جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهم ترین مباحث قرآنی آیات متشابه است، منظور از آیه متشابه، آیه ای است که معانی مختلفی را دربردارد و مقصود از آن برای خواننده و مخاطب روشن نیست، مگر باتحقیق و دقت نظر و ارجاع به محکمات. درباره رفتار پیامبر اکرم(ص) در قرآن کریم دونوع آیات متشابه وجود دارد، فردی و اجتماعی. برخی از مفسران بدون توجه به متشابه بودن این نوع آیات برداشت نا درست کرده و در نتیجه شخصیت و عصمت آن حضرت، زیر سؤال رفته است. با توجه به شبهه و زیر سؤال قرار گرفتن عصمت آن حضرت، بررسی و تحقیق این آیات متشابه بسیار مهم و ضروری به نظر می‌رسد. تحقیق حاضر در این راستا انجام گرفته با استفاده از روش تطبیقی آیات متشابه مربوط به رفتار فردی و اجتماعی پیامر اکرم(ص) از دو تفسیر گرانسنگ المیزان و تفسیر التحریر انتخاب شد و این نتیجه به دست آمد که، درباره آیات متشابه مربوط به رفتار فردی و اجتماعی پیامبر اکرم(ص)، نظر علامه طباطبائی و ابن عاشور در بعضی موارد متفق و یکسان است و در بعضی موارد دیگر، مختلف و متفاوت می‌باشد. مواردی که آن دو مفسر اتفاق نظر دارند، آیاتی هستند که مشتمل بر این مباحث است: پیروی از اهل کتاب، عدم علم به غیب، گمراهی، عفو و بخشش، برداشتن بارسنگین، استغفار رسول، نهی از حمایت خائنان. اما مواردی که آن دو مفسر، اختلاف نظر دارند، عبارتند از: گناه گذشته و آینده پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم، پیروی از دین، اتباع از همسران، نسیان، عبوس شدن، دور کردن افراد با ایمان از خود. دامنه این تحقیق از کتب تفسیری، علوم قرآنی، تاریخی، لغوی، و حدیثی می باشد. هدف از این پژوهش بیان نکات مشترک و ابراز وحدت و تقریب مذاهب در مباحث قرآنی بوده است.

بسیاری از معارف ­دینی و دستورات ­زندگی در دین ­اسلام، از قرآن­ کریم به عنوان ثقل ­اکبر به دست می­آید از این رو شناخت آموزه­های ­قرآن از صدر اسلام تاکنون با عنوان «تفسیر قرآن» کانون توجه مسلمانان به­ویژه اندیشمندان­ علوم ­قرآنی بوده و هست؛ اولین گام برای رسیدن به این هدف شناخت موضوع­له و معانی­ حقیقی الفاظ و عبارات ­قرآنی است، با توجه به جایگاه­ علمی علّامه ­طباطبائی در جامعه ­تفسیری پی بردن به دیدگاه­های ایشان در این رابطه اهمیت دارد از این رو این مقاله به دنبال دیدگاه­های ایشان پیرامون «موضوع­له حقیقی الفاظ ­قرآن» بود؛ روش پژوهش، توصیفی ­تحلیلی و داده­های پژوهش علاوه بر کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» در اکثر مواقع کتب ­تفسیری، لغوی، اصولی و بلاغی بود؛ یافته­های پژوهش این شد که علّامه ­طباطبائی قائل به دیدگاه «روح معنا» با تقریر «حقیقی ­بودن معقول و محسوس» هستند و مؤیدات دیدگاه ایشان تغییر و تحول مصادیق در طول زمان، تشکیک در مصادیق و مصادیق ­ظاهری و باطنی است.

از مهم‌ترین حوزه‌هایی که تربیت دینی در آن تاثیرگذار است، حوزه رفتارها است؛ اعضاء خانواده با رعایت وظایفی که نسبت به یک‌دیگر دارند جلوی بسیاری از مشکلات را می‎گیرند. این مقاله با هدف تبیینِ آثار تربیت دینی در خانواده در عرصه‌ رفتاری با رویکرد قرآنی تدوین شده است برای این منظور با روش تحلیلی-توصیفی نظر اندیشمندان و مفسّران اسلامی درباره وظایف اعضاء خانواده نسبت به یک‌دیگر و تاثیر آن، بررسی و تحلیل گردید. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که رعایت وظایف در قرآن کریم اهمیت فراوانی داشته و عبارتند از: تحکیم خانواده، رسیدن خانواده به آرامش، جلوگیری از فحشا و ناهنجاری‌ در خانواده، صبر در انجام وظایف بین فرزندان. البته در نگاه کلّی، خانواده دینی نگاهی خدامحور به هستی داشته و امیال و هواهای انسان، محور نیست بلکه آنچه به روابط خانوادگی هویت می‎بخشد، قوانینی است که خداوند به مثابه قواعد رفتاری زن، مرد و فرزندان در خانواده بیان کرده است.

از جمله مسائل مهم جهت رسیدن به سعادت واقعی، داشتن بصیرت در زندگی است. واژه «بصیرت» و مشتقات آن در موارد متعددی در قرآن کریم و روایات به کار رفته و معانی عمیق و دقیقی از آن مورد توجه واقع شده است. هم‌چنین واژه‌هایی در متون دینی وجود دارد که از نظر کاربرد معنایی، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با واژه بصیرت دارند که از مقایسه آن‌ها با یکدیگر در می‌یابیم که بصیرت و بینش دارای جایگاه ویژه‌ای در معارف اسلامی است و آثار خاصی را به دنبال دارد که سایر واژه‌های مشابه، از این ویژگی برخوردار نیستند. هدف از انجام این پژوهش، پاسخ به این سؤال است که واژه بصیرت چه تفاوت معنایی با واژه علم، از دیدگاه قرآن و روایات دارد. با توجه به ماهیت موضوع، در تدوین آن از منابع لغوی، تفسیری و روایی استفاده شده است.

بر مبنای آیات قرآن کریم، هدف اصلی آفرینش انسان‌ها یک‌تاپرستی است. یک‌تاپرستی ضمن این‌که با فطرت بشر ارتباط ویژه دارد، مهم‌ترین دلیل بعثت انبیاء الهی نیز بوده است. به رغم دعوت فطرت و خواسته پیام -آوران الهی، متأسفانه شاهد وجود گرایش‌های چندگانه‌پرستی و شرک‌آلود در جوامع بشری هستیم. انحراف روز افزون بشر از فطرت و تمرد او از دعوت انبیاء ضرورت تحقیق حاضر تحت عنوان: «پیامدهای گرایش به شرک از منظر قرآن کریم» را ایجاب نمود. به همین خاطر نویسنده از روش استنطاقی آیات قرآن کریم و استمداد از متون تفسیری موجود، به تبیین دیدگاه قرآن کریم در خصوص پیامدهای ناخوشایند گرایش به شرک، اقدام نمود. در نتیجه به دست آمد که: قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت‌گر، ضمن تعیین حقیقت و ماهیت شرک، پیامدهای گرایش به شرک را در حوزه‌های گوناگون: بینشی، اخلاقی و فقهی به قرار ذیل معرفی نموده است. شرک پدیده‌ای است که در ردیف خداوند سبحان برای عناصر و موجودات دیگر، سهمی از ربوبیت، خالقیت، رازقیت و... را قایل می‌شود. به همین خاطر فرد مشرک از نگاه بینش و عقیده، رسالت بشری را نپذیرفته و معاد را منکر می‌شود. با توجه به نقش مؤثر تفکر بر رفتار و اخلاق انسان، فرد مشرک ‌که به لحاظ عقیده منکر نبوت و معاد است، در زندگی رفتاری خود فرد متعصب، لجوج، ناسپاس، خودپرست، دنیاگراء، مستکبر، متفاخر به اموال و اولاد، تفرقه‌گراء و ناآرام است. آز آن‌جایی که رفتار هر فردی، پیامد متناسب خود را دارد، برای رفتار و عقیده فرد مشرک پیامدهای فقهی اعم از تکلیفی و وضعی مانند: طرد مشرک از اماکن مقدس، الغای مالکیت از او، ممنوعیت ازدواج با غیر موحد، ممنوعیت برقراری ارتباط دوستانه با فرد مشرک و وجوب مقاتله با سران شرک، وجود دارد.