جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تبيين حکومت الهي و ديني راستين و نقد حکومت‌هاي ديگر، از مقدمات تلاش علمي براي تحقق حکومت الهي در جهان است. دنياي انديشه سياسي در قرن‌هاي گذشته شاهد تأکيد بر حکومت‌هاي عرفي با مشروعيت مردمي و انکار حکومت ديني بوده است. بنابراين، نقد دلايلي که در انديشه سياسي نظريه‌پردازان تأثيرگذار در جهت انکار حکومت ديني مطرح شده است، اهميت بسزايي دارد. يکي از اين نظريه‌پردازان، توماس هابز، فيلسوف سياسي قرن هفدهم است. او در کتاب لوياتان، نظريه دولت در مسيحيت را مطرح کرد و با بهره‌گيري از منابع ديني، دولت ديني تا ظهور دوبارۀ مسيح را انکار کرد؛ اين بخشي از انديشه سياسي هابز است که کمتر بدان توجه شده است. اين مقاله در راستاي نقد يکي از سرچشمه‌هاي نظري انکار حکومت ديني در روزگار مدرن است. سرچشمه‌هايي که جريان‌هاي سکولار و مخالف حکومت ديني در کشورهاي اسلامي از آنها تأثير پذيرفتند. ازاين‌رو، در مقاله پيش‌رو، دلايل نقلي هابز براي انکار حکومت ديني و شواهد ديني وي نقد و نشان داده شد که هابز در استنباط نظريه دولت مسيحي از منابع ديني دچار اشکالات متعدد است. هابز نه‌تنها در زمينه استنباط از منابع مسيحي از صلاحيت علمي، روش مناسب و مباني استوار برخوردار نيست و دچار تفسير به رأي شده است، بلکه در معنايابي و استظهار از متون مسيحي نيز دچار خطا شده است. نظريه دولت ديني هابز دچار ناسازگاري و تضاد دروني و همچنين ناسازگاري با مسلمات دين الهي است.

لیبرالیسم با خوش‌بینی به سرشت انسان و نهادهای بین‌المللی، یکی از رهیافت‌‌های کلان در روابط بین‌الملل برای برقراری امنیت جهانی است. این نظریه با تکیه بر مبانی لیبرالی و تجویز راه‌کارهای سیاسی به دنبال اهدافی مانند آزادی، صلح و رفاه در سیاست بین‌الملل می‌باشد. این مقاله با هدف نقد نظریه لیبرالی امنیت و بیان ناکارآمدی آن در جهت ایجاد صلح و امنیت بین‌الملل، با روشی تبیینی و انتقادی، به تحلیل ساحت‌های سه‌گانه مبانی، اهداف و راه‌کارهای نظریه لیبرالی امنیت می‌پردازد و ناکارآمدی آن را از منظر اسلامی بررسی می‌کند. روند تاریخی نشان می‌دهد، اتخاذ مبنای فردیت انسان با هدف دستیابی به رفاه مادی از طریق نهادهای وابسته، و رویکرد ناعادلانه در اعمال راه‌کارها، نه‌تنها امنیت جهانی را محقق نکرد، بلکه موجب افزایش ستیزهای بین‌المللی و منطقه‌ای نیز گردیده است.

هدف این پژوهش ارزیابی استدلال‌های ایده اقتدارگرا بودن مدینه فاضله فارابی بود. مهم‌ترین استدلال‌ها از سوی صاحبان این ایده با تکیه بر حضور سه عنصر فرادستی، اتوپیاگرایی و خشونت در مدینه فاضله فارابی مطرح شدند. در این راستا و با روش تفسیری تلاش شد تا با استخراج استدلال‌های ایده اقتدارگرا بودن مدینه فاضله فارابی، نادرستی آن براساس تفسیر متون فارابی اثبات گردد. نتایج نشان داد که هرچند در روابط میان اعضای مدینه فاضله فارابی فرادستی وجود دارد، اما اقتدارگرایانه نیست. همچنین با ارائه شواهدی معلوم گردید مدینه فاضله او عاری از ابعاد اتوپیایی است، او تلاش کرده است تا مدینه‌ای را در افق زمان و زمین ترسیم نماید، نه در عالَم مجردات عقلی. خشونت نیز آن‌گونه که صاحبان این ایده مطرح کرده‌اند، در مدینه فاضله فارابی وجود ندارد.

دموکراسی به‌عنوان شکلی از اَشکال حکومت، از چالشی‌ترین مفاهیم فلسفه سیاسی است. افلاطون با مطرح کردن دو انتقاد بنیادین، نخستین و مهم‌ترین منتقد دموکراسی است. اما دموکراسی در طول تاریخ مدل‌هایی را تجربه کرد؛ به‌‌گونه‌ای‌که دموکراسی مدرن به‏ظاهر شباهت اندکی با دموکراسی کلاسیک دارد. در این صورت، آیا می‌توان انتقادهای افلاطون را به دموکراسی کلاسیک، به دموکراسی مدرن سرایت داد؟ مقاله حاضر به روش توصیفی و تطبیقی، به تحلیل سه دیدگاه درباره تسری انتقادهای افلاطون به دموکراسی مدرن می‌پردازد. بر اساس دیدگاه اول و دوم، بررسی انتقادهای افلاطون در دوره مدرن، امری بی‌حاصل است؛ زیرا یا انتقادهای افلاطون از اساس نادرست است و یا دموکراسی مدرن به ‌لحاظ تفاوت ماهوی با دموکراسی کلاسیک، از تیغ انتقادهای افلاطون در امان است. دیدگاه سوم (مختار) به وحدت جوهری دو نوع دموکراسی معتقد است و معایب بنیادین دموکراسی کلاسیک را دامن‌گیر دموکراسی مدرن نیز می‌داند.