جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیت الله جوادی آملی در تفسیر برخی آیات قرآن که در آن‎ها از مصداقی خاص یاد شده، بیان آیه را در خصوص آن مصداق، «تمثیلی» دانسته؛ نه «تعیینی و تحدیدی» و درنتیجه حکم یادشده در آیه را به موارد مشابه تسری می‎دهد. این‎گونه تفسیر (تلقی تمثیلی از برخی بیان‎های قرآن)، ضمن تأکید بر معرفت‎بخش و واقع‎نما بودن بیان‎های قرآن، موجب تحول در نگاه مفسر به دامنه دلالت‎های قرآن و به تبع، سبب تبیین‎های قرآنیِ گسترده‎تری درباره مسایل فردی و اجتماعی خواهد شد و از آنجا که دیدگاه «بیان تمثیلی» موهم همسانی با «گونه‎های مختلف قیاس» است، این مقاله پس از تحلیل این دیدگاه، رابطه آن را با مفاهیم یادشده بررسی می‎کند و به این نتیجه دست می‎یابد که نسبت «بیان تمثیلی» با «گونه‎های مختلف قیاس» بدین شرح است: 1. از قبیل قیاس منصوص العله نیست، زیرا در بیان تمثیلی تصریح به علت وجود ندارد. 2. با قیاس مستنبَط العله با استنباط قطعی، یعنی همان قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط قطعی تفاوتی ندارد. 3. با قیاس ظنی (قیاس مستنبَط العله با استنباط ظنی و قیاس همراه با القاء خصوصیت و تنقیح مناط ظنی) نسبتی ندارد.