جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش، تفسیر سیاسی جریان‌های فکری معاصر از قرآن کریم در جهان عرب را مورد بررسی قرار داده است. در تبیین تفسیر سیاسی جریان‌های فکری معاصر جهان عرب از قرآن، رهیافت‌های مختلفی وجود دارد که با توجه به مبانی، ویژگی‌های فکری و زمینه سیاسی- اجتماعی و نیز نقش محوری داشتن ادله چهارگانه (کتاب، سنت، اجماع و عقل) تفسیر سیاسی- اجتماعی عمده جریان‌های فرهنگی- اجتماعی در جهان عرب بر اساس برجسته‌سازی یک بعد و بردن تفسیر سیاسی به سمت‌وسوی یکی از ادله و یا استفاده از سایر مبانی، روش‌ها و ادله صورت می‌گیرد. صورت‌بندی جریان‌های تفسیر سیاسی عبارت‌اند از: 1. تفسیر سیاسی جریان‌های نص‌محور (حدیثی، سلفی، فقهی و قرآن‌بسنده)؛ 2. تفسیر سیاسی جریان‎های متأثر از فلسفه و کلام اسلامی که شامل نومعتزلی، اشعری‌گری و فلسفی است؛ 3. تفسیر سیاسی جریان‌های متأثر از تجددگرایی غربی شامل فلسفه تحلیلی غرب، جریان‎های متأثر از فلسفه قاره‌ای(هرمنوتیکی) و پدیدارشناختی از قرآن. 4. تفسیر سیاسی رویکردهای کارکردگرایانه (رویکردهای جامعه‌شناسانه و سوسیالیستی)؛ 5. تفسیر سیاسی جریان‌های تأویلی(شامل باطنی‌گری و رویکرد صوفی-عرفانی)؛ 6. تفسیر سیاسی جریان‌های ادبی سنتی و معاصر از قرآن کریم. در یافته تحقیق می‌توان گفت که در جهان عرب، نوع تفسیر سیاسی حکومت و دولت از آیات قرآن، با توجه به مبانی فکری، نقش سایر ادله (سنت، اجماع، عقل)، تأثیر سایر علوم و نقش فلسفه‌های جدید غربی در فهم و تفسیر هر جریانی با جریان‌های دیگر تمایز داشته و نتایج متفاوتی را دربر دارد.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی چگونگی مواجهه جریان انقلاب اسلامی در مقام اندیشه سیاسی- دینی، با هویت و فرهنگ در فضای مجازی است. با در نظر گرفتن چارچوب نظری، انقلاب اسلامی با دارا بودن تمامی مؤلفه‌های هویتی نظیر عوامل جغرافیایی، فرهنگی، سیاسی و تربیتی و با شاخصه‌های جریانی، به‎عنوان «سوژه فعال» در فضای مجازی مطرح است که دارای «هویت و فرهنگ» اسلامی و ملی است؛ به این معنا که دارای «خودِ تاریخی» است و نسبت به آینده حوالت تاریخی دارد و در بستر زمان و مکان جاری است. گفتمان انقلاب اسلامی تلاش کرده است که: 1. ارتباط، هماهنگی و مقاومت هم‎زمان هویت و فرهنگ اسلامی با دنیای متجدد را برقرار سازد؛ 2. سبک زندگی اسلامی را تقویت کند؛ 3. در برابر فرهنگ غربی و سکولاریزاسیون جهانی مقاومت کند. این پژوهش با استفاده از یک چارچوب ترکیبی(تغییر در شیوه تولید، تغییر زمان-مکان و تغییر در زبان)، به بررسی نحوه مواجهه انقلاب اسلامی به‎عنوان هویت و فرهنگ، با فضای مجازی پرداخته است. در یافته تحقیق این نتیجه حاصل شد که به لحاظ فرصت، فضای مجازی قابلیت دسترسی سریع به اطلاعات و داده‎ها، قابلیت مشارکت و محیط انتخاب‌گرانه و تعاملی را فراهم می‌کند. بااین‎حال، در مواجهه با فضای مجازی باید به ابعاد پیچیده و لایه‌های عمیق‎تر مواجهه خود (به‎عنوان انقلاب اسلامی) با فضای مجازی توجه داشته باشیم؛ خودآگاهی درباره اینکه در سطح جامعه اسلامی و به‎ویژه در سطح مواجهه جوانان با فضای مجازی، ساختار تفکر الگویی در حال دگرگونی است. این دگرگونی به این شکل است که فضای مجازی به لحاظ اینکه نوعی فناوری از اساس جدید است، ساختار الگویی و خطی (زمان‎مند و مکان‎مند) تفکر را که به‌صورت تحلیلی و عمیق صورت می‌گیرد، به‌صورت تفکر و زبان تصویری غیرمتمرکز، ساده و سطحی درمی‌آورد. در این نوع تفکر، عدم علاقه به تاریخ و عدم برنامه‎ریزی برای آینده دیده می‌شود که هویت و فرهنگ اصیل و سنتی جوامع و به‎ویژه جامعه ایران و انقلاب اسلامی را با تهدید و چالش مواجه می‌کند.