جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با هدف تدوین الگویی برای تربیت شهروند اسلامی از روش تحقیق فراترکیب به‎منظور ادغام نتایج تحقیقات قبلی از منابع تجربی پیشین مرتبط با پژوهش از منابع کتابخانه‎ای به‎عنوان جامعه آماری و با روش نمونه‎گیری هدفمند تعداد 15 مطالعه قبلی برای بررسی نهایی انتخاب و از روش تحلیل محتوای کیفی به روش کدگذاری برای تحلیل اطلاعات جمع‎آوری شده استفاده گردید و نتایج نشان داد که تربیت شهروند اسلامی از اصول 7گانه شامل: آزادی، عدالت، حفظ کرامت انسانی، اعتدال در رفتار، توحید، بهداشت و عقلانیت پیروی می‎کند که با استفاده از شاخص کاپا با مقدار 87/0 مورد تأیید و اعتبارسنجی متخصصان قرار گرفته، پیشنهادات ذیل ارائه گردید: 1. آموزش و پرورش با تدوین دوره‎های آموزشی، معلمان را با اصول تدوین شده در پژوهش، جهت اجرا و کاربرد در آموزشهای خود آشنا کند. 2. زمینه مشارکت جدی بخش‎های دولتی و غیردولتی به‎ویژه سازمان‎‎های مردم نهاد فعال در زمینه تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی (همچون سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری) فراهم شود. 3. زمینه‎ها و بسترهای مناسب از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به‎منظور به‎کارگیری مفهوم «تربیت شهروندی اسلامی» در منابع و محتواهای آموزشی فراهم شود.

این تحقیق با عنوان آموزش معنوی از آثار امام محمد غزالی با هدف تبییناین رویکرد این تحقیق کتابخانه ای و نقلی است . هدف اصلی از مطالعه حاضر تهیه پاسخ مناسب برای این پرسش که:« ابعاد فردی و اجتماعی آموزش معنوی از دیدگاه غزالی کدامند؟»1-

این تحقیق با عنوان «بررسی تطبیقی دیدگاه حضرت صادق (ع) با قرآن کریم در ارتباط با اهداف و محتوای تربیت» صورت گرفته وهدف آن ، شناخت و بیان چگونگی ارتباط دیدگاه امام صادق (ع) با منظر قرآن کریم دررابطه با اهداف و محتوای تربیت بوده که از نوع پژوهش توصیفی است وبا رویکرد تطبیقی ـ تحلیلی و به روش اسنادی صورت گرفته و محقق در صدد آن بوده تا با توجه به آیات قرآن کریم و منابع معتبر اسلامی که احادیث و اخبار حضرت صادق (ع) را آورده اند به تطبیق دیدگاه حضرت صادق (ع) با قرآن کریم بپردازد ومساله ی تحقیقمبنیبر این که دیدگاه حضرت صادق (ع) در رابطه با اهداف ومحتوای تربیت چگونه با قرآن کریم مطابقت دارد را در یابد که با انتخاب روش کتاب خانه ایبه دنبال اهداف و محتوای تربیت در دیدگاه هر دو است ، بر اساس بررسی های انجام شده در فصل دوم ، این یافته ها حاصل شده است که احادیث موجود در کتب روایی حاکی از آن است که از منظر حضرت صادق (ع) اهداف تربیت به دو دسته ی اهداف غایی (عبودیت ، تقوا ، قرب و رضوان ، طهارت و حیات طیبه ، هدایت و رشد) که بیانگر غایت تربیت بوده و اهدافواسطی(پرورش تفکر و تعقل، پرورش روح اجتماعی ، پرورش روح عدالت خواهی، تهذیب و تزکیه ی نفس ، صحت و قوّت و نظافت )که مقدمه و واسطه ای برای نیل به اهداف غایی می باشندتقسیم شده است که در این راستا نتایج بررسی آیات قرآن کریم نشان داد که اهداف تربیت از دیدگاه قرآن کریم نیز شامل اهداف غایی و اهداف واسطی است ودرادامه بررسی ها نشان داد که در ارتباط با محتوای تربیت ، قرآن کریم به مضامینی چونتوحید و خداشناسی ، نبوت ، معاد ، نماز و روزه پرداخته ودر این ارتباط بررسی منابع معتبر اسلامی (کتب روایی) که احادیث و روایات حضرت صادق (ع) را آورده اند ، حاکیست که محتوای مورد نظر ایشان در تربیت نیز شامل همان مضامین قرآن کریم است و تطبیق این دو دیدگاه ، نتایجی در پی داشت ومحقق در فصل چهارماین یافته ها و نتایج پژوهشرابه صورت نمودارهای مفهومی ، آورده و بیانگر آن است که ، اهداف و محتوای تربیت از دیدگاه حضرت صادق (ع) با منظر قرآن کریم ، مطابقت دارد و آن حضرت با استناد ، اقتباس ، تفسیر و تبیین آیات قرآن کریم و با بهره مندی از استعداد ذاتی و مقام امامت به طور کلی ، روشنگر اهداف و محتوای تربیت قرآن بوده و آنها را در کردار ، گفتار و اعمال و رفتار خویش ، متجلّی فرموده اند . قرآن ، امام جعفر صادق (ع) ، مطابقت ،دیدگاه ، اهداف تربیت ومحتوای تربیت کلید وازه های این تحقیق هستند .

قرآن مجید اقیانوس عظیمی است که هیچ کس نمی تواند تمام ابعاد و زوایای آن را یکجا ببیند و مورد بحث قرار دهد چرا که از نظر عمق و وسعت و گستردگی پایان ناپذیر است. این کتاب آسمانی بهترین و کاملترین کتاب تربیتی برای انسان است که به طور همه جانبه و فراگیر تمام جنبه های فردی و اجتماعی زندگی انسان را در بر گرفته و اندیشه های تربیتی را به عالی ترین شکل بیان نموده و بهترین راهکارهای تربیتی را ارائه می دهد. لذا می توان با تدبر و تفکر در آیات آسمانی به استخراج اهداف و روش های تربیتی آیات سوره مبارکه کهف پرداخت.پژوهش حاضر با هدف تبییندلالت های تربیتی سوره مبارکه کهف و اهداف و روش های تربیتی در آن انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی از نوع مطالعه کتابخانه ای است که با روش گردآوری اطلاعات از طریق فیش برداری و مطالعه و بررسی منابع نوشتاری و الکترونیکی و سایر منابع مربوطه همراه بوده و با توجه به ماهیت موضوع روش تجزیه و تحلیل یافته ها به شیوه توصیف و استنتاج نظری مورد بررسی قرار گرفته است که در پنج فصل تنظیم گردید. فصل اول کلیات را شامل شده و فصل دوم در چهار بخش به شناسایی سوره مبارکه کهف و محتوای آن، اهداف تربیتی، روش های تربیتی و پیشینه تحقیق پرداخته است. فصل سوم به شناسایی روش تحقیق اختصاص یافته و فصل چهارم پاسخ به سوالات پژوهش را شامل می شود. در فصل پایانی هم به نتیجه گیری، محدودیت های پژوهش وپیشنهادها تعلق گرفته است.سوره مبارکه کهف شامل سه داستان عبرت آموز اصحاب کهف، سفر معرفتی موسی کلیم الله با خضر نبی و ذوالقرنین می باشد. در این میان به معرفی مومنان،کافران و و عقوبت اعمالشان و زیانکارترین مردم پرداخته و همچنین موضوعاتی شامل صحنه آزمایش بودن این جهان، آغاز کار با یاد و نام خدا، اشاره به خلقت انسان، انتخاب همنشین مناسب و تمثیل زیبا در ترسیم قیامت را بیان می دارد. در این پژوهش محتوا، اهداف و روش های تربیتی هر یک از آیات این سوره بیان گردیده است و بر اساس نتایج آن، شناخت دلالت های تربیتی و روش های متعدد آن با موضوع هدایت و رشد موجبات نیل به سوی اهداف متعالی آیات قرآن را رهنمون می گردد.

تحقیق حاضر به تبیین و تحلیل ویژگیهای تعلیم و تربیت از دیدگاه علامه محمدتقی جعفری می‌پردازد. علامه جعفری صاحب نظری است که آراء تربیتی ایشان برگرفته از قرآن، نهج البلاغه و گاهی مثنوی معنوی است. مساله اساسی تحقیق موجود، از دیدگاه علامه جعفری آن است که چه ویژگی‌هایی برای تعلیم و تربیت مطرح می‌باشد؟ این تحقیق به روش تحلیلی – استنباطی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است که در آن با جستجو در منابع اسلامی، منابع تعلیم و تربیت، کتب مرجع و تمامی آثار موجود علامه جعفری به بررسی موضوع تحقیق مبادرت گردیده است. استاد جعفری در مبحث تعلیم و تربیت چهار رکن را مطرح می‌کند. رکن اول: مبانی تعلیم و تربیت، رکن دوم: اهداف تعلیم و تربیت، رکن سوم: معلم و مربی، رکن چهارم: انسان مورد تعلیم و تربیت . مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از نگاه علامه برچهار محور اساسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، هستی شناسی، ارزش شناسی نهادینه شده است و همچنین فلسفه تربیتی اسلام مقبول ایشان می‌باشد. در اصول تعلیم و تربیت به یک سلسله اصول کلی و اصول اسلامی معتقدند که عبارتند از: اصل فعالیت، اصل تدریج‌، اصل ضرورت هماهنگی بین مدرسه و اولیا، اصل تفرد، اصل عمل و عکس العمل، اصل توازن عقل و احساس، اصل تذکر، اصل عزت، اصل کمال و همچنین ایشان معتقدند هر کس اصول تعلیم و تربیت را جدی نگیرد دچار پوچی خواهد شد. از نظر استاد در تعلیم و تربیت اهداف زیر پیگیری می‌شود. تعدیل احساسات خام و غرایز حیوانی و تصحیح اندیشه‌های غلط حاکم بر ذهن انسان، تلقین و قابل پذیرش ساختن واقعیات و آرمانهای عالی انسانی، توجیه و تفسیر قدرت، آشتی دادن انسان با خویشتن، در اهداف تعلیم و تربیت به سه ماده از جمله تعقل، قدرشناسی از فرهنگ، پرورش خلاقیت خیلی تاکید کرده‌اند و معتقدند معلمان باید احساسات خام متربی را آرام آرام به تعقل مبدل سازند تا او را به خود شکوفائی برسانند. هر اندازه انسان برای مواد و محتوای تعلیم و تربیت اهمیت بیشتری بدهد به همان نسبت برای یادگیری آن مواد بیشتر اقدام خواهد کرد و استاد موادی را برای تعلیم و تربیت عنوان کرده‌اند که عبارتند از: اهمیت درک و به کاربردن دانش، تماس با اندیشه‌های مهم، ارزشهای معنوی و اخلاقی، مهارتهای اصولی، کارآمدی شغلی، سازگاری بهتر بازندگی خانوادگی، رضامندی موثر، سلامت بدنی و روانی، تغییر شخصیت برای سودمند بودن به آگاهی و دانش و درک حقیقت، به وجود آوردن علاقه‌های پایدار، صلح جویی، تجدید مداوم و فهماندن اینکه بشر مقیاس جهان است و همچنین معتقدند مواد فوق کلیاتی هستند که مطلوبیت آنها مورد تردید نیست. آنچه باید مورد بررسی قرار گیرد بیان ملاکها، اصول و انگیزه‌های آن مواد می‌باشد و همچنین در مبحث روشهای تعلیم و تربیت به راهبردهای آموزش غیر مستقیم و مستقیم و آموزش تعاملی و روشهای تربیتی اسلامی تاکید دارند. روشهای غیر مستقیم عبارتند از: روش عبرت آموزی، روش تدریس مبتنی بر خلاقیت، روش الگویی و همچنین به روشهای تعاملی از جمله روش پرسش و پاسخ اشاره کرده‌اند و روشهای آموزش مستقیم به روشهایی مانند روش تکرار و تمرین، روش ابراز توانایی‌ها، روش تشویق و تنبیه، روش تربیتی تحریک به حقیقت جویی، روش پرورش هنر در پرتو احساسات تصعید شده اشاره کرده‌اند و برخی از روشهای تربیت اسلامی از جمله، روش یادآوری نعمت‌ها، روش تربیتی موعظه حسنه، روش تزکیه و ریاضت ، روش محبت و روش مراقبه و محاسبه را یادآوری کردند. از منظر استاد اولین و حقیقی ‌ترین معلم و مربی خداوند است پس انسان باید شایستگی احراز مقام نمایندگی خدا را از او بخواهد. همچنین در بحث معلم و مربی به سه بعد، از جمله بعد ماشینی، بعد غیر ماشینی، بعد فوق ماشینی یا بعد معنوی اشاره کرده‌اند و استاد جعفری بعد فوق ماشینی یا بعد معنوی را قبول دارند و برای این نوع معلمان شرایطی از جمله اخلاص، ایمان، آگاهی و دانش معلم، فعالیت معلم و مربی، عشق و علاقه به پیشرفت دانش آموزان، استمداد از خدا، کردار موثر از گفتار، سوال شایسته، انعطاف پذیری معلم را متذکر شده‌اند.

هدف این پژوهش بیان تعریف و مراتب تقوا و شناساییصفات متقین از دیدگاه قرآن و دلالت های تربیتیآن در زندگی فردی و اجتماعی انسانها می باشد . سوال های اساسی این پژوهش عبارتند از شناسایی ویزگیهای متقین در قرآن و دلالت های تربیتی آن ، اهمیت تقوا در طی مراتب کمال یابی انسان و بررسی آثار فردی و اجتماعی تقوا در زندگی می باشد.در پاسخ به سوالات فوق ،یافته های این پژوهش بیانگر ویژگیها ی متقین درگروه های فرهنگی واجتماعی، اقتصادی ، عبادی و اخلاقی بوده و سپس مراتب تقوا از مرحله ایمان تا یقین تشریح شده و نیز آثار فردی و اجتماعی تقوا و تاثیرات آن درزندگی انسانها با استناد به آیات قرآن ذکر گردیده است .روش تحقیق در این پژوهش ، روش توصیفی از نوع مطالعه ی کتابخانه ای است . روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه و بررسی منابع دست اول ، منابع نوشتاری ، منابع الکترونیکیو سایر منابع مربوطه بوده و با توجه به ماهیت موضوع پژوهش ، روش تجزیه و تحلیل یافته هابه شیوه توصیف و استنتاج نظری بوده است . در نهایت پیشنهادهاییدر جهت تکمیل موضوعپژوهش با بررسی صفات اهل بهشت و هدایت شدگان ، بررسی صفات دوزخیان و گمراهان و همچنین بررسی پژوهش حاضربااستفاده از منابع دیگر نظیر نهج البلاغه، روایات ، احادیث ونظریات ائمه اطهار ارائه گردیده و در راستای ترویج فرهنگ تقوا و کسب کاربردی صفات مثقین راهکارهای عملی نظیر برگزاری دوره ها ، غنی سازی منابع و کتب درسی و تهیه فیلم و مستندات سریالی در صداو سیما ، سینماها و ... پیشنهاد شده است.

سوره لقمان به بیان آداب اخلاقی و اجتماعی و مسائل خداشناشی و معاد شناسی می پردازد. پژوهش حاضر به منظور برسی سوره مبارکه لقمان و دلالت های تربیتی آن می باشد، سوال های اساسی این پژوهش عبارت است از : اهداف و محتا و روش های تربیتی سوره مبارکه لقمان کدامند؟ در این پژوهش، ابتدا آیات و تفاسیر و نکات تربیتی آن بررسی شده است، در خصوص مضامینی چون ویژگی های نیکوکاران، چگونگی خلقت آسمان و زمین ، غنا و آثار زیانبار آن و نصایح لقمان و ... بحث شده است. سپس اهداف و رو های تربیتی که از منظر قرآن و احادیث آمده است و در نهایت اهداف و روش ها در قالب نمودارهای مفهومی بیان شده است. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی از نوع مطالعه کتابخانه ای بوده و روش گردآوری اطلاعات از ماهیت موضوع پژوهش روش تجزیه و تحلیل یافته ها به شیوه توصیف و استنتاج نظری بوده است. یافته های این تحقیق هدف هایی چون هدایت و رشد ، طهارت و حیات طیبه ، عبادت و عبودیت ، تقوا ، قرب ، از آیات این سوره استنباط شد وروش هایی چون تحمیل به نفس ، فریضه سازی، محاسبه نفس، اعطای بینش ، تعلیم حکمت، تغییر موقعیت و ... از مضمون آیات استخراج گردید.واژگان کلیدی: سوره لقمان، دلالت، تربیت، اهداف ، روش ، محتوا

مسأله پژوهش حاضر در واقع ((بررسی مفهوم سعادت و شقاوت از دیدگاه دین مبین اسلام است)). روش استفاده در این پژوهش توصیفی تحلیلی و از نوع مطالعه ی کتابخانه ای بوده که پس از گردآوری اطلاعات از طریق منابع دست اول و استنتاج نظری به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته است. در خصوص یافته های این پژوهش باید گفت سعادت انسان در گرو رستگاری و ظفر است و عوامل موثر بر آن همانا ایمان به خدا معاد ، ولایت ، تزکیه نفس و ... است و نقطه مقابل آن شقاوت است که توأم با خسران و عقوبت و عوامل موثر بر آن ، کفر ، انحراف ، گناه و ... می باشد که منجر به عدم پذیرش الهی است. در خاتمه جهتبهره مندی از رضای حق و نیل به سعادت حقیقی راهکارهایی با تمسک به قرآن مجید و روایات مستنددر قالب پیشنهاد به والدین ، مربیان و دست اندرکاران محترم تعلیم و تربیت ارائه گردیده است.کلید واژه ها : فوز ، فلاح ، یمن ، خسران و عقوبت

هدف از انجام این پژوهش، بررسی معناشناختی و مبانی تعقل و کرامت انسانی از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین (ع) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیلی است که جامعه تحلیلی تمام منابع مربوط به موضوع تحقیق و نمونه تحلیلی تمام مواردی است که محقق بضاعت علمی و موقعیتی برای دسترسی به آن را داشته است می باشد. و روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای می باشد که با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد که در قرآن کریم تعقل به معنای نیرویی است در انسان که به واسطه‌ی آن حق را می‌فهمد و عمل می‌کند. اما کرامت انسانی در قرآن کریم به معنای شریف و با فضیلت، بخشنده، باگذشت و نیکو آمده است و این معانی اگر چه ظاهراً با هم متفاوتند اما اصل تمام آنها شرف است. همچنین یافته ها نشان می دهد روایاتی که عقل را نور یا جوهری نورانی معرفی می‏کند، اشاره به ذات و حقیقت عقل دارد و روایاتی که موضع عقل را مغز (دماغ) دانسته، اشاره به شأن این جهانی عقل است که عقل، اگرچه ذاتا موجودی مجرد از مادی و روحانی است، برای تدبیر نفس و بدن در نشئه دنیا نیازمند به ابزار مادی است و مغز ابزار فعالیت علمی انسان در این دنیاست. اما کرامت در روایات به ‌معنای رفعت و بزرگواری یکی از موهبت‌های اختصاصی خداوند به انسان است. موهبتی که از دو بعد قابل بررسی است. یک بعد آن کرامت ذاتی، که اشاره به رحمت عام پروردگار دارد و دیگر کرامت اکتسابی است که خداوند بر انسان منت نهاد و زمینه رشد و تعالی را در نهادش به ودیعه گذاشت، تا بتواند از آن استفاده کند. هر کدام از دو مقوله تعقل و کرامت در قرآن و روایات دارای مبانی متعددی می باشند که از جمله مبانی تعقل می توان به خلقت ممتاز انسان، و موهبت الهی بودن تعقل اشاره داشت. از نگاه قرآن و معصومین (علیهم السلام) تعقل و کرامت دو بعد مهم از ابعاد وجودی انسان می باشند که منشأ پیدایش اصلی‌ترین گرایشات خاص حیات انسانی مانند حقیقت‌جویی، زیبایی‌دوستی، میل به خلاقیت و نوآوری، کشش به سوی عشق و عواطف انسانی می شود. برای دستیابی به این امر در نظام تربیتی باید اعتدال و توازن و تناسب را در پیش بگیریم و این ممکن نمی شود مگر در سایه توجه و تربیت بعد تعقل و کرامت انسان ها.

پژوهش حاضرازجنبه های گوناگون کاربردی و بنیادی حائز اهمیت است .از آنجائیکه حیا از ابزارهای بازدارنده از انجام کارهای زشت و ناپسنداست و محرکی جهت انجام اعمال شایسته و پسندیده لذا درحفظ حریم ها بسیارسازنده است ، به همین جهت مسئله مهم برای محقق بررسی نقش حیا در تربیت اسلامی بوده است .بنا بر ماهیت موضوع تحقیق از روش تحقیق توصیفی ومطالعه ی کتابخانه ایاستفاده شده است. در این پژوهش محقق به بیان سه بخش اساسی مشتمل بر1- مراتب حیا در تربیت اسلامی2-عوامل موثربرایجادحیادرتربیت اسلامی 3- آثارحیا در تربیت اسلامی پرداختهو به سه سوال ویژه ی تحقیق پاسخ و مواردذیل مشخص گردید .درتربیت اسلامی حیا دارای مراتبی است که محقق ازدو منظر یکی از جهت ناظر و دیگری از جهت فعل قبیح آن را مورد بررسی قرار دادهو به طور کلی حیا مشتمل بر پنج مرتبه است که به ترتیب از بالاترین عبارتست از :1- خداوند – 2- فرشتگان -3-حجت های خداوند -4-خود -5-مردم .همچنین عوامل موثر بر ایجاد حیا شامل 22 مورد بوده که عبارتند از : 1- ایمان -2-ترس از سرزنش و عتاب پروردگار 3- رضای الهی و موارد دیگر .در نهایت حیا دارای آثارمهمی در تربیت اسلامی است که مشتمل بر 3 عنوان است . آثار اعتقادی وآثار اخلاقی ، آثار دنیوی و آثار اخروی . آثار اعتقادی و اخلاقی خود شامل 14مورد بوده که عبارتند از : مبنای نظام اخلاقی ، موجب عفاف و مواردی دیگر . آثار دنیوی حیا شامل13مورد بوده که عبارتند از : برطرف شدن عیوب ، تسلط بر نفس و موارد دیگر . آثار اخروی حیا نیز شامل 6 مورد بوده که عبارتست از:ایمنی درروزقیامت،پاکی از گناهان و موارد دیگر .