسفی بهره گرفته است

در این نوشتار چیستی حکمت، از زوایا و دیدگاههای مختلف لغوی، اصطلاحی، روایی و قرآنی مورد بحث و تحقیق قرار گرفته و هدف آن ارائة برداشتی صحیح و دقیق از میان تعاریف و توصیفات مختلف حکمت می باشد. مطالعة نظرگاههای متکلمان، فلاسفه و عرفا نقش مهمی در شناخت حکمت برای جویندگان دارد، چرا که یکی از مواضع برخورد و منازعه این دانشمندان در اصطلاح حکمت بوده است و نیز از آنجا که در قرآن کریم و روایات نبوی و اهل بیت آن حضرت (ص) پرداختن به حکمت از فرایض توأم با خبر کثیر، توصیه و تأکید شده، در نتیجه متفکرین مکاتب و مشارب مختلف نیز هر کدام مسلک خود را در نیل به این امر عظیم مصیب دانسته و شیوة رقبای دیگر را بسیار بعید از مطلوب و مقصود شمرده اند و بدین ترتیب کانون مباحثات بزرگی را برای محققین فراهم نموده اند، که در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این پس از ارائة شناخت جامع و کامل از حکمت، کیفیت وصول به آن و فواید و موانع و آفات طریق آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق ضمن بررسی آراء مکاتب مختلف و مقایسه میان آنها دیدگاه عرفای حقه جامع و غالب بر دیگر انظار شناخته شده و سلوک در طریق آنان به عنوان شیوة صحیح در نیل به حکمت و حقیقت انتخاب شده است، چنانکه در این باره اذعان و اعتراف متکلمین و فلاسفه ای همچون ابو حامد غزالی و ابن سینا بسیار معروف است.گرایش و تمایل به شیوة عرفانی در میان امثال این دانشمندان دلیل محکمی است در اثبات این مدعا. دربخش دیگر این نوشتار سیر تطورات حکمت از آغاز اسلام تا اواخر مکتب سبزوار بیان شده است. ارتباط این بخش با چیستی حکمت در آن است که متفکرین اسلامی خصوصاً شیعیان در پویایی و باروری تعالیم اصیل و عمیق اسلام در برابر افکار قشری و ظاهری مکاتب مختلف اعم از داخلی و خارجی به یک پیکار معنوی عظیم و خطیر همت گماشتند تا بدین وسیله حکمت الهی و حقیقی را از غیر آن متمایز سازند.

هدف پژوهش مقایسه و بررسی طرفین دو نظام سیاسی اسلام و دموکراسی است به منظور روشن شدن بیشتر ضرورت طرح پیشینه تاریخی، اصول، انواع و بالاخره معایب دموکراسی بدیهی می نماید. نتایج نشان می دهد در نظام دموکراسی، اکثری حاکم و مردمی که در اقلیت به سر می برند محکوم خواهند بود هر چند نسبت بین آنها ۵۱ به ۴۹ درصد باشد و این نظام که جوهره اش حاکمیت و مشارکت مردم است در حکومت، امکان تحقق این امر در ترجیح طرف اکثر جستجو می کند. در مقابل نظام سیاسی که مبتنی بر دین اسلام است حق حاکمیت را از آن ذات اقدس ربوبی می داند اما این به معنای نادیده انگاشتن لزوم و ضرورت مشارکت مردمی نیست. در این نظام دینی از اموری سخن به میان آمده که می توان از آنها به عنوان مشارکت مردم در بخش سیاسی یاد کرد. مانند امر به معروف و نهی از منکر، بیعن، شورا و نصیحت ائمه مسلمین. با بیان مطالبی که مربوط به اهمیت حضور مردم در امر حکومت از دیدگاه اسلام می شود و واقعیت گرایی آن تثبیت و با بیان این نظر که حق حاکمیت از آن خدای متعالی است که هم آگاهی و شناخت کامل از بدو وجود تا نهایت بقاء نسبت به انسان دارد و هم در اعمال حاکمیت خود غرض و نفع شخصی دخالت ندارد و مصونیت آن از معایب دموکراسی به اثبات می رسد

بحث از حکومت دینی، بحث جدیدی نیست. چراکه از ابتدای خلقت و با ارسال هر رسولی، هر جا که زمینه حکومت فراهم بوده است، حکومت دینی شکل گرفته است. حکومتی که صلاح و سعادت جامعه بشری را در هر دوره ای بر عهده داشته است و تا امروز نیز چنین است. اما همیشه مورد انکار چهره های پلید و سیاسی قرار گرفته است. چهره هایی که مصلحت و منفعت آنان در حکومتی دینی نمی باشد. لذا، هر جا که به نام دین حکومتی تشکیل شد و به مسایل اجتماعی و حکومتی مردم پرداخت مورد تضعیف حیله گران قرار گرفت، به نام اینکه در شأن دین که امری قدسی و معنوی است حکومت که امری مادی است نمی باشد و از حرمت آن کاسته می شود. چراکه دین باید به آخرت مردم بپردازد و از دنیا و مادیان منزه باشد. با این امر ضروری دانسته و دین را مسئول تنظیم امور معیشتی و مادی مردم ندانستند. امروزه نیز همین بحثها و انکارها بر سر حکومت دینی وجود دارد با شکل و ترفندی جدید. خصوصا در زمان غیبت امام معصوم (ع) در این رساله، سعی شده است به نحو کلی و اجمال، به مسئله حکومت پرداخته شود و سپس به بیان اینکه آیادین و بالخصوص، اسلام حق حکومت دارد و آیا برنامه ای برای تنظیم روابط اجتماعی وسیاسی و اقتصادی و ... در جامعه دارد یا خیر؟ همچنی به بحث مشروعیت حکومت پرداخته شده است که به طور مفصل، به ملاک و دلیل اطاعت و فرمانبری مردم از حکومت پرداخته شده است. قابل ذکر است که این بحث در رساله از تازگی خاصی در میان دیگر کتب برخوردار است. نیز بررسی هر چند اندک وظایف حکومت دینی صورت گرفته است و اینکه آیا حکومت دینی فقط وظیفه ابلاغ ایمان را دارد و یا مسئول ایمان آوردن مردم است و یا اینکه علاوه بر مسئولیت ایمان آوردن، مسئول حفظ و اجرای مصادیق و احکام ایمانی نیز میباشد؟ به هر حال به بررسی این مسئله و گردآوری آراء و نظرات مختلف از دانشمندان اسلامی و غیراسلامی پرداخته شده است تا در رساله ای هرچند کوتاه، این موضوع، بطوریکجا و مدون مورد بررسی و جمع آوری قرار گیرد.

جامعه اسلامی بعد از رحلت پیامبر با دو اندیشه مختلف سیاسی روبرو شد: اندیشه ای که مبتنی بر خلافت بود و اندیشه ای که مبتنی بر امامت بود. جریان اولی به حکومت و سلطنت تبدیل شد و جریان دوم به جز دوران کوتاه حکومت امام علی و امام مجتبی علیه السلام ، و برخی حکومتهای شیعی محلی ، دیگر این اندیشه متحقق نشد ولی در تالیفات بسیاری از فقها مورد بررسی قرار گرفت . مولف عالیقدر کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله ، علامه نائینی ، از بزرگترین مراجع اهل نظر در قرن اخیر بوده و همکاری همه جانبهای در مبارزات مشروطه خواهی مبین دیدگاههای ایشان است . این رساله بسیار بدیع و منظم ، طبایع استبداد را بررسی کرده واماندگی و درماندگی امت را به گردن طواغیت امت انداخته و از حکومت ولایتیه سخن به میان آورده است . امام این اندیشه شیعی منحصرا توسط حضرت امام خمینی از محدوده کتب فقهی به عرصه اجتماع و عمل کشیده شد و عینیت یافت . اصل نظریه ولایت فقیه در فقه شیعی از قدمتی بیش از هزار سال برخوردار است . اگر چه در این زمینه و اختیارات ولی فقیه اجماع نظر میان علما نبوده ولی معمولا بطور کلی بحث شده است . امروز با تحقق یافتن نظام مقدس جمهوری اسلامی مبتنی بر اندیشه و ایده امام خمینی ، ولایت فقیه رکن اصلی و روح این نظام محسوب شده و خواستگاه اصلی قدرت دینی و سیاسی بشمار می رود. نگارنده نیز با بررسی در محدوده این نظریه پایان نامه را در پنج فصل که عبارتند از فصل اول : دین و حکومت ، فصل دوم : بررسی حاکمیت در اسلام ، فصل سوم : بررسی مسائل کلامی امامت و زعامت ، فصل چهارم : حکومت اسلامی و مرز مشروعیت ، فصل پنجم : حکومت در عصر غیبت ، گردآوری نموده است .

عنوان تحقیق حیات برزخی است که دراین تحقیق به چگونگی حیات برزخی می پردازد و سعی دراثبات این حیات از طریق آیات وروایات و همچنین از نظر فلاسفه دارد. این تحقیق مطالبی را در مورد فلسفه وجود برزخ و ویژگیهای عالم برزخ بیان می کند و مراحل برزخ را یکی پس از دیگری مورد بحث قرار می دهد. و بیان می کند که اولین مرحله برزخ موت و مرگ است که بین نحوه مردن انسانها با اعمالشان ارتباط است و اینکه سکرات و غمرات مرگ از جمله سختی های پس از مرگ است که انسان باید آن ها را پشت سرگذاشته و عوامل تسهیل کننده ای همچون صله ارحام وجود دارد که باعث کاهش سختی های زمان جان دادن می شود. و همچنین درمورد چگونگی سؤال قبر و اینکه سؤال قبر از چه کسانی و از چه اموری سؤال می شود و اینکه سؤال قبر از دو دسته مومنان خالص و کافران خالص صورت می گیرد و بقیه از سؤال قبر درامان هستند.و به بحث درمورد فشار قبر و عوامل افزایش و کاهش فشار قبر و چگونگی تجسم بدن پس از مرگ می پردازد. و درپایان به بررسی جایگاه هر یک از مومنان و کافران دربهشت برزخی و جهنم برزخی می پردازد و روایات وآیات مربوط به هر مورد را بیان می کند. روش تحقیق بنیادی است و روش جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای بوده است که به صورت فیش مطالب جمع آوری شده است. این تحقیق به اعتبار ماهیت توصیفی می باشد و به اعتبار موضوع این موضوع جزء موضوعات دینی می باشند. دراین تحقیق از منابع تفسیری مانند تفسیرالمیزان علامه طباطبائی، تفسیرنمونه و پیام قران مکارم شیرازی، و از منابع روایی چون وسائل الشیعه حرعاملی و بحارالانوار علامه محمدباقر مجلسی اصول کافی و فروع کافی کلینی استفاده شده است و از فرهنگ لغت هایی همچون فرهنگ بزرگ جامع نوین ( المنجد)، فرهنگ معارف اسلامی جعفر سجادی استفاده شده است. اصطلاحات کلیدی 1 حیات 2 برزخ 3 سکرات 4 غمرات 5 بهشت برزخی 6 جهنم برزخی از جمله نتایج تحقیق: حیات برزخی مرحله ای از حیات انسان است که باید آن را طی کند و این حیات از نظر آیات و روایات اثبات شده است و مراحلی دارد که باید مرحله به مرحله آن طی شود و ویژگیهای مخصوص دارد و اینکه انسانهای مومن دربهشت برزخی و انسانهای کافر درجهنم برزخی بسر می برند.

چکیده: انسان پیوسته در حال رجوع به سوی حیّ لایموت است و در هر مقطعی از جهان به مرحله ای از کمال باید دست یابد و چون برزخ، عالم متصل به دنیاست و پس از وفات به طور یقین باید به آنجا هجرت کند، سزاوار است تا اندازه ای که میسور است، نسبت به آن معرفت کسب کند و بفهمد به چه مکانی سفر می کند و چگونه در آنجا زندگی خواهد کرد و چه زاد و توشه ای در آن دیار لازم دارد. همچنین آگاهی به حیات برزخی، این بصیرت را به انسان می دهد که در مسیر صحیح حرکت کند و زندگی خود را با موفقیت ممتاز طی نماید. رساله حاضر، در چهار بخش تنظیم شده است: در بخش اول، حقیقت مرگ، چگونگی احتضار و قبض روح، و کنار رفتن حجابها در هنگام مرگ مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم، معنی واژه برزخ، براهین اثبات عالم برزخ، کیفیت عالم برزخ، و هدف از عالم برزخ بررسی می گردد. در بخش سوم، ورود به عالم قبر، ملکوت اعمال و اخلاق در برزخ، و بهشت و جهنم برزخی مورد بحث واقع می شود. و در بخش چهارم، سیر زندگی انسان در برزخ بررسی می شود که در این خصوص، مباحث: اثرات اعمال در برزخ، چگونگی ارتباط در برزخ، و فرجام عالم برزخ، مطرح می گردد.

موضوعی که از دیرباز فکر تمام انسانها را به خود مشغول ساخته و ریشه سؤالات مختلف گردیده است، مسأله حیات پس از مرگ است. آیان چنین حیاتی وجود دارد؟ چگونه است؟ چه مراحلی دارد؟ نیازهای انسان در آن حیات چیست؟ و سؤالاتی از این قبیل... بر آن شدیم تا تحقیقی کوتاه و خلاصه در عین حال گویا و راهگشا در موضوع حیات برزخی داشته باشیم تا اولاً به سؤالات مطرح شده خویش پاسخی گوییم و ثانیاً قطره ای باشیم در جمع دریای بی کران خدمت گزاران و مروجان معارف دین. در آستانه حیات برزخی چه حالتی به انسان دست می دهد؟ چه اعمالی موجب راحتی و آسانی سکرات است؟ ورود به قبر، نتیجه بازجویی رضوان و جنت است یا آتش و حفره ای از نار و خلاصه اعمالی که آسایش آن حیات را تأمین می کند و یا سختی و ناراحتی برای انسان در آن حیات ایجاد می کند. دانشمندان و علمای بزرگ که رضوان الهی بر آنها باد، زحمات فراوانی کشیده و دریاهایی از نور پیش روی ما نهاده اند و آنرا بحار الانوار نامیده اند و تلاش آنان آرام بخش دلها گردید و تسلیت الفوادگشت و بینش و معرفت انسان را افزون ساخت و معادشناسی را فراراه ما قرار داد و ما را از هر عقیده خرافی پاک و منزه نمود و تجرید الاعتقاد شد و .... این خلاصه با مراجعه به تألیفات بزرگان دین نگارش یافت و از بین مطالب، زبده ها انتخاب گردید، باشد که مقبول درگاه الهی واقع و موجب آشنایی با مراجعه کنندگان با موضوع مورد بحث شود. هدف از این تحقیق ارائه روش عملی صحیح در جهت استقبال از آن حیات جاودانه است، امید آنکه توانسته باشیم مقصود را برسانیم. قبر: گور، مدفن انسان. حیات: به معنای زندگی، یعنی در عالم برزخ انسان زندگی نموده بلکه زنده می باشد و زندگی دیگری است یعنی انتقال از زندگی به زندگی دیگر. برزخ: مانع و حدفاصل و حائل بین دوچیز است. سکرات: از سکر به معنای گیجی و مستی گرفته شده است.