جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن کریم فقط نام 25 پیامبر ذکر شده است، اما در تفاسیر مجامیع حدیثی و دیگر منابع اسلامی، شمار پیامبران را از 23 تا 2225000 آورده‌اند. غالب این آمار‌ها یا سند ندارند یا ازنظرِ سندی ضعیف‌اند و حجیت ندارند. در عین حال، از صدر اسلام تاکنون با استشهاد به آیۀ «وَ لَقَد اَرسَلنا رُسَلاً مِن قَبلِکَ مِنهُم مَن قَصَصنا عَلَیکَ وَ مِنهُم مَن لَم نَقصُص عَلَیکَ» (مؤمن: 78) تضادی میان قرآن و روایات دیده نشده و در عرف مسلمانان شمار پیامبران با رقم 124000 جا افتاده و شهرت یافته است. مسئله این است که آیۀ پیش‌گفته و نیز آیۀ هم‌مضمون آن «وَ رُسُلًا قَدْ قَصَصْناهُمْ عَلَیکَ مِنْ قَبْلُ وَ رُسُلًا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَیک» (نساء: 164) در مقام بیان آن نیستند که نام برخی از انبیا در قرآن آمده و نام برخی نیامده است، بلکه هر دو آیه در مقام بیان این مطلب‌اند که قصۀ بعضی از انبیا همچون نوح(ع) و ابراهیم(ع) در قرآن بیان شده و قصۀ برخی از انبیا چون ذوالکفل(ع) و ادریس(ع) در قرآن نیامده و تقریباً یا تحقیقاً به ذکر نام آن پیامبران اکتفا شده است. خداوند هدایت اقوامی که پیامبری نداشته‌اند را با عقل -پیامبر درونی– و سلسلۀ منذران و هادیان به سامان رسانده است. انبوه‌سازی پیامبران ریشه در فرهنگ یهودیان دارد، زیرا «نبی/نوی» معنایی عام داشته و کاهنان و پیشگویان و مفسرانِ تورات را نیز در برمی‌گرفته است.

براساس فرضية دو ايوب، ايوبِ به نگارش درآمده در تورات، تحت عنوان دو ايوب، که به‌مثابه ايوب متقي و ايوب منتقد، ناشکيب و شکوه‌گر که مورد ظلم و بي‌مهري خداوند قرار گرفته، ظاهر گشته است. اين دوگانگي شخصيتي ايوب در کتب اسلامي و ادبيات عرب نيز مشاهده شد. اين مقاله با مهار پيش‌فرض‌ها با رجوع گسترده به کاربردهاي قرآني و سنت تفسيري با هدف دفاع از ساحت اين پيامبر خدا، درصدد بررسي و نقد اين فرضيه برآمده است. پژوهش فرارو با روش توصيفي ـ تحليلي و تطبيقي با گريزهاي تاريخي ميان آيات وحياني و کتاب تورات به بررسي و نقد اين فرضيه برآمده است. نتايج حاکي از آن است که شخصيت دوگانۀ ايوب، ناشي از شيوة نگارش تورات، متأثر از انقطاع زماني، فرهنگ و تفکر يهود و اهداف نويسندگان آن، شکل گرفته است. اين تفکر که در تضاد با آيات قرآن است، با گذشت زمان به متون ديگر راه يافته است.