جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، راجع به چهار مفهوم جمعیت، قلمرو، حاکمیت و حکومت از دیدگاه قرآن بحث شده است.دنباله ی منطقی این فضاسازی در مقاله، روشن کردن ساختار سیاسی و نظامی در حکومت اسلامی است که باید چارچوب و بنیادهای اولیه ی آن روشن و تبیین شود.بحث مشارکت سیاسی و اقامه ی قسط و عدل و مبارزه با ظلم و فساد، جنگ کردن و صلح گرایی، از مفاهیم و اصول دیگری است که در این مقاله روی آنها تأمل شده است.قسمت پایانی مقاله نیز به بحث در باره ی اصول سیاست خارجی از دیدگاه قرآن اختصاص دارد؛و این اصول عبارتند از:اصل نفی سبیل، اصل وفای به عهد و حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی، و اصل دعوت.

اگر موضوع علم سیاست را حکومت ، و آنهم از سه جهت : ساختار حکومت ، اقبال وادبار حکومت و سیاست خارجی بدانیم، رساله حاضر به جهت دوم، یعنی اقبال وادبار حکومتها اشاره دارد. این بحث که در واقع به چگونگی کسب قدرت ، حفظ قدرت و اعمال قدرت مربوط می‌شود، از بحثهائی است که همواره مورد توجه اندیشمندان سیاسی بوده است . به عبارت دیگر، در پاسخ این سئوال که حکومتها چگونه روی آورده و به چه دلائلی فرو می‌پاشند، نظریات مختلفی از سوی اندیشمندان سیاسی غرب و شرق مطرح شده است . به عنوان مثال، برخی منشاء اقبال و پیدایش حکومت را فطرت ، بعضی جنگ و غلبه، دسته‌ای قرارداد اجتماعی و عده‌ای غیر آن می‌دانند، کمااینکه در زمینه ادبار و فروپاشی حکومتها نیز تاکنون نظریات مختلفی در ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ارائه شده است . قصد آن است که در این رساله به مقایسه نظریات فوق با دیدگاه علی (ع) در این زمینه بپردازیم . به گمان ما، نظریه‌های فوق واجد دو نقیصه اساسی ((سطحی نگری)) و ((تک بعدی نگری))است ، در حالیکه علی (ع) در مجموع دیدگاه عمیقتر و جامعتری را ارائه کرده‌اند. بعلاوه، برخلاف برخی از دیدگاهها که کسب قدرت ، اعمال و حفظ آنرا به هر طریق ممکن تجویز می‌نمایند، از دیدگاه علی (ع)، آنچه در اقبال وادبار حکومتها نقش تعیین‌کننده دارد، به ترتیب ، عدل و ظلم، و به عبارت دیگر، اعمال شیوه‌های منطقی و مردمی یا بالعکس ، بگونه‌ای است که موجبات قوام و دوام یا بی‌ثباتی و فروپاشی حکومتها را فراهم آورد. با فرض فوق، ضمن ارائه کلیات تحقیق در پیشگفتار، مبانی و اصول علم سیاست را در گفتار اول و دلائل ادبار دولتها را در گفتار دوم موردبحث قرار داده و با جمعبندی، تحلیل مسئله و نتیجه‌گیری در گفتار سوم، بحث را به پایان برده و قضاوت نهائی را به مطالعه‌کنندگان این رساله وامی‌گذاریم.