جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتبارسنجی احادیث، یکی از حوزه‌های علوم حدیث است که وضعیت احادیث را ازنظرِ سندی و دلالی بررسی می‌کند. یکی از روایاتی که در منابع معتبر شیعی و برخی منابع اهل‌سنت نقل شده و دربارهٔ اعتبار آن خصوصاً در حوزهٔ دلالی همواره مباحثی مطرح بوده است، حدیث «قِلَّةُ الْعِیَالِ أَحَدُ الْیَسَارَیْنِ» است. اهمیت بررسی این حدیث زمانی بیشتر می‌شود که متوجه شویم برداشت‌هایی ناقص از این حدیث، سبب ایجاد تعارض آن با برخی مستندات دینی و مؤید دیدگاه تحدید نسل در جامعهٔ کنونی شده است. هدف اصلی این نوشتار، اعتبارسنجی سندی و دلالی حدیث مذکور است و این سؤال مطرح است که روایت «قِلَّةُ الْعِیَالِ أَحَدُ الْیَسَارَیْنِ» در چه درجه‌ای از اعتبار واقع شده و نسبت آن با شبهات پیرامونی چگونه است؟ به‌منظور پاسخ به این سؤال با روش تحلیلی‌توصیفی به بررسی حدیث مذکور می‌پردازیم. افزون بر مورد اعتمادبودن اسناد و منابع نقل حدیث، ازنظرِ دلالی نیز دلالتی بر تحدید نسل و تعارض با روایات و آیات ندارد و صرفاً نوعی از‌ آسایش را در زندگی انسان بیان می‌کند.

ارشاد القلوب الی الصواب اثر عالم بزرگ شیعه حسن بن ابی الحسن محمد دیلمی در موضوع اخلاق است که دربردارندۀ مواعظ و نصایح از قرآن و حدیث و بزرگان گذشته است که علما و دانشمندان شیعه آن‌را مورد ستایش قرار داده و به آن اعتماد نموده‌اند. باتوجه‌به اینکه مهم‌ترین ویژگی این کتاب، بیان گرم، شیوا و اثربخش در واعظی و پندآموزی است، به نظر می‌رسد این کتاب می‌تواند منبع ارزشمندی در زمینۀ پندآموزی باشد.ازاین‌رو اعتبارسنجی کتاب ارشاد القلوب، هدف اصلی این نوشتار است. اکنون این سوال مطرح است که احادیث موجود در این کتاب در چه درجه‌ای از اعتبار قرار دارد؟ پژوهش حاضر به‌منظور پاسخ به این سؤال با روش تحلیلی توصیفی به بررسی کتاب ارشاد القلوب پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این کتاب علاوه بر شیوۀ سخن‌وری دلپذیر مؤلف، احادیث کتاب با ملاک شهرت روایی گردآوری شده و با توجه به ضعف‌هایی که در آن وجود دارد، جزءکتب در رتبۀ سوم شیعی به شمار می رود.

مقاومت از جمله ارزش‌های بنیادین قرآنی در مسیر پیشرفت جامعۀ اسلامی و شکل‌دهی تمدن اسلامی است که به معنای ایستادگی و پایداری در برابر چیزی است که توازن را در ابعاد داخلی و خارجی بر هم زده باشد. شکل‌گیری این ارزش در جامعه به عنوان یکی از شیوه‌های الگوی مرسوم زیست انسانی در عرصه‌های حیات انسانی، به طوری که بتوان نمودِ آن را در مجموع رفتارهای اجتماعی مشاهده کرد، فرهنگ مقاومت گفته می‌شود (بیان مسئله). دستیابی به فرایند مهندسی این ارزش در جامعه مبتنی بر نظام اندیشه‌ای رشدمحور قرآن کریم، هدف این نوشتار است (هدف). اکنون این سؤال مطرح است که قرآن کریم در راستای مهندسی فرهنگ مقاومت در جامعه، چه فرایندی را مطرح می‌سازد؟ (سؤال). ضرورت بررسی این مسئله با توجه به تأکید آموزه‌های دینی نسبت به این ارزش، و نیاز جوامع اسلامی خصوصاً با توجه به شرایط کنونی اسلام و نیاز به همگرایی و هماهنگی میان جبهه مقاومت روشن است (ضرورت). روش پژوهش در ترسیم فرایند مهندسی و مؤلفه‌های آن، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی است (روش). یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مبتنی بر اندیشۀ رشد قرآنی، فرایند مهندسی فرهنگ مقاومت مبتنی بر یک خودآگاهی و هدفداری در فرایندی سه مرحله‌ای است که سعادت انسان و جامعۀ انسانی را به دنبال دارد (نتیجه).