جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفت نفس یا خودشناسی که در روان­شناسی فردیت و فردانیت نامیده می­شود، یکی از مباحث حایز اهمیت در عرفان، دین، فلسفه، روان­شناسی و علوم تربیتی محسوب می­گردد. در باور عطار، از خود بیگانگی از مهم­ترین عوامل تهدیدکنندۀ هویت حقیقی انسان است که موجب آسیب­های اعتقادی، رفتاری و اخلاقی؛ مانع از تکامل انسان، مانع از شناخت جهان، منجر به گمراهی، بی­هدفی و بی­معنایی زندگی و مهم­تر از همه مانع از شناخت حق می­شود. عطار اعتقادی به شناخت خویش در آینۀ دیگران یا سیر آفاقی ندارد؛ بلکه معتقد است انسان با سیر انفسی است که می­تواند خود را بشناسد و به کمال مطلوب خویش نایل گردد. در این مقاله با استناد به 6 دلیل به تبیین جایگاه منحصر به فردِ خودشناسی و در حقیقت رجحان آن بر هر معرفتی در اندیشۀ عطار می­پردازیم. و با توجه به محوری بودن مبحث معرفت نفس در پیوند با خداشناسی به عنوان عمده دلیل اهمیت و ارزشمندی خودشناسی در تفکر عرفانی عطار، ضمن تحلیل حدیث«من عرف نفسه فقد عرف ربه»، به­ صورتی ویژه به تبیین برخی ابهات و دشواری­های مربوط به آن می­پردازیم.