جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله ی حاضر به نظریه ی سمانتیک کواین می پردازد که یکی از بزرگترین فیلسوفان قرن بیستم است و در حوزه های گوناگون فلسفه ی تحلیلی از جمله معرفت شناسی. فلسفه ی زبان، فلسفه ی منطق، فلسفه ی علم و فلسفه ی ذهن، نقش بسزائی ادا کرده است. نخستین فصل رساله شرح پیشینه ی نظریه ی سمانتیک است نزد بنیانگذاران فلسفه ی تحلیلی از جمله فرگه و راسل و ویتگنشتاین، و به طور برجسته بر نظریه ی سمانتیک کارنپ متمرکز می شود که کواین بسیار وامدار او بوده است. نظریه ی سمانتیک را در دو بخش، نظریه ی معنا و نظریه ی ارجاع، بیان کرده ایم و در این تقسیم بندی به راه کواین رفته ایم که معتقد است معنا و ارجاع را باید به تمایز از یکدیگر بررسی کرد، و نیز این نکته را در نظر داشته ایم که کواین در بررسی معنا رهیافتی سلبی دارد اما در مورد ارجاع رهیافتی مثبت. در مورد معنا و همه ی هویات و متن های معنایی، کواین به طریق حذفی وارد عمل می شود، و با مثالها و موقعیت های فرضی، همچون ترجمه ی ریشه ای، تلاش می کند نشان دهد که معانی در بهترین حالت اموری بی فایده و از تبیین پدیده ها عاجزاند، و نظریه ای در باب جهان که آن را در برگیرد، نظریه ی بدی است. کواین در سراسر نقد و بررسی معنا، یک شکاک باقی می ماند و شکاکیت معنایی یکی از برجسته ترین بخشهای فلسفه ی اوست. با وجود این، ما سعی کرده ایم که نشان دهیم، این شکاکیت معنایی با واقع گرایی کواین در چارچوب علم تجربی منافات ندارد. در نظریه ی سمانتیک کواین، ارجاع وضع بهتری دارد. با پشت سرنهادن معنا و سمانتیک ذهن گرا، می توان به زبانی مصداقی تکیه کرد که برای علم تجربی مناسب، و از مشکلات منطقی و فلسفی ناشی از رویکرد معنایی به زبان ایمن است. اما در خلال نظریه ی ارجاع کواین و تحلیل نحوه ی تشکیل شاکله ی مفهومی علم، با مفهوم نسبیت وجود شناختی مواجه می شویم که در نگاه اول چنین به نظر می رسد که نشانه ی نسبی گرایی در فلسفه ی کواین و حتی نوعی آنارشیسم معرفتی باشد. رساله ی حاضر تلاشی در جهت اثبات عکس این مطلب است، این که نسبیت وجودشناختی کواین نافی واقع گرایی تجربی او نیست و اگر همچون کواین طبیعت گرایی را از پیش فرض بگیریم و به آن وفادار باشیم، در می یابیم که طارد نسبی گرایی و شکاکیت است.

شناخت نفس مقدمة ایصال به کمال و سعادت انسانی ، اساس شناخت حقیقتی به نام زندگی و هدف متعالی آن ، اصل موضوعه در فلسفه اسلامی اخلاق و پایة تحقیق در اصول عقائد اسلامی و از جمله ، اصل توحید می باشد ، چرا که در پرتو این شناخت است که شناخت رب حاصل می شود.دستیابی به این معرفت هم از طریق علم حضوری میسر است و هم به سبک حصولی و اکتسابی . اما همة آنچه در کتابها در مورد نفس آمده است ، از همین مسیر دوم گذشته است و الا شناخت حضوری نفس ، تجربة تکرار ناپذیری است که قابل بازگوئی ، نگارش و تعمیم نمی باشد.اگر چه در بحث پیرامون نفس فلاسفة یونان ، از جمله سقراط ، افلاطون ، ارسطو و افلوطین ، گوی سبقت ربوده اند اما فلاسفة اسلامی نیز در شناخت نفس کوشیده اند . چنانکه کندی ، فارابی و ابن سینا در این مقوله صاحب رای هستند.بحث از نفس در فلسفة تمام این فلاسفه در مبحث طبیعیات آمده است چه ، از نظر اینها نفس به صرف اضافه و تعلقی که به ماده دارد نفس نامیده می شود و لاجرم از آن همراه با ماده بحث می شود ، بدین طریق که : « نفس جوهری است که حدوثاً نیاز به ماده دارد ، و اصولاً کمال اول جسم طبیعی آلی است ، گرچه روحانی البقاء می باشد.»بعدها ، توسط شیخ اشراق و خصوصاً توسط ملاصدرا ، بحث از نفس وارد مباحث الهی (الهیات) می‎شود ، زیرا از نظر این بزرگان ، جوهرة نفس ، جوهره ای وجودی و مستقل است که صرفاً یکنوع تعلق تدبیری به بدن (ماده) دارد ، اما از نفس بماهی هی صحبت می شود و نام نفس به خودی خود بر آن گذارده شده نه اینکه به صرف اضافه و تعلق آن به ماده نفس نامیده شده باشد.از این دیدگاه ، وجود نفس امری بدیهی است و اثبات وجود آن نیاز به براهین چهارگانه ای که ابن سینا آورده (یعنی براهین طبیعی ، ادراک و افعال وجدانی ، وحدت نفس و برهان استمرار) ندارد و لذا ملاصدرا تنها به برهان طبیعی اکتفا می کند . مساله دیگری بنام تجرد نفس هم مساله ای قابل بررسی است که همة حکما به آن پرداخته اند اما ملاصدرا تجرد نفس را هم در مرتبه برزخی خیال اثبات می کند ، هم تجرد نفس حیوانی را مدلل می سازد و هم تجرد نفس عقلانی یعنی تجرد نفس را در مرتبه عقل با براهین بسیاری اثبات می کند و آنگاه به مقام نفس در مرتبة فوق تجرد اشاره می کند ، که نفس حتی در مقام تجردی خویش ثابت نمی ماند و خواهان سعة وجودی و کمال بیشتر است و لذا در مرحلة تجرد هم متوقف نمی ماند که این مقام فوق تجردی وی است.اما حرف آخر ملاصدرا این است که چنین نیست که نفس در مسیر تکاملی خویش یکسری از صفات و لواحق و قوای نفسانی را از خویش ساقط کند و بعضی از در مرتبة عالیتری هستند برایش باقی بماند ، بلکه نفس همراه با صفات و لواحق و عوارض و قوایش سعه و تکامل وجودی می یابد و هر چه متکاملتر می شود ، کثرت و پراکندگی نفس کمتر می شود و وحدت نفس قوی تر می گردد.

رساله حاضر که آفرینه ای است در فضای فلسفه اسلامی، به تبیین وحدانیت دانای بی همتا در کلام امام علی و امام رضا علیهما سلام، همّت می گمارد و طی دو بخش با روش توصیفی – اسنادی و تکیه بر تحلیل محتوا به این نتیجه رهنمون می شود که آفریدگار هستی ، ذات کامل و بی منتهائی است که جمیع کمالات وجودی به نحو اعلی و اشرف، در او موجود است و هیچ نقطه ای از عالم وجود از حضورش، بی نصیب نیست. چنین وجود قهارّی ، مجالی برای حضور ما سوا نمی گذارد، لذا تنها اوست که به حقّ متصّف به وجود است و کثرات، در حقیقت، شئون و اطوار آن وجودند. چنین وجودی اگرچه یگانه است ولی این یکتائی ناشی از بی انتهائی و نامحدود بودن اوست به طوری که امکان فرض ثانی برای او محال است، از این رو یگانگیش با یکتائی باب کمیات، بسیار متفاوت است. اینجاست که از توحید واجب الوجود به توحید در وجود، منتقل می شویم و البتّه در طی این مسیر مهّم به تحققّ اهدافی چون تبیین ارتباط بساطت با وحدت، تبیین تفاوت وحدت منسوب به خداوند با مخلوقات در کلام روایات و نیز مقایسه آن با سیر تفکّر فلسفه اسلامی و بررسی براهین ارائه شده بر وحدت حقه حقیقیه در این دو فضا، نائل می شویم. ذات بحت و بسیط خداوند، عاری از هر گونه جهت و حیثیت، معرّفی خواهد شد و لحاظ صفاتی اضافه بر ذات، خلاف آن وحدانیت صرف، خواهد بود و نکته قابل ذکر، اینکه آن هویت مطلقه از هر اسم، رسم ، وصف و تعینّی ، مبراست و تمامی شناختها و توصیف عرفا و فلاسفه، به وجه و ظهور او و به عبارتی به فیض منبسط وابسته خواهد بود.

علامه سید محمد حسین طباطبایی و شهید مطهری دو دانشمند و اسلام شناس مطلع و ژرف نگری هستند که در آثار گرانسنگ خویش بر احیا و رواج تعالیم و باورهای دینی بر اساس منطق و زبان روز تأکید داشته و می کوشیدند با توجه به سؤالات پیش رو در حوزه دین توانایی های دین را برجسته تر و قاطع تر بنمایانند. آنان با رویکردی میان دینی در جای جای آثار خویش سعی نموده اند برکات، مقاصد، فواید و در اصطلاح جدید، کارکردهای دین اسلام را نشان دهند. در نگاه ایشان دین و انسان دو حقیقت متناظر بر هم اند و به همین جهت هم «انتظار دین از بشر» و «انتظار بشر از دین» معنا پیدا می کند و از اینروست که ساحت های فکر و خلق و خو وعمل را مورد توجه جدی قرار داده وبا تعالیم خویش تغذیه کردند.آنچه قسمت عمده کارکردهای دین،خصوصاَ کارکردهای اصلی دین را پوشش می دهد، راهکارهای معنوی-معرفتی دین است که جوابگوی فکر و اندیشه آدمی و مربوط به اعتقادات اوست. راهکارهایی که بدیلی جز دین ندارند و تحت عنوان غیب مطرح می شود که متعلق های آن اموری مانند عالم الوهیت (خداوند و ملائکه)، روح و حیات بعد از مرگ است. کارکردهای اخلاقی نیز جوابگوی ساحت خلق وخوی آدمی است. اخلاق، هم مربوط به فرد است وهم مربوط به اجتماع واساس آن بر سلامت روان است که تنها از راه اعتدال و توازن میسر می گردد و از آنجاییکه سعادت و رستگاری انسان به دست اوست و به خصوصیات اخلاقی وی باز می گردد، دین با ارائه راهکارهای اخلاقی از جمله ایثار، تقوی، توکل و اموری از این قبیل انسان را در این مهم یاری می رساند و این حاصل نمی شود مگر با انجام و تکرار عمل تا به تدریج در نفس آدمی تأثیرگذار باشد. کارکردهای عملی دین نیز، ناظر بر جنبه عملی و رفتاری آدمی است که در بر گیرنده سه بخش عمده اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. علامه طباطبایی و شهید مطهری «اصل اجتماعی بودن نوع انسان» را واضح و بدیهی می دانند و به دنبال آن در آثار خود به راهکارهای دین در این زمینه اشاره می کنند. از عمده کارکردهایی که دین در باب سیاست ارائه می دهد پیرامون روابط سیاسی حکومت اسلامی با سایر کشورهای جهان و میزان گسترش و عدم گسترش این روابط است. علاوه بر این، بحث از حکومت اسلامی و ارزش و لزوم تشکیل آن از دیگر مسائل سیاسی است که دین مبین اسلام توجه ویژه ای به آن مبذول داشته است و عناصری همچون ایمان، اقتدار و استقامت، عدالت، وفای به عهد و پیمان و اموری از این قبیل را از جمله کارکردهای لازم و اساسی حکومت اسلامی می داند. خواسته های اقتصادی انسان، شرط ادامه حیات اوست. راهکارهایی همچون خمس، زکات صدقه نیز از جمله کارکردهای دین محسوب می شود. دین هرگونه فعالیت اقتصادی و کار وتلاش را برای دستیابی معاش در چهارچوب قوانین و ضوابط اسلامی جایز و بلکه ممدوح می شمارد. آنچه دین اسلام همواره با آن مبارزه کرده، هدف قرار دادن ثروت و پول پرستی است. علامه سید محمد حسین طباطبایی و شهید مطهری دو دانشمند و اسلام شناس مطلع و ژرف نگری هستند که در آثار گرانسنگ خویش بر احیا و رواج تعالیم و باورهای دینی بر اساس منطق و زبان روز تأکید داشته و می کوشیدند با توجه به سؤالات پیش رو در حوزه دین توانایی های دین را برجسته تر و قاطع تر بنمایانند. آنان با رویکردی میان دینی در جای جای آثار خویش سعی نموده اند برکات، مقاصد، فواید و در اصطلاح جدید، کارکردهای دین اسلام را نشان دهند. در نگاه ایشان دین و انسان دو حقیقت متناظر بر هم اند و به همین جهت هم «انتظار دین از بشر» و «انتظار بشر از دین» معنا پیدا می کند و از اینروست که ساحت های فکر و خلق و خو وعمل را مورد توجه جدی قرار داده وبا تعالیم خویش تغذیه کردند.آنچه قسمت عمده کارکردهای دین،خصوصاَ کارکردهای اصلی دین را پوشش می دهد، راهکارهای معنوی-معرفتی دین است که جوابگوی فکر و اندیشه آدمی و مربوط به اعتقادات اوست. راهکارهایی که بدیلی جز دین ندارند و تحت عنوان غیب مطرح می شود که متعلق های آن اموری مانند عالم الوهیت (خداوند و ملائکه)، روح و حیات بعد از مرگ است. کارکردهای اخلاقی نیز جوابگوی ساحت خلق وخوی آدمی است. اخلاق، هم مربوط به فرد است وهم مربوط به اجتماع واساس آن بر سلامت روان است که تنها از راه اعتدال و توازن میسر می گردد و از آنجاییکه سعادت و رستگاری انسان به دست اوست و به خصوصیات اخلاقی وی باز می گردد، دین با ارائه راهکارهای اخلاقی از جمله ایثار، تقوی، توکل و اموری از این قبیل انسان را در این مهم یاری می رساند و این حاصل نمی شود مگر با انجام و تکرار عمل تا به تدریج در نفس آدمی تأثیرگذار باشد. کارکردهای عملی دین نیز، ناظر بر جنبه عملی و رفتاری آدمی است که در بر گیرنده سه بخش عمده اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. علامه طباطبایی و شهید مطهری «اصل اجتماعی بودن نوع انسان» را واضح و بدیهی می دانند و به دنبال آن در آثار خود به راهکارهای دین در این زمینه اشاره می کنند. از عمده کارکردهایی که دین در باب سیاست ارائه می دهد پیرامون روابط سیاسی حکومت اسلامی با سایر کشورهای جهان و میزان گسترش و عدم گسترش این روابط است. علاوه بر این، بحث از حکومت اسلامی و ارزش و لزوم تشکیل آن از دیگر مسائل سیاسی است که دین مبین اسلام توجه ویژه ای به آن مبذول داشته است و عناصری همچون ایمان، اقتدار و استقامت، عدالت، وفای به عهد و پیمان و اموری از این قبیل را از جمله کارکردهای لازم و اساسی حکومت اسلامی می داند. خواسته های اقتصادی انسان، شرط ادامه حیات اوست. راهکارهایی همچون خمس، زکات صدقه نیز از جمله کارکردهای دین محسوب می شود. دین هرگونه فعالیت اقتصادی و کار وتلاش را برای دستیابی معاش در چهارچوب قوانین و ضوابط اسلامی جایز و بلکه ممدوح می شمارد. آنچه دین اسلام همواره با آن مبارزه کرده، هدف قرار دادن ثروت و پول پرستی است.

هدف پژوهش بررسی نظریه معرفت در فلسفه لاک است. هدف لاک در معرفت شناسی تجربی این است که از یک سو نشان دهد که معرفت در تجربه حسی ریشه دارد که به واسطه تاثرات دریافتی ذهن از اعیان خارجی حاصل می شود. از سوی دیگر نظرش این بود که با تامل در تجارب حسی می توان افعالی نظیر استدلال کردن، شک و باور داشتن را بدست آورد. لاک تمام نظام های فلسفی را مورد تردید قرار می دهد و نقش فلسفه را همچون نقش رفتگری می داند که پس از پاک کردن زمین خاکروبه هایی را که در مسیر شناخت قرار گرفته اند، جمع می کند با این نظر وی نخستین متفکر و اندیشمند عصر جدید شناخته می شود که مکتب تجربی را رسما در قرن هفده بنیان می گذارد.

عنوان تحقیق موجود، « گزیده ای از ویژگی های حکومت امام زمان ( عج)» است. این تحقیق که در دو بخش « ماهیت حکومت اسلامی» و « عدالت در حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، تدوین شده، چند هدف عمده را دنبال می کند که عبارتند از: کشف حقایق بیشتر در زمینه ی ویژگی های حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از دیدگاه قرآن و روایات همچنین ارائه ی الگوی مناسب از جامعه ی موعود و پاسخگویی به برخی سوالات مبهم در زمینه ی حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و همچنین آشنا نمودن خوانندگان با مهمترین ویژگی های عدالتی حکومت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به منظور ترغیب و تشویق آنان به دین مبین اسلام، از دیگر اهداف این تحقیق است. روش کلی کار از نوع کتابخانه ای است؛ امّا به تناسب بحث از مطالب موجود در اینترنت، سی دی ها، نوارهای سخنرانی، و نیز کلام بزرگان شهر، بهره گرفته شده است. در این تحقیق سعی بر آن بوده که از منابع دست اول و معتبر استفاده شود؛ چنان که « قرآن کریم» و تفاسیر معتبر و کتب روایی همچون « حارالانوار»، « وسایل الشیعه»، « اصول کافی»، « اثبات الهداه» و... جزو منابع بوده اند. البته به تناسب بحث در قسمت هایی این نیاز احساس شد که باید از منابع دست دوم نیز در طول تحقیق استفاده کرد بنابراین کتاب هایی همچون « ویژگی های حکومت جهانی حضرت مهدی(عج)»، « چشم اندازی به حکومت مهدی(عج)»، « سیمای جهان در عصر امام زمان(عج)» و کتاب هایی از این نوع، در فهرست منابع قرار گرفتند و در طول تحقیق بارها از آن ها استفاد شد. از واژگان کلیدی این پایان نامه می توان به « حکومت» اشاره کرد. نوشتار حاضر در دو بخش تدوین گردیده است. که در بخش اول با عنوان « ماهیّت حکومت اسلامی»، برخی از ابعاد حکومت در اسلام بیان گردیده است. در بخش دوم « عدالت در حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)» بررسی شده است که این بخش، خود مشتمل بر شش بحث: عدالت، اقتصاد، پیشرفت علوم و تکنولوژی، قضاوت، امنیّت و بهداشت در حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می شود. در آخر بحث هم نتیجه گیری بیان شده و پس از آن فهرست منابع، آیات و روایات را ذکر نموده ایم. از مجموع این نوشتار چنین به دست می آید که حکومت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ویژگی ها و آثار بسیار گسترده ای داشته و این آثار منحصر به همین دنیا نمی گردد و بر سعادت و شقاوت اخروی افراد نیز تاثیر می گذارد. از دیگر نتایج به دست آمده در این تحقیق می توان به پیشرفت و شکوفایی عدالت، اقتصاد، فرهنگ و قضاوت در جامعه ی مهدوی اشاره کرد که آثار و پیامدهای بسیار خوبی برای افراد و جامعه ی آن روز به همراه خواهد داشت.

بسیاری از اختلافات بین مسلمین موضوع شناخت امام و امامت است و علم امام یکی از مباحث بحث انگیز امامت است که اقوال مختلفی درباره ی آن مطرح شده است؛ به طور کلی سه نظریه را می توان پیرامون علم امام بیان داشت : برخی در مورد علم امام به غلو پرداخته اند و امام را از تمام غیب ها مطلع دانسته و در مقابل این دسته گروه دیگری علم امام را مانند علم افراد عادی دانسته اند. نظریه سوم این است که امام به اذن خداوند متعال آگاه به مسائل و حوادث گذشته، حال و آینده است. بنابراین برای ورود به بحث آگاهی امام حسین ( ع) به شهادت خویش به مقدمات آن، یعنی علم باریتعالی، پیامبر و امام نیاز است. که ابتدا در قرآن و روایات مورد بررسی واقع می شود، سپس روایات و اخباری که در مورد شهادت امام حسین(ع) از روزگاران گذشته و سال ها قبل از تولد آن حضرت آمده است بیان می شود. از انبیاء گذشته اخباری در دست است که حاکی از آن است که به شهادت امام حسین(ع) آگاه بودند و پیامبر اکرم ( ص) نیز بارها و بارها خبر شهادت ایشان را در موقعیت های مختلف بیان فرمودند و این اخبار از حضرت علی(ع) نیز نقل شده است. و خود سید الشهداء(ع) نیز قبل از شهادت خویش به این مسأله اشاره کرده اند. بدین صورت که برخی آیات قرآن تأویل به شهادت آن حضرت شده است و برخی از این روایات در منابع اهل سنت نیز به چشم می خورد. لیکن دانشمندان اسلامی در رابطه با آگاهی امام حسین ( ع) به شهادت خویش به دو گروه تقسیم شده اند : گروهی بر این عقیده بوده اند که امام به شهادت خویش علم داشته ولیکن به جزئیات حادثه علم نداشته است. مثلا نمی دانستند که در این سفر و در کربلا به شهادت می رسند. و گروهی نیز بر این عقیده اند که امام حسین ( ع) با علم به شهادت خویش به سوی کربلا حرکت کرده اند. بنابراین هرچند فلسفه وجودی قیام تلاش برای تشکیل حکومت بود لیکن علم و آگاهی امام از سرنوشت قیام منافاتی با لزوم جهاد برای برپایی حکومت و مبارزه با ظلم ندارد؛ در نتیجه حرکت حضرت کاملا انتخابی و در کمال آگاهی بوده است.

یکی از مسائل مهمی که در حوزة تفسیر و علوم قرآن مطرح است تأویل است، تأویل از ریشه اول به معنای برگرداندن چیزی به، اصل و سرچشمة آن می باشد و در اصطلاح عبارت است از کشف معانی باطنی آیات قرآن، روایات فراوانی از معصومین(ع) در دست است که قرآن را دارای بطن یا بطون می دانند و نشان می دهند که قرآن علاوه بر معانی ظاهری دارای مصادیق باطنی و پوشیده نیز هست که تأویل عهده دار کشف آنهاست. تفاوتی چند بین تفسیر و تأویل وجود دارد، تفسیر بیشتر به ظاهر الفاظ و بیان قواعد و نکات دستوری و شناخت واژگان و شأن و اسباب نزول آیات و... مربوط است اما تأویل به طور کلی با معانی باطنی و پنهانی آیه سروکار دارد. رابطة بین این دو تباین است بدین صورت که هیچ تأویلی تفسیر نیست و هیچ تفسیری هم تأویل نیست. با این مبنا اساسا تأویل در حوزة تفسیر قرار نمی گیرد و همانگونه که تفسیر به تفسیر صحیح و تفسیر به رأی تقسیم می شود. تأویل هم دو گونه است تأویل حق و تأویل باطل. تحلیل و بررسی رویکرد تأویلی شیخ اشراق به عنوان بنیان گذار حکمت اشراق که جنبة رمزی و باطنی دارد حائز اهمیت بسیار است، سهروردی با تأویل آیات قرآنی توانست در پرتو نور وحیانی به حقیقت ادیان گذشته دست یابد. ایشان بیش از هر فیلسوف دیگر قبل از خود از آیات قرآنی بهره مند شده است. استفاده های عرفانی، فلسفی شیخ اشراق و دیگر بزرگان از آیات قرآن تأویل است نه تفسیر تا توهم شود که تفسیر به رأی است که در روایات و احادیث باطل و ممنوع شمرده شده است. البته تأویلات عرفا و فلاسفه از آیات قرآن تنها یک احتمال است و نمی توان گفت که مراد قطعی کلام خدا همین است که ایشان می گویند.

موضوع مورد بحث و تحقیق این پایان نامه درباره "پژوهشی در ادعیه پیرامون ذات و صفات حق تعالی" می باشد که در دو بخش ذات و صفات نوشته شده است . در بخش اول که در سه فصل پیرامون مباحث مربوط به ذات حق تعالی نوشته شده است . مطالبی در مورد معرفت ذات حق و ناتوانی درک بشر از معرفت ذات و دلایل این ناتوانی و اقسام معرفت (فطری و استدلالی) در دعا و استخراج براهین معروف در اثبات خدا، به شیوه و طریقه ادعیه، و سایر مباحث مربوط به حق تعالی از قبیل ماهیت، کیفیت، وحدانیت و نفی این و شریک و برسی مسئله رویت از دیدگاه ادعیه، مطرح گردیده است . در بخش دوم که مشتمل بر چهار فصل است، مباحثی در مورد تعریف و فرق اسم و صفت و تعریف ذات و نظریه ادعیه درباره اسم و صفت و معانی صفت و حقیقت اسم از دیدگاه ادعیه بیان شده است، و دیدگاه معروف حکما در مورد صفات مطرح و با عبادات ادعیه مقایسه گردیده و در فصل آخر مباحث مربوط به صفات هفتگانه (سبعه) مطرح گردیده است . مهمترین نکته بدست آمده و اصلی در این مباحث این است که در تمام توصیفات راجع به حق تعالی ابتدا باید اصل "تباین صفات خالق و مخلوق" اثبات گردد. و سپس هر چه مطلب راجع به حق گفته شود طبق این اصل و مبانیت در کیفیت اتصاف و اوصاف، لحاظ گردد تا وحدانیت حق روشن شود و محدودیتی (حتی بنحو قابل شناخت بودن آن برای مخلوق محدود) برای ذات پیش نیاید./

هدف پژوهش تحقیق و بررسی در آثار شهاب الدین سهروردی و صدرالمتالهین پیرامون " وجود " و " امامت " و " ماهیت " و این که هریک کدام را اصیل و یا اعتباری می دانند روش پژوهش کتابخانه ای است طرح پژوهش : شیخ اشراق و ملاصدرا هریک دیدگاه خاصی در مورد وجود و ماهیت دارند و چنین مشهور است که سهروردی قائل به اصالت ماهیت و ملاصدرا قائل به اصالت وجود است . دراین رساله سعی شده با بررسی آرا ایشان نظر حقیقی این دو حکیم درباره ی وجود و ماهیت و اصالت هریک استخراج شود نتیجه کلی : سهرودی مفهوم مطلق ماهیت را امری را امری اعتباری می داند اما ماهیت موجوده (موجود) را که در عالم واقع دارای آثار خارجی است حقیقی می داند. همچنین وی مفهوم وجود را نیز اعتباری می داند. بنابراین به اصالت ماهیتی بودن سهروردی ، غلطی رایج می باشد. ملاصدرا را نیز ماهیت را امری اعتباری و وجود را اصیل می داند