جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهمترین جریان‌های فکری معاصر در حوزه جهان اسلام جریان اعتزال نو است که سعی دارد با خوانشی عقلانی از دین در جهت رفع عقب ماندگی‌های مسلمین حرکت کند.در این میان محمد عابدالجابری و محمد ارکون که منتسب به این جریان هستند معتقدند مشکل اصلی مسلمانان میراث فکری آنهاست، میراثی که از تولید و پویایی و خلاقیت بازایستاده و توانایی اصلاح وضع موجود را ندارد.این دو با طرح فکری خود تحت عنوان «نقد عقل عربی» و «نقد عقل اسلامی» تلاش کردند تا زمینه را برای قرائتی جدید و عقلانی از اندیشه اسلامی فراهم آورند.البته هم جابری و هم ارکون در این پروژه به شدت متاثر از روش‌های دین پژوهی مدرن و پست مدرن غربی بودند.جابری و ارکون متاثر از روش‌هایی چون ساختارگرایی، پساساختارگرایی، تاریخی نگری نوین، هرمنوتیک وگسست معرفت شناختی امیدوار بودند تا بتوانند عقلانیت انتقادی را در فضای اندیشه اسلامی نهادینه سازند اما به نظر می‌رسد که پروژه آنها در بسیاری از موارد به دلایل مختلف اجرا نشد.

یکی از مهمترین جریان‌های فکری معاصر در حوزه جهان اسلام جریان اعتزال نو است که سعی دارد با خوانشی عقلانی از دین در جهت رفع عقب ماندگی‌های مسلمین حرکت کند.در این میان محمد عابدالجابری و محمد ارکون که منتسب به این جریان هستند معتقدند مشکل اصلی مسلمانان میراث فکری آنهاست، میراثی که از تولید و پویایی و خلاقیت بازایستاده و توانایی اصلاح وضع موجود را ندارد. این دو با طرح فکری خود تحت عنوان «نقد عقل عربی» و «نقد عقل اسلامی» تلاش کردند تا زمینه را برای قرائتی جدید و عقلانی از اندیشه اسلامی فراهم آورند.البته هم جابری و هم ارکون در این پروژه به شدت متاثر از روش‌های دین پژوهی مدرن و پست مدرن غربی بودند.جابری و ارکون متاثر از روش‌هایی چون ساختارگرایی، پساساختارگرایی، تاریخی نگری نوین، هرمنوتیک وگسست معرفت شناختی امیدوار بودند تا بتوانند عقلانیت انتقادی را در فضای اندیشه اسلامی نهادینه سازند اما به نظر می‌رسد که طرح آنها در بسیاری از اهداف خویش ناکام ماند. ویژگی مهم طرح جابری و ارکون آن است که این روش‌ها را به صورت تلفیقی استفاده کرده اند اما گاه برخی از این روش‌ها با یکدیگر سازگاری ندارند،ضمن اینکه به بومی سازی این روش‌ها توجه جدی نشده است و نوعی تعبد به آنها در پروژه جابری و ارکون قابل مشاهده است.جابری و ارکون بخش قابل توجهی از آموزه‌های اسلامی را خرافه و اسطوره محسوب می کنند و معتقدند باید این اعتقادات باطل را کنار نهاد تا بتوان بر مشکلات جامعه فائق آمد،این در حالی است که نتیجه روش انتقادی این دو،الغاء بسیاری از آموزه‌های اسلامی است که توجیه عقلانی نیز دارند. هردو اندیشمند در تحلیل خود مهمترین مشکل میراث فکری جهان اسلام را گسست از عقل فلسفی،روی آوردن به رویکردهای عرفانی و اشراقی و گسست از عقل مدرن و پست مدرن غربی می دانند و معتقدند عقل عربی و عقل اسلامی به دلیل همین مشکلات از تولید و پویایی و اجتهاد بازمانده است،لذا باید این گسست‌ها را جبران کرد و نقاط ضعف را پوشاند،تا این عقل وارد مرحله پویایی و بازتولید شود.