جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یکی از پیچیده ترین مفاهیم دینی، پدیده «وحی» است که تعاریف و تفاسیر گوناگونی از این مفهوم ارائه شده است. با مراجعه به آثار اندیشمندان مسلمان این نکته فهمیده میشود که مفسرین و دانشمندان علوم قرآنی تالشهای فراوانی برای شناخت و تعریف این مفهوم داشتهاند تا به عمق معنای آن پی برده و تعریفی روشن از آن ارائه دهند. در میان این تعاریف دیدگاه نادر برخی از روشنفکران دینی به دلیل تعارض با ظواهر نصوص دینی و تبعات بحثبرانگیزی که در پی خواهد داشت، جای دقت و تأمل جدی دارد. هدف از این پژوهش بررسی آراء اندیشمند مصری، »نصرحامد ابوزید« درباره پدیده »وحی« و تقابل دیدگاه وی با اندیشه سنتی اسالم در این موضوع است. با بررسی دیدگاه ابوزید در این باره، به دست می آید که از نظر وی متن/نص دینی )قرآن( بازتاب فرهنگی زمانه است که این نظر در تعارضِ جدی با دیدگاه سنتی اسالم در این بحث قرار دارد؛ چرا که در دیدگاه سنتی، مفاهیم قرآنی دارای وجودی پیشینی و امری محتوم است و در لوح محفوظ قرار دارد. پذیرش دیدگاه ابوزید در این باب تبعات جبرانناپذیری در پی خواهد داشت. برای روشن شدن این نظر، در این پژوهش ابتدا با مراجعه به آراء اندشمندان سنتی مسلمان سعی شده است، دیدگاه سنتی اسالم در باب وحی بیان شود و سپس با دقت در دو کتاب معنای متن و نقد خطاب دینی - که بیشترین بازتاب آراء ابوزید درباره مفهوم وحی را در خود داشته است- به نقد و بررسی دیدگاه ابوزید درباره ماهیت وحی و دالیلی که برای دیدگاه خویش بیان میکند، پرداختهایم. از بررسی دیدگاه ابوزید این نتیجه به دست میآید که وی با عقیده به تاریخمندی قرآن از یک سو و انسانی بودن الفاظ وحی از سوی دیگر به این نتیجه میرسد که قرآن کتاب پیامبر است، نه کتاب اهلل که این نظر هم مخالف آیات قرآن و هم مخالف برخی از احادیث و روایات است. از این روی ضروری به نظر می رسد که دیدگاه این اندشمند نیازمند بررسی و تطبیق با دیدگاه سنتی اسالم است.