جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان استثنا، در برخی دانش‌ها و معارف اسلامی از جمله: فقه، اصول، تفسیر و حدیث مطرح شده ‌است. یکی از کاربست‌های این عنوان را می‌توان در دانش اعتبارسنجی احادیث شیعه دنبال ‌کرد. در اطلاعات راه‌یافته به کتاب‌های فهرست با پدیده رایجی در حوزه حدیثی قم، با نام فرایند استثنا مواجه‌ هستیم که معنا و مفهومی خاص از آن، متناسب با موضوع این دانش اراده شده ‌است. به گاه بازخوانی مدخل یونس‌بن‌عبدالرحمن در فهرست شیخ طوسی و رجال نجاشی با عبارتی از ابن‌ولید که استثنای احادیث منفرد محمد‌بن‌عیسی‌بن‌عبید از یونس در خود جای داده‌ است برخورد می‌کنیم که در تحلیل آن احتمالات گوناگونی وجود دارد. در نوشتار پیش‌رو از یک‌سو با رویکرد و نگرش تاریخ حدیث شیعه به سیر تطور و کنش‌گری دانشیان اعتبارسنجی و فقیهان نسبت به استثنای منفردات محمد‌بن‌عیسی از قرن پنجم تا دوران معاصر پرداخته شده‌ است. از سوی دیگر، تمرکز خود را بر نقد و نپذیرفتن نگرش‌های گوناگون پیرامون دلیل و زیرساخت‌های این استثنا قرار داده ‌است که در نوشته‌های پیشین به صورت یک مجموعه مشاهده نمی‌شود. افزون بر آن، در مقاله حاضر از طریق پدیدار کردن یک انگاره نوین، به تحلیل و بازشناسی زیرساخت استثنای منفردات محمد‌بن‌عیسی از یونس در بستر تاریخی پرداخته ‌است.