جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف روشی برای شفاف‌سازیِ ایدئولوژیِ گفتمانِ قدرت، در امور سیاسی ـ اجتماعی است و با استفاده از ابزارهای زبان‌شناسی و توصیفی می‌تواند در بسیاری از علوم از جمله دانش‌های حدیثی کارآمد باشد. از آنجا که نیازها و راهکارها در علوم گوناگون متفاوت است، بومی‌سازی برخی مبانی تحلیل انتقادی گفتمان که اثر مستقیمی بر ابزارهای تحلیل دارد، الزامی می‌نماید. برای نمونه، از آنجا که تحلیل‌ گفتمان برای مسائل روز طراحی شده است، تحلیل‌گر از گفتمان موجود جامعه در زمان خویش آگاه است و نیازی به کشف آن نخواهد داشت. امکانی که در بادی امر برای پژوهش‌گر متون حدیثی به سبب قرن‌ها فاصله، میسر نخواهد بود. بنابراین پژوهش حاضر با گزینش روش‌هایی چون شناسایی دال مرکزی، استخراج پیش‌انگاره، مطالعه همزمانی ‌پویا، کشف همنشین و جانشین‌ها و اطلاع‌ کهنه و نو، راهکارهایی برای شناسایی گفتمان ارائه کرده است و همزمان به بررسی امکان بهره‌گیری از مواردی چون زبان گفتاری، مفهوم انتقادی و مطالعات تاریخی در تحلیل متون حدیثی می‌پردازد.

اصطلاح «ده‌دوازده» در متون حدیثی، با عنوان روشی در معامله شناخته می‌شود. این اصطلاح به دلیل فاصله زمانی و ناآگاهی مترجم از ابعاد گفتمان متن، اغلب بدون هیچ تغییر یا توضیحی در متون ترجمه وارد شده و این عدم توجه باعث ایجاد گسست گفتمانی و انتساب دو حکم مغایر به این روش معامله شده است. برخی از ابزارهای گفتمان فرکلاف مانند نظام نقش‌گرای هلیدی می‌تواند در تحلیل و شناخت حکم این روش معامله موثر باشد؛ اما از آنجایی‌که امروزه گفتمان متن در متون دینی برای ما ناشناخته است، ابزارهای دیگری نیز چون شناسایی دال مرکزی، استخراج پیش‌انگاره، مطالعه همزمانی پویا، بررسی همنشین و جانشین‌های متن نیز در این پژوهش استفاده شده است. در نتیجه، با بررسی این موارد به نظر می‌رسد که ائمه اطهار: با تغییر گفتمان این اصطلاح به تغییر کاربرد آن اقدام کرده و آن را از معامله و بیعی فاسد به پیش‌معامله‌ای بدون اشکال مبدل ساخته‌اند.

ملاک‌هایی که مفسران برای دلالت‌یابی آیات بر می‌گزینند در هر دوره متفاوت بوده است. در برخی از ادوار تاریخ تفسیر، روایت، تنها ملاک یا مهم‌ترین ملاک مقبول بوده و در برخی از دوره‏ها بافت کلام، بر روایت ترجیح یافته است. گاه نیز مفسران بین این دو قرینه، تعامل ایجاد کرده‏اند. مفسران بر اساس نوع ملاکی که پذیرفته‏اند، درباره آیات حوزه زنان در سوره نساء به نتایج معناداری دست یافته‏اند. مقاله حاضر به روش توصیف و تحلیل محتوای تفاسیر، این تعامل را پی گیری نموده است. نتیجه این بررسی نشان داده است که مفسران دوره معاصر در تعامل سیاق با روایت در اکثر موارد، سیاق را بر روایت ترجیح داده‏اند. در دلالت‌یابی آیات حوزه زنان در سوره نساء به طور کلی دو نوع تعامل مشاهده می‌شود: 1. تعامل مجموعی (عام)، 2. تعامل جزئی (خاص) و تعامل جزئی از بسامد بالاتری برخوردار بوده است.

مسئله معاد جسمانی از موضوعات پردامنه‌ای است که از سوی فلاسفه و حکمای بسیار و از جانب فِرَق مختلف کلامی مطرح شده است. اگرچه پرسش اصلی این مسئله، روحانی یا جسمانی و یا روحانی‌ـ جسمانی بودن معاد است، امّا در این جستار، در پی تبیین شبهات موجود در این زمینه و پاسخگویی به آنها از سوی سه مفسّر با سه مشرب کلامی شیعه، اشاعره و معتزله، یعنی علاّمه طباطبائی، فخر رازی و زمخشری هستیم. لذا این پژوهش می‌خواهد تفاوت این سه مذهب را با رویکردی تفسیری در باب معاد جسمانی، در عین پاسخ به شبهات نشان دهد، گرچه برخی پاسخ‌های مطرح شده از سوی فخر رازی و نیز زمخشری، برآمده از چند دیدگاه کلامی است، لیکن از جانب علاّمه طباطبائی، ما از ابتدا تا انتها با پاسخ‌هایی معقول و برآمده از یک اصل روبه‌رو هستیم.

امنیت‌بخشی در جهان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوامع بشری است؛ گرچه که امنیت به این شکل، مربوط به طیف‌ها و مسائل کوچکی می‌شود؛ اما باید دانست که بحث امنیت دارای ریشه‌ای خداوندی است، خداوند در زمین و آسمان واسطه‌های فیضی را قرار می‌دهد تا از نابودی مخلوقات خود جلوگیری کند؛ این واسطه‌های فیض نیز، با انتشارهدایت و رحمت الهی بر کل جهانیان آن‌ها را به ادامه زندگی سوق می‌دهند.حدیث امان، روایتی متواتر از امان‌بخشی نجوم به آسمان و ائمه اطهارb به زمین است؛ این حدیث در حقیقت از ولایت تکوینی امامj پرده برمی‌دارد و حجت ظاهر و حجت غائب را در این مقام یکسان می‌انگارد. این مقال از سخن در باب ولایت تکوینی و جایگاه امام معصومj در نظام هستی آغاز می‌کند و با نگاهی فراگیر به فواید امام غائبf و با بررسی فقه الحدیثیِ روایت امان، سعی بر یافتن شباهت‌هایی میان نجوم و ائمه j در امان‌بخشی به آسمان و زمین دارد.این پژوهش در گام بعدی احادیث مشابه را مطرح ساخته و با معرفی حدیث سفینه، حطه، حصن و... امام را با شروطی، امان‌بخش از آتش جهنم عنوان می‌کند.این تحقیق درمی یابد که گرچه امام عصر? هم اکنون از موقعیت تشریعی عینی برخوردار نیستند ، اما در جایگاه تکوین ، سیطره و حفاظت کل جهان بشر به ایشان سپرده شده است و حضرت اند که چون اقسام مختلف نجوم ( کواکب‏، بروج، شهاب و طارق و...)از آزار شیاطین جلوگیری می نمایند و راهنمایی همه جانبه انسان را برعهده گرفته اند و ایشان را در جهت تکامل به پیش می برند ؛گرچه گاهی این به مقصود رسیدن به همراهی دوسویه امام و مأموم نیازمند است.