جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شخصی با نام مستعار «سها» با استناد به برخی آیات و روایات، علم ارزشمند از دیدگاه قرآن را منحصر در علم دینی دانسته است و آیاتی که درباره تفکر و تعقل صحبت شده است، مراد از آن را مساوی با ایمان و عدم تفکر و تعقل را نیز برابر با کفر دانسته است و عدم پرداختن به علوم تجربی را دلیل بر غیروحیانی بودن قرآن نتیجه گرفته است. این پژوهش درصدد است با روش تحلیلی ‌ـ توصیفی و با بهره‌گیری از مبانی تفسیری به شبهات مطرح شده پاسخ دهد. دیدگاه ایشان از دو جهت قابل‌بررسی است: اشکالات مبنایی: مثل بی‌توجهی به آیات و روایات دیگر، بی‌توجهی به سیاق آیات و برداشت ناقص از علوم دینی و اشکالات محتوایی. بیشتر آیاتی که مورد استناد قرار می‌دهد: اولاً مراد از آن‌ها صرفاً علوم دینی نیست؛ بلکه علم و دانایی مطلق مراد است و ثانیاً باتوجه‌به سیاق، آیاتی که به علم و ایمان و یا اطاعت از خداوند توأمان اشاره دارد، مراد از آن‌ها معنای انحصاری علم در دین نیست؛ بلکه علم به همراه معنویت و ایمان و اخلاق مورد تأکید قرآن است. چون علم همانند عقل ابزار است اگر با ایمان و معنویت همراه شود، در خدمت ارزش‌ها قرار خواهد گرفت. در غیر این صورت علم، موجب سلطه و قدرت، زورگویی و نابودی حرث و نسل خواهد بود. قرآن کریم در آیات فراوانی به علوم تجربی پرداخته است که می‌توان در برخی موارد اعجاز علمی قرآن کریم را اثبات کرد که دلیل بر وحیانی و حقانیت این کتاب آسمانی است.

مدخل داودA در دایرة‌المعارف قرآن لیدن توسط «ایساک هسن» استاد دانشگاه اورشلیم نگارش یافته است. پژوهش حاضر بعد از ترجمه مدخل با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد انتقادی دیدگاه نویسنده را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است با این هدف که ازیک‌طرف دیدگاه مستشرقان درباره آموزه‌های دینی و به‌ویژه مباحث قرآن کریم روشن گردد و از طرف دیگر با نقد و ارزیابی آثار آنان زمینه آشنایی با آموزه‌های ناب اسلامی برای مخاطبان فراهم می‌گردد. در این نوشتار از آیات قرآن و روایات معتبر اسلامی در تبیین سیره علمی و عملی حضرت داودA نیز بهره گرفته‌شده است. نویسنده مقاله به برخی مطالب قرآن درباره حضرت داودA اشاره نموده که از نکات مثبت آن است، ازجمله: او پیامبر بزرگ الهی است، خداوند در کنار کتاب «زبور»، به او علم و حکمت و فرمانروایی عطا نموده است. مقام خلیفة اللهی و «فصل الخطاب»، فرمان‌برداری کوه‌ها و پرندگان در امر ستایش خداوند، نرم شدن آهن به دست آن حضرت. از موهبت خداوند به اوست. امّا اشارات سربسته قرآن را عامل ورود افسانه و پذیرش آن توسط مسلمانان دانسته و تهمت‌های ناروا به حضرت داودA را به منابع اسلامی نسبت داده است. طلب آمرزش حضرت داودA در قرآن را با افسانه ازدواج او مرتبط دانسته است؛ اما منابع ناب اسلامی هیچ‌گونه افسانه و تهمت‌های ناروا به حضرت داودA را بر‌نمی‌تابد و دلایل عقلی و نقلی بر عصمت حضرت داودA وجود دارد. افسانه و تهمت‌های ناروا جزو اسرائیلیات بوده که در تورات کنونی آمده است. طلب آمرزش حضرت داودA مربوط به امتحان الهی است، نه افسانه ازدواج او؛ بنابراین آنچه مورد اتهام و عدم پذیرش قرآن کریم و بدگمانی مسلمانان به متون مقدّس شده است، تهمت‌های ناروایی است که نسبت به حضرت داودA در کتاب مقدس روا داشته‌اند.

آیه "تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‏ء" (نحل:89) یکی از آیات چالش بر انگیز قرآن است. مفسران در تفسیر این آیه دیدگاه‌های مختلفی را بیان کرده اند که عبارتند از: جامعیت علمی قرآن، جامعیت تشریعی مطلق قرآن، جامعیت تشریعی نسبی قرآن، جامعیت هدایتی قرآن، جامعیت قرآن به همراه سنت، و جامعیت قرآن ویژه معصومین. در این مقاله پس از نقد و بررسی دیدگاه‌های مختلف درمورد جامعیت قرآن، مشخص شد که کلمه تبیان به معنای نهایت وضوح و روشنی بوده و مراد از عبارت "کل شیء"، معارف فطری است که ریشه در ضمیر انسان دارند و قرآن نیز به عنوان "ذکر" این معارف را یادآوری نموده تا اتمام حجت نماید. برخی روایات تفسیری آیه از باب جری و تطبیق بوده به حقایقی فراتر از الفاظ قرآن اشاره دارد

مسئله نسخ یکی از مسائل علوم قرآنی است که در فهم احکام آیات قرآن نقش به سزایی دارد و از دیرباز مورد توجه قرآن پژوهان و مفسران بوده است. جان برتن نویسنده مقاله «نسخ» در دایرة المعارف قرآن لایدن، سعی دارد با استناد به احادیث ساختگی، اسراییلیات و دیدگاه سطحی برخی نویسندگان از «نسخ»به عنوان دو مقوله بر علیه دین مبین اسلام استفاده نماید: 1. وقوع تحریف در قرآن؛ 2. وقوع تعارض و تناقض در میان آیات قرآن. از این دو مقوله نیز غیرالهی و غیر وحیانی بودن قرآن را نتیجه گیری نماید. هرچند که او به انواع نسخ تصریح نکرده است، اما طبق مثال‌هایی که ارائه می‌نماید، مدعی وقوع همه انواع نسخ در قرآن است. در این نگاشته پس از ترجمه فرازهایی از آن، ادعاهای وی مورد بررسی و نقد قرار گرفته که عدم مراجعه به منابع معتبر و دیدگاه اندیشمندان مکتب اهل بیتb، پیش فرض‌های نادرست تفسیری به ویژه در آیات مرتبط با نسخ، استمداد از منابع جعلی و ساختگی، عدم آگاهی لازم و کافی از برخی مباحث علوم قرآنی از اشکالات عمده وی می‌باشد.

‫اعجاز تشريعي به عنوان يکي از وجوه اعجاز قرآن کريم از سوي برخي مفسران معاصر مطرح گرديده است. سوال اين است که مقصود از اعجاز تشريعي چيست و نسبت به شرايع ديگر و قوانين وضعي بشر از چه جايگاهي برخوردار است؟ در صورتي که اعجاز قرآن کريم در بعد تشريعات ثابت گردد و ويژگي‌ها و اهداف آن و همچنين جايگاه آن نسبت به شرايع ديگر به خوبي‌تبيين شود تمام جوامع بشري بدان روي خواهند آورد. اعجاز تشريعي همان معارف، احکام و دستور العمل‌هاي قرآن کريم است که در برخي آيات خود، بدان تحدي کرده و همه را به همانند آوري فراخوانده است. وجهت عمده‌اي که بشر از آوردن مشابه قرآن عاجز مانده، علوم معارف و دستورالعمل‌هايي است که براي هميشه تازه و نو و در هر زمان و مکان داراي انعطاف و پويايي و بر مصاديق گوناگون قابل تطبيق است. تشريعات قرآن کريم داراي ويژگي‌ها و امتيازهاي بي‌شماري است که در ديگر تشريعات وضعي وجود ندارد، برخي از اين ويژگي‌ها عبارت‌اند از ملايم بودن با فطرت بشري متناسب بودن با توانائي‌هاي انسان به گونه‌اي که نه موجب اختلال نظام زندگي انسان شود و نه موجب عسر و حرج باشد. سازگاري با سنن صحيح اجتماعي و عدم تنافر با طبع آدمي، برخورداري از ضمانت اجرايي، سازگاري با عقل و علم، اعتدال و در نظر گرفتن مصلحت فرد و جامعه، مبرّا بودن از هر گونه گرايش انحرافي، جامعيت معارف و احکام که درباره‌ي حيات انسان، سه بعد را که لازمه‌ي زندگي اجتماعي وي در اين جهان است رعايت کرده، رابطه‌ي انسان با خود و جامعه و رابطه‌ي وي با آفريدگارش، امّا در حالي که قوانين بشري، تنها شئون زندگي اجتماعي انسان را جهت بخشيده، آن هم گاهي به صورت تبعيض آميز و ناقص و از بقيه‌ي شئون آن، به ويژه رابطه‌ي انسان با پروردگارش به کلي غفلت ورزيده است. هنگامي‌که تشريعات قرآن کريم با اين ويژگي‌ها که همه شئون فردي و اجتماعي زندگي بشر نظر داده، در کنار ويژگي آورنده‌ي آن‌ها که فرد امي‌و تعليم نديده بوده، در نظر گرفته شود، اعجاز قرآن کريم از اين بعد ثابت مي‌گردد. و اصولاً شريعتي به اين گستردگي که در تمام عرصه‌هاي زندگي انسان نظر داده باشد همانند شريعت اسلام در دست نيست.يگانه دين الهي زنده‌ي جهان، اسلام است و بس. کليد واژه ها: اعجاز، اعجازتشريعي، قرآن، معارف، احکام، حقوق، قوانين، عهدين