جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در متون ادب فارسي و از جمله در آثار فردوسي، ناصر خسرو، سعدي، بيهقي و... واژة «درود» معادل و هم ‌معناي با سلام نيست؛ بلکه هم‌تراز با «آفرين»، «تهنيت»، «تحيت» و «صلوات» است و صلوات را نمي‌توان همچون درود در جاي سلام و خطاب به هرکس به‌کار برد. چنين به‌نظر مي‌رسد که ادبا به اين نکته واقف بوده و به‌همين دليل نيز در آثار خود «درود» را تنها براي گرامي‌داشت انبياء و اولياي الهي به‌کار برده‌اند. در فرهنگ و زبان عربي نيز «اهلاً و سهلاً مرحباً» اصلاً معادل «سلام» نيست؛ و اعراب آن را در وقت خوش‌آمدگويي به مهمان ادا مي‌کنند. با اين توصيف، نگارنده مي‌پندارد که از همان روز نخست ورود اسلام به ايران زمين، مي‌بايست مرتبة «سلام» بالاتر و والاتر از «درود» قرار گيرد و ادباي برجسته نيز به‌جاي «درود» بر انبياء و اولياء «سلام» بفرستند، لذا در نوشتار حاضر به شيوة مطالعات کتابخانه‌اي و روش توصيفي ـ تحليلي به اثبات این نکات پرداخته مي‌شود: 1. زيبايي و برتري لفظ و معناي «سلام» بر واژگان ديگر؛ 2. به‌کار بردن معناي «سلمنا» براي «سلام» توسط اسلام‌ستيزان.

رزم‌نامه ـ بزم‌نامة فردوسی یکی از برجسته‌ترین شاهکارهای ادبی جهان است که پر از نام و سرگذشت پهلوانان، شاهان،‌ نامیرایان، زنان و حتی ضدقهرمانان است؛ و به‌نظر می‌رسد که در این میان برخلاف دیدگاه شارحان شاهنامه، پهلوانان این اثر ارزشمند، چندان هم پهلوان نبوده‌اند و گاه حتی بویی از مرام پهلوانی نبرده‌اند و چنان در خور و خواب و خشم و شهوت غرق شده‌اند که به‌هیچ عنوان شایستة نام پهلوان نیستند. پیوند تهمینه و رستم، نزاع گیو و طوس بر سر تصاحب دختری گریخته از خانه، حیله در کار کردن رستم و کشتن ناجوانمردانة سهراب و... نمونه‌های بارزی هستند که با منش پهلوانی فرسنگ‌ها فاصله دارند و هیچ بعید نیست که اخلاق پهلوانی بزرگ‌ترین گمشدة عصر فردوسی بوده باشد؛ به‌ویژه آنکه فردوسی از نظر زمانی، فاصلة کوتاهی با علی‌بن ابی‌طالب(ع)، آن سرلوحة حقیقی پهلوانان عالم داشته است؛ و بسیار عجیب به‌نظر می‌رسد که این نکتة «اظهر من‌الشمس» تا به امروز از نگاه تیزبین شارحان شاهنامه و بزرگان عرصة ادب فارسی دور مانده است. نگارندگان این مقاله چنین می‌پندارند که عنوان «پهلوان»‌ی که فردوسی در قرن چهارم به برخی از شخصیت‌های شاهکار خویش داده است، مشابه همان عنوان «زاهد»ی است که حافظ در قرن هشتم، دین‌فروشان دنیاپرست را با آن به باد تمسخر گرفته است. این مقاله به شیوة مطالعات کتابخانه‌ای تدوین شده و فارغ از ذکر ویژگی‌های سبکی و زبانی شاهنامه، بر آن است تا با رویکرد شالوده‌شكني، تنها گوشه‌هایی از خصایص پهلوانان شاهنامه را بیان کرده و به اثبات این نکته بپردازد که فردوسی به ریشخند برخی از شخصیت‌های شاهکار ادبی خود را «پهلوان» نامیده است؛ همان‌گونه که حافظ از سرِ درد، ریاکاران عصرخویش را زاهد و محتسب خوانده است.

«پوچ‌گرایی» تفکری است که ریشه در عوامل مختلفی مانند فقر آرمان، ماده‌گرایی، نداشتن هدف، مرگ‌اندیشی، شکست‌ها و... دارد که در ادوار مختلف به بحران‌های عمیقی در زندگی بشر منجر شده است. برخی «پوچ‌گرایی» و «نیهیلیسم» را دو مقولۀ نزدیک‌به‌‌هم و حتی یکسان می‌دانند؛ ولی واقعیت این است که این دو ازلحاظ معنایی، تفاوت‌هایی با هم دارند؛ در نظر یک انسان پوچ‌گرا، ارزش‌ها و هدف‌ها سقوط می‌کنند؛ اما در نیهیلیسم اساساً ارزش یا هدفی وجود ندارد. در میان نویسندگان معاصر افرادی همچون صادق هدایت نویسندۀ روشنفکر ایرانی و ساموئل بکت نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس ایرلندی که به‌حق او را «پدرخواندۀ پوچی» نامیده‌اند، پیام‌آوران فلسفۀ پوچی هستند. هدف نویسندگان در این مقاله، بررسی تطبیقی «پوچ‌گرایی» در آثار مشهور این دو نویسندۀ بزرگ با تأکید بر دو اثر معروف آن‌ها به نام‌های «مالون می‌میرد» و «بوف کور» است. نوع پژوهش حاضر، توصیفی_تحلیلی و شیوۀ گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و فیش‌برداری از کتاب‌های دو نویسنده و بررسی محتوای آثارشان است. مطالب جمع‌آوری‌شدۀ موردتحلیل نشان می‌دهد که این دو نویسنده ازلحاظ فکری علاوه بر شباهت‌های زیاد فکری، تفاوت‌هایی نیز با هم دارند؛ هر دو به تأثیر از مکتب سورئالیستی، محاکات را از عالم بیرون به عالم درون برده و با استفاده از افکار و خیالات خود، جهان را پوچ و یأس‌آلود نشان می‌دهند، با این تفاوت که عقاید و نظریات بکت در این داستان بیشتر به «پوچ‌گرایی فلسفی» و عقاید هدایت به آراء و نظریات «نیهیلیست‌ها» نزدیک است.

تجلی شعرکودک، همچون هنر شعر حوزه بزرگسال، در زبان و ساختار خاص آن است، اما تمایز شعر کودک، از شعر بزرگسال، در ضرباهنگ و موسیقی سرشار همراه با ریتم تند زبان، استفاده از دست مایه های زبانی نشاط انگیز، کنش تصویری بالا، بیرونی بودن زبان، استفاده از مکان و محیط بیرونی در شخصیت پردازی مطلق، یک پارچگی و عدم فاصله گذاری و حذف در خط روایی شعر، تک آوایی بودن زبان شعری در محور عمودی، کوتاهی و مقطوع بودن زبان در محور افقی، ترجیح زبان بر پیام، از نشانه های مربوط به حوزه تفکیک شده شعر کودک است. غنای موسیقیایی شعر کودک بسیار پیچیده و دشوارتر از کاربرد صحیح دیگر عناصر زبانی است، چراکه استخدام درست و آگاهانه عناصر موسیقیایی در شعرکودک نیازمند دقت، حوصله و از همه مهمتر تسلط و درک درست از زبان کودکانه می باشد. این مقاله در خدمت تشریح و بازکردن مهمترین نشانه (ویژگی) های زبانی شعر کودک قرار گرفته است.