جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تلاش ما این است که در این نوشتار نشان دهیم که چطور فضای مجازی می‌تواند به تشدید بی‌اخلاقی کمک کند و یا دست‌کم زمینه‌ای برای بروز آن فراهم آورد. برای توضیح این مطلب، نخست در بخش مقدمه به این موضوع پرداخته‌ایم که چطور دنیای جدید، داده‌ها را به ابزاری قدرتمند بدل می‌کند که می‌توانند بر ساختار و نیروهای قدرت موجود، اثرگذار باشند و فضای مجازی جولانگاه داد و ستد این داده‌ها قرار می‌گیرد. در این میان با این پرسش روبرو هستیم که آیا برای هر چه مفیدتر کردن این فضا و استفاده‌ی درست از کلان‌داده‌ها، نیاز به قواعدی برای هنجارگذاری در خصوص نحوه‌ی تعامل در این فضا نداریم؟ این پرسش محوری ما را به بحث از نسبت فضای مجازی و اخلاق می‌کشاند. نسبتی که می‌کوشیم در بخش «معانی اخلاق» با برشمردن معناهای مختلف برای اخلاق آن را ارزیابی کنیم. از این معانی مختلف به معنایی سنتی از اخلاق به عنوان اُتُس، نظریه‌ی حس اخلاقی و رویکرد وظیفه‌گرایانه پرداخته‌ایم. تحلیل ما این نتیجه را رقم زد که دو معنای نخست گره‌ای از دشواری نسبت اخلاق و فضای مجازی نخواهند گشود و معنای سوم ما را با مسئله‌ی تزاحم بین تکالیف اخلاقی - که در ادامه به آن پرداخته‌ایم- روبرو می‌کند. به این ترتیب به سمت این نگاه پیش می‌رویم که با وجود گستره‌ی وسیع اخلاق و دشواری‌های پیش‌رو در قضاوت اخلاقی، «حکمت عملی» ما را ملزم می‌کند که راهی برای مواجهه با تزاحمات اخلاقی جویا شویم. راه‌حلی که در بخش پایانی آن را به طریق سلبی شناسایی و بررسی کرده‌ایم؛ به این صورت که به این امر مهم پرداخته‌ایم که فضای مجازی به دلیل فقدان چه مواردی می‌تواند چنین گستره و امکانی برای بی‌اخلاقی فراهم آورد، پرسشی که با ارجاع به رابطه‌ی «نگاه» و «شرم» و نیز با ارجاع به «شخصیت‌زدایی» از افراد به عنوان مؤلفه‌های مرتبط با فضای مجازی به آن پاسخ گفته‌ایم. جدی گرفتن این رویکرد ما را با مفاهیم و ابعاد جدیدی از مفهوم «آزادی» نیز آشنا می‌کند و می‌تواند سبب توجه به ویژگی‌هایی باشد که همگی موجب می‌شوند بی‌اخلاقی در فضای عمدتا مکتوب مجازی آسان‌تر از فضای شفاهی حضوری باشد.

مفهوم آزادی یکی از محوری‌ترین مفاهیم در فلسفة کانت است که هم در عقل نظری و هم عقل عملی نقشی تعیین‌کننده دارد. به این معنا که از منظر برخی مفسران، فاعلیت و خودانگیختگی عقل در شناخت نظری، در حقیقت تعبیری دیگر از خودقانون‌گذاری و آزادی است. از سوی دیگر، در عقل عملی، مفهوم آزادی نقشی محوری دارد. به این معنا که عقل عملی به عنوان امکان تعین‌بخشی به ارادة فارغ از نظام علی طبیعی، در حقیقت همان آزادی است. اما چالشی مهم پیش‌روی این مفهوم بنیادین در فلسفة کانت وجود دارد. این چالش به بیان هگل این است که این آزادی «استعلایی» است؛ به این معنا که منتزع و بریده از واقعیت است و کانت هرگز نتوانست این بنیادین‌ترین مفهوم فلسفة خویش را اثبات کند و صرفا آن را به عنوان مفروضی برای برپا کردن نظام اندیشة خویش به نحو استعلایی فرض گرفت. در این مقاله می‌کوشیم ضمن تقریر این چالش، امکان پاسخ‌گویی به آن را از مسیر خوانش آثار تاریخی کانت به محک آزمون بگذاریم. در این راستا در مقدمه، به تقریر نقد استعلایی بودن مفهوم آزادی می‌پردازیم. در گام بعد می‌کوشیم نشان دهیم که چگونه کانت در فلسفة تاریخ خود کوشید نشان دهد آزادی نه ایده‌ای مفروض، که واقعیتی است که در دل تاریخ به ظهور می‌رسد. در بخش نتیجه‌گیری کفایت این خوانش را به سنجش می‌گذاریم.

در این مقاله می‌کوشیم به نقد و بررسی آراء آلن وود به منظور حل معضل صورت‌گرایی در اخلاق کانت بپردازیم. وود از جمله مفسران کانت است که سال‌ها با معضل صورت‌گرایی دست به گریبان بوده است. او زمانی این اشکال را تا حدودی به اخلاق کانت وارد می‌دانست و در دوره‌ای می‌کوشید در قامت مدافع، پاسخی درخور برای حل این چالش ارائه کند. در بخش مقدمه از مسیر تشریح مبانی نظری لازم برای ورود به مسئله، اهمیت این چالش برای داوری در خصوص نظام اخلاقی کانت را روشن می‌کنیم و نشان می‌دهیم که معضل صورت‌گرایی چرا و چگونه پدید آمد. در بخش دوم به نحوه مواجهۀ وود با این معضل می‌پردازیم و موضع نهایی او را در مقام مدافع به سنجش خواهیم گذاشت. در ادامه به نقدهایی می‌پردازیم که پاسخ وود قادر به پاسخگویی به آن‌ها نیست؛ نقدهایی که از سوی رابرت پیپین و از رویکردی هگلی به این پاسخ‌ها طرح شده است. در بخش نتیجه‌گیری نشان می‌دهیم که چرا نسبت دادن نظریه ارزش به کانت در حل معضل صورت‌گرایی ناکام می‌ماند. علاوه بر این، به امکان پاسخ‌گویی به نقدهای پیپین از طریق خوانشی متفاوت به اختصار می‌پردازیم. خوانشی که مدعی است با محوریت بخشیدن به فلسفۀ تاریخ و فلسفۀ دین کانت، می‌توان مضامین لازم برای پر کردن قانون اخلاق تهی و سوژۀ صرفاً معقول اخلاق کانت را فراهم آورد. مضامینی که با پیوند دوبارۀ سوژۀ اخلاقی به جهان بیرون و هویت انضمامی او، در حل چالش صورت‌گرایی راهگشا خواهند بود.

در این رساله می‌کوشیم اشکال صورت‌گرایی را به عنوان محوری‌ترین نقد به اخلاق کانتی، نخست تقریر و سپس امکان ارائه‌ی پاسخ به آن را بررسی کنیم. در فصل اول ضمن تشریح مبانی نظری لازم برای ورود به مسئله، دفاعیه‌های مختلفی را که به منظور حل این چالش پدید آمده‌اند ارزیابی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چرا آنها برای حل این معضل ناکارآمد هستند. در جمع‌بندی ضمن بیان تمایز رویکرد خود از دیگر رویکردها، راهکار خود برای حل مسئله را به اختصار معرفی می‌کنیم. در فصل دوم به تقریر نقد هگل - به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلسوفانی که نقد صورت‌گرایی به اخلاق کانت را صورت‌بندی کرد- به تفصیل و از دل آثار مختلفش می‌پردازیم و در این مسیر، مفاهیم و جان‌مایه‌های اساسی نقد هگل را شناسایی می‌کنیم. بررسی نقادانه‌ای که ما را به استعلایی بودن مفهوم آزادی و از خود و از جهان بیگانگی به عنوان دو معضل اصلیِ شناسایی شده توسط هگل رهنمون می‌شود. معضلی که پژوهش ما می‌کوشد از طریق راهکاری دو بخشی در فصل سوم و چهارم به آنها پاسخ دهد. در فصل سوم می‌کوشیم اشکال نخست -استعلایی بودن مفهوم آزادی- را از طریق رجوع به آثار تاریخی کانت تعدیل کنیم و نشان دهیم کانت دغدغه‌ی زمینه‌های انضمامی‌ای که مفهوم آزادی در تضارب با آنها سر برمی‌اورد را داشت و به تفسیر یکسر استعلایی از مفهوم آزادی اکتفا نکرد. در فصل چهارم تلاش می‌کنیم پاسخی برای اشکال دوم -بیگانگی با خود و جهان- فراهم آوریم. این پاسخ‌ را از طریق تأکید بر مضامینی مستدل می‌کنیم که کانت در کتاب دین در چهارچوب عقل صرف به آنها پرداخت و مدعی می‌شویم که انسان‌شناسی دینی و دیگر مولفه‌های دینی اندیشه‌ی کانت، با شاکله‌سازی برای اخلاق، موجب می‌شوند تا اخلاق کانت از صورتِ عقلیِ محض خارج شود و بتواند فاعل و فعل اخلاقی را در مسیری انضمامی‌تر شناسایی و صورت‌بندی کند. در بخش نتیجه‌گیری کفایت این پاسخ را به محک نقد و ارزیابی می‌گذاریم و نشان می‌دهیم که این راه‌حل می‌تواند چه دشواری‌هایی را از پیش‌روی اخلاق کانت بر‌دارد و چه نقدهایی را بی‌پاسخ باقی می‌گذارد و چه چشم‌اندازی برای حل مسئله می‌گشاید.

هگل از جمله فیلسوفانی است که اخلاق کانت را به صورت‌گرایی متهم کرده و در آثار مختلفش، به ویژه در فلسفۀ حق و پدیدارشناسی روح، تلاش کرده نقد خود را صورت‌بندی کند و از ابعاد مختلف آن را توضیح دهد. مقصود هگل از صورت‌گرایی به عنوان نقدی بر اخلاق کانت آن است که از صورت قانون اخلاقی کانت نمی‌توان ماده‌ای اخلاقی استنتاج کرد. او در نقد خود از مفاهیمی همچون استعلایی بودن مفهوم آزادی، سلب و ایجاب‌های کاذب و یهودیت‌وارگی اخلاق کانتی استفاده کرده و نشان می‌دهد که این نقصان‌ها به ناکارآمدی و تهی‌بودگی اخلاق کانت می‌انجامد. شاید بتوان بر پایۀ تفسیر برخی مفسران کانت همچون کاسیرر، جان هر و جیوانی، از طریق تأکید بر مضامینی که کانت در کتاب دین در چهارچوب عقل صرف به آنها پرداخته، پاسخی برای نقد هگل مهیا ساخت. این پاسخ مدعی است که انسان‌شناسی دینی و دیگر مؤلفه‌های دینی اندیشۀ کانت، با شاکله‌سازی برای اخلاق، موجب می‌شوند تا اخلاق کانت از صورتِ عقلیِ محض خارج شود و بتواند فاعل و فعل اخلاقی را در مسیری انضمامی‌تر شناسایی و صورت‌بندی کند. به نظر می‌رسد که این پاسخ ضمن حل مشکلاتی همچون عقلانیت‌باوری صرف در خصوص اخلاق و انتزاعی کردن بیش از حد سوژۀ اخلاق، همچنان از پاسخ به معضلاتی همچون سلب و ایجاب‌های کاذب و تأکید بر مفهوم ارادۀ نیک ناتوان است.

معجزه از دیرباز به نحو مستقل یا انباشتی از مؤیداتی شناخته شده است که ادیان برای اثبات حقانیت و الهی بودن دعاوی خویش عرضه کرده اند. اما ارزش معرفت شناختی و تاریخی و میزان حجیت آن برای ایمان آوردن به دعوی پیامبران بویژه دعوی بنیادین وجود خدا همواره یکی از موضوعات مورد مناقشه میان علم و دین و خداباوران و ناخداباوران بوده است. آنچه برای ما اهمیت دارد و در این مقاله می کوشیم بر آن پرتو افکنیم این است که آیا علم می تواند تبیینی کافی از معجزاتی به دست دهد که آنها را نقضِ قانون طبیعت می داند و آیا مدعای ادیان در الهی دانستن معجزات و در نتیجه توجیه ارزش قرینه ای و معرفت شناختی آنها پذیرفتنی است؟ در این مقاله برآنیم تا پاسخ های مثبت و منفی به این پرسش را به ترتیب با تمرکز بر آرای سوئین برن و مورگان لاک بررسی کنیم و با بیان برخی دشواری های پیش روی هر دو رویکرد موافق و مخالف به این نتیجه دست یابیم که معجزات به نحو انباشتی ارزش قرینه ای قابل قبولی برای دفاع از معقولیت باورها و مدعیات دینی فراهم می آورند.

عنوان تحقیق پایانی « اسرار نهفته در نامه ی نانوشته » توطئه آخرین روزهای حیات پیامبر ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) می باشد . پیامبر گرامی ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) به عنوان آخرین سفیر الهی مأمور کامل ترین پیام به جهانیان بود که تأمین کننده سعادت دنیوی و اخروی باشد و تمام مأموریت های پیامبر در طول 23 سال انجام گرفت ، با این که در این مدّت بارها منافقان آتش جنگ را برافروختند . امّا پیامبر ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) برای تشکیل حکومت اسلامی تلاش کرد و تا آخرین روز حیات پربرکتش لحظه ای از فکر امّت خویش خارج نشد . آخرین روزهای زندگانی پیامبر ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) از فصول بسیار حساس و دقیق تاریخ اسلامی می باشد . اسلام و مسلمانان در آن روزها ، ساعات دردناکی را می گذراندند . مخالفت علنی بعضی از صحابه و سرپیچی آنان حاکی از یک سلسله فعالیتهای زیرزمینی و تصمیم جدّی آنان بود که پس از درگذشت پیامبر( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) ، حکومت و فرمانروایی و امور سیاسی اسلام را قبضه کنند . و جانشین رسمی پیامبر ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) را که در روز غدیر تعیین گردیده بود عقب بزنند . آنچه در این مجموعه گردآوری شده اتفاقاتی است که در آخرین روزهای عمر پیامبر ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) به وقوع پیوست شامل سرپیچی از دستور پیامبر اکرم ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) مبنی بر همراهی با سپاه اسامه و سوء استفاده آنها پس از وخامت حال پیامبر گرامی ( صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَ سَلَّم ) برای اقامه نماز و وانمودکردن به اینکه پیامبر غیر از علی بن ابی طالب ( عَلَیهِ السَّلام ) را به عنوان جانشین معرفی کرده است و گنجاندن مباحثی پیرامون نامه ی نامکتوب حضرت با پرداختن به کلیه زوایا و شبهات و مقایسه عملکرد تفرقه افکنان در زمان بیماری پیامبر با زمان خلیفه ی اول که با استفاده از کتب عامه و خاصه پاسخ آنها جمع آوری شده است . انجام این تحقیق بنا بر ضرورت نیاز دنیای امروز صورت گرفته که تمام جبهه ی و کفر در مقابل دنیای اسلام صف آرایی نموده اند و هر روز توطئه های جدیدی را بنیان و پایه گذاری می نمایند . زیرا پرداختن به زوایای مسائل اختلاف برانگیز بین تشیع و تسنن و روشن نمودن ابهامات از راههای مقابله با توطئه افکنان و تفرقه انگیزان می باشد . در این تحقیق از برخی کتب معتبر و مرجع تشیع و تسنن مثل تاریخ طبری ، صحیح بخاری ، ناسخ التواریخ ، روضه الصفا و الارشاد و سبعه من السلف و ریزترین مباحث و شبهات پیرامون موضوع با جواب آنها فیش برداری شده و پس از ربط منطقی به طور کامل به موضوع پرداخته شده است . واژگان کلیدی این تحقیق : سرّ نامه رساله ارسال منع حدیث .