جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان، پدیده یا شاخه‌ای از تفکر انسان است که در میان افکار ملل دنیا به گونه‌های مختلف وجوددارد. هرملتی بنا به مَشرب‌ها و آمال نهایی خود، لباسی بر عرفان پوشانده، آن را بهترین و زیباترین تجلیگاه اندیشه‌های هنری ـ جامعه‌شناسی و فضیلت‌انگاری خود قرارداده­است. هنرهای زیادی در پیدایش و تکوین عرفان، نقش­دارند موسیقی یا هنرِ موسیقی، یکی از مهمترین آن­هاست که در عرفان ایران و جهان دیده­می‌شود. عرفا و متصوفة ایرانی از بدو پیدایش گرایش عرفانی، با موسیقی همراه بوده‌اند یا موسیقی را به خدمت گرفته‌اند تا بتوانند به زبان رمز و ایماء، سخن خود را در قالب عرفان و ارکان آن بزنند. عرفان ایرانی به عرفان مانوی، مسیحی، بودایی و نگرش اسلامی تکیه­دارد، بر این اساس در هر تفکر عرفانی، موسیقی، ابزارها، آلات، لحن‌ها، موسیقی‌دانان، نوازندگان و هنرمندانی حضوردارند که در هزارة عرفان ایرانی زیسته‌اند. شیوة بررسی در این مقاله، تحلیل محتوایی است که با استفاده از آن و تجزیه و تحلیل داده‌های متن، به ابعاد گوناگون سؤال‌های‌ طرح‌شده، پاسخ­­داده­شده­است.