جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چندی است مفهوم دیالوگ مورد توجه برخی از پژوهشگران اجتماعی قرار گرفته است. این پژوهشگران با استناد به نظرات مارتین بوبر، میخائیل باختین و دیوید بوهم جایگاه رفیعی برای دیالوگ در تحقیقات اجتماعی قائل‎شده، بی‎توجهی به آن را مورد انتقاد قرار داده‌اند و خواستار به وجود آوردن پارادایم جدیدی در عرصه علوم اجتماعی هستند؛ با این حال در عمل، تحقیق‌هایی که با عنوان رویکرد دیالوگیکال انجام شده است، صرفاً رهنمودهای نظریه‌پردازان دیالوگ را در هنگام مصاحبه با مشارکت‌کنندگان خود به‌کار بسته‌اند؛ بدین‌ترتیب پژوهش‌های یادشده جایگاه دیالوگ را از یک پارادایم جدید به یک ابزار و تکنیک تحقیق کاهش داده‌اند. در این مقاله، نخست تئوری‌های صاحب‌نظران عرصۀ دیالوگ مورد بررسی قرار گرفته و پیامدهای مدعیات این اندیشمندان در عرصه پژوهش اجتماعی صورت‌بندی شده است. سپس طرح نوینی از یک پژوهش دیالوگیکال ارائه می‌شود؛ طرحی که بر مبنای آن کل پژوهش (و نه‌تنها بخشی از آن) به‌مثابه گفت و شنیدی مداوم در نظر گرفته خواهد شد، گفت‌وشنیدهایی که ارزشمندند و باید در گزارش تحقیق گنجانده شوند.

امروزه پژوهشگران اجتماعی، پژوهش خود را معمولاً از طریق روش­های کمّی یا کیفی به انجام می­رسانند. روش­هایی که در ظاهر از پارادایم­های متفاوت فلسفی ریشه گرفته است و اختلافی جدی با هم دارند؛ اما با وجود جدال­ بی‌امان طرفداران این روش­ها با یکدیگر، روش­های کمّی و کیفی در برخی نکات، نظیر سلسله‌مراتبی بودن دانش با یکدیگر وفاق دارند. در این شرایط روش­شناسی تعاملات سازنده با رویکردی انتقادی، علیه نظام سلسله‌مراتبی دانش می­شورد و می­کوشد تا تحقیق اجتماعی را با تحقق فردی و اجتماعی پیوند دهد. به‌این‌ترتیب تغییر و تحول مثبت افراد، در کنار شناخت در دستور کار این روش­شناسی قرار می­گیرد. برای رسیدن به این مهم، در روش­شناسی تعاملات سازنده، در کنار پژوهشگر، پژوهش‌شونده نیز با وی در تعامل جدی بوده و نتیجه به‌دست‌آمده را به کمیته­ ای مشورتی برای ارزیابی ارائه می­ نمایند. افزون‌براین، در روش­شناسی تعاملات سازنده از تکنیک­ های خاصی برای گردآوری و پردازش اطلاعات استفاده می ­شود که این نوشتار درصدد بازنمایی آنها می­باشد

دین به عنوان یکی از اصلی ترین نهادهای اجتماعی جوامع بشری وبه طور ویژه در ایران دارای اهمیت بسیار زیادی است. جامعه شناسی دین ،به مسئله نقش واهمیت دین به معنای عام در جوامع بشری نیز به اهمیت باورداشت ها و وعملکرد گروه ها وجوامع خاص می پرداز به عنوان مثال رابرت بلا معتقد است :دین همچنان نیروی طراز اول اجتماعی است (سیدمن،1386،).این نیروی طراز اول اجتماعی درنگاه پیتر برگراز سرچشمه های عمده ایست که آدم ها در اعصار گوناگون کوشیده اند از طریق آن ،وجودشان را معنا کنند(همیلتون،1387،265) .برگرولاکمن معانی مشترک ،بدیهی ومبتنی بر عقل سلیم را مبنای سازماندهی اجتماعی می دانند ،اما بیشتربه معانی مشترک وآشکارا فراگیری می پردازند که از دل معانی مبتنی بر عقل سلیم پدید می آیند.آن ها بر این نظراند که غرایز پایدار و مشخص انسان ها بسیار محدودند،بنابراین ،این پایداری زندگی اجتماعی باید از دل آن محیط اجتماعی بیرون آید که خود آن ها خلقش کرده اند ،ودراین محیط،ارزش ها ومعانی فراگیر در وهله اول ارزش ها ومعانی مذهبی اند که کانون واقعی سازمان اجتماعی را پدید می آورند وهمه درآن مشترکند.(یان کرایب،1391،127) این نوع نگاه خلاقانه به عنوان رویکرد پدیدارشناختانه نام دارد ،که براساس آن با حذف پیش فرض ها و داوری ها وتاثیرات القایی مبادلات زندگی روزمره ورسوبات بقایای تقلیل،آن چه باقی می ماند همان است که من در جهان بصورت واقعی وعینی می یابیم (توسلی،1368،13)این اصل که به اصل ((اپوخه))معروف است آگاهی ذهنی خود فرد است که یقینی است،یعنی حضور هستی ناب آگاهی در وجدان که ازآن طریق کل جهان هستی (در حضور وجدان)هستی می یابد(توسلی،1386،351).بنابراین براساس رویکرد پدیدارشناسانه افراد بصورت خلاقانه خود عمل اجتماعی را تجربه می کنند واین تجربه زیسته به صورت میان ذهنی درآگاهی دیگران نیز پدیدار میشود.بر اساس توضیحات فوق ما بدنبال این هستیم تا تجربه زیسته زائران زیارت بارگاه امام رضا(ع) در مشهد مقدس، از لحاظ تجربه زیسته آنها واشتراک میان ذهنی این تجربیات در افراد دیگر،به عنوان یکی از مهمترین شعائر ومناسک دینی نزد شیعیان را مورد بررسی قرار دهیم.