جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جامعه‌شناسی دین، یکی از شاخه­های مهم بین‌رشته­ای در حوزة مطالعات دینی است که از زوایای مختلف اجتماعی، به موضوع دین می­نگرد. ماکس وبر از نظریه‌پردازان بزرگ جامعه‌شناسی دین و بازتوانی دینی یکی از نظریه‌های مهم وی است. این نظریه، به طور خلاصه به این موضوع اشاره دارد که گاهی به علل مختلف سیاسی، اجتماعی و حتی علل خارجی، یک دین یا فرقة مذهبی که در یک جامعه، دارای مقبولیت عام و قدرت بالایی بوده، ناچار می­شود به علت دشمنی طبقة حاکم، از وضعیت مسلط خود دور شود و دچار آسیب‌های سختی گردد. اما با تدابیر خاصی که افراد مهم آن دین یا فرقه برمی­گزینند، توان سیاسی و عملکردی آن فرقه یا دین، به شکلی دیگر یا در مکانی دیگر احیا می­شود. در این مقاله با استناد به این نظریه، به بررسی عملکرد عالمان شیعی در دوران فترت پس از صفویان یعنی دورة افاغنه و افشاریان در ایران پرداخته می­شود. گفتنی است این مقاله، دنبال بیان علل کنش‌های افاغنه و نادر در قبال شیعه نیست، بلکه در قبال کنش‌های خاص این دو حکومت، واکنش‌های بزرگان تشیع را برای برون‌رفت از آن کنش‌های مهلک، بررسی می­کند. دستاورد مهم این مقاله این است که برخلاف نظر محققان که تشیع در این دوران کاملاً از رونق افتاد، در واقع، با طرح‌های حساب­شدة عالمان و متولیان برجستة شیعه، توانست از ضعف خارج شود و حتی قلمرو نفوذش به نقاطی دیگر از آسیا مانند هند و چین گسترش بیابد.

تأثیر مبانی فراتجربی درعلم طب، بیش از علوم دیگر است؛ زیرا موضوع علم طب یکی از ابعاد انسان (بدن) است. هر مکتب طبی، خواسته یا ناخواسته، دیدگاهی ویژه به انسان دارد و وقتی به مطالعه بدن می‌پردازد، درباره‌ی مسائلی‌‌ نظیر وجود روح درانسان، جنبه‌ی الهی انسان و مسائل مرتبط با آن موضعی خاص دارد و باعث تغییر جهت و روش برخی از مباحث طبی می‌شود. ازبین مبانی مختلف طب مدرن و سنتی، دراین مقاله، به مبانی انسان شناختی پرداخته شده است. تفاوت طب مدرن و سنتی باعث پیدایش دو مکتب طبی با دو مبنا، رویکرد و روش کاملاً متمایز از یکدیگر شده است. یکی از اندیشه‌های فلسفی طب مدرن که جایگاه نفی و اثبات آن در فلسفه است وبا این حال، ثمرات آن درپزشکی نیزآشکار شده، مسأله‌ی حذف روح ازبدن انسان است. غفلت ازساحت روحی انسان، درجهت‌گیری کلی این علم اثرگذار بوده است. دراین پژوهش با تمرکز بر‌مبانی انسان شناسی طب سنتی و طب مدرن، ابتدااین مبانی شناسایی و تبیین می‌شوند و سپس نشان داده خواهد شد چگونه این مبانی بر روند جهت‌دهی مباحث طبی تأثیر گذاشته‌اند. این مبانی ازسنخ قضایای فلسفی است، یعنی مبتنی بر تجربه وآزمایش نیست؛ بلکه رویکردعقلی است که درجهت‌گیری مبانی وروش ورویکرد طب تأثیرگذارند.

شیخ ابراهیم چهارمین مرشد طریقت صفوی بود که بیست و یک سال رهبری خانقاه اردبیل را بر عهده گرفت. هم زمان با مرشدی او، تیموریان و قراقویونلوها در ایران و آناطولی فرمانروایی می کردند و عثمانیها نیز در صدد تصرف سرزمین هایی بودند که توسط امیر تیمور گورکانی جدا شده بود.در چنین شرایطی بود که شیخ ابراهیم توانست با قدرت معنوی خود و با بذل و بخشش هایش آوازه و شهرتش را تا مناطق دور دست برساند و حتی از پدران خود نیز در این زمینه پیشی گیرد. او در این دوره که جنگ و رقابت بین قراقویونلوها و تیموریان در ایران وجود داشت و آناطولی نیز هم چنان ناآرام بود توانست با دوری جستن از اقدامات نظامی و سازماندهی دستگاه تبلیغاتی خود مریدان زیادی را به خانقاه اردبیل جذب نماید و زمینه را برای فعالیتهای جدید شیخ جنید فراهم سازد.