جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان عملی در اسلام و مسیحیت ارتدوکس شرقی، موضوعی است که این رساله به بررسی آن می پردازد. به این منظور، در عرفان اسلامی، رساله سیر و سلوک سید بحر العلوم و در عرفان مسیحی، کتاب فیلوکالیا انتخاب شده است. رساله سیر و سلوک سید بحرالعلوم، کتاب کامل و جامع در بیان مراتب نظام مند سلوک است و فیلوکالیا نیز مجموعه ای مفصل از مکتوبات و رسایل عرفانی است که توسط پدران کلیسای ارتدوکس شرقی نگاشته شده است. در این پژوهش سعی شده تا مبانی و اصول عرفان عملی و سیر و سلوک مبتنی بر دو متن فوق بررسی شود. همچنین سعی بر این خواهد بود که به تاثیر پارپوب هستی شناسی بر رویکرد سلوکی این دو کتاب توجه شود.

هدف و مقصد کلیِ حیات معنوی در مسیحیت ارتدوکس با مفهوم «خداگونگی» بیان می‌شود. در سرتاسر فیلوکالیا که مجموعه‌ای بزرگ و معتبر در عرفان مسیحیت ارتدوکس است، تصریح می‌شود که انسان مخلوقی است که مقرر شده است خدا شود. به این معنا که آنچه انسان به آن فراخوانده می‌شود صرفاً اطاعت از خدا در قالب سبکی از زندگی اخلاق‌محور نیست، بلکه او باید علاوه بر زیست اخلاقی به گونه‌ای بی‌واسطه و با تکیه بر درون و ذاتِ خود در موجودیت و شکوه خدا که یگانه‌ای تثلیثی است، شریک شود. مقدّربودنِ خداگونه‌شدن برای انسان از منظر نویسندگان و مفسّران فیلوکالیا پیام اصلی این کتاب و مضمونی است که این متن عظیم و متشکل از متون مختلف را «یگانه و یک‌دست» کرده است. در این مقاله می‌کوشیم مفهوم «خداگونگی» را از منظرهای متفاوت بکاویم و در پایان به نتیجه‌ای مشخص درباره چگونگی امکان آن از نگاهِ قدیسان فیلوکالیا دست یابیم.

كاوش درباره مضامين عرفاني و اخلاقي در ميراث شفاهي و مكتوب مسيحيت، به طور خاص مذهب ارتدوكس، پژوهشي است كه انجام آن در هر دو سطح صورت بندي تمام مضامين و تحليل يك به يك، در قالب مطالعات تطبيقي با اسلام، به طور خاص مذهب شيعه، بايسته است؛ چراكه به بيان ماكس مولر «آن كس كه يك دين مي شناسد، از همان دين هم چيزي نمي شناسد». در اين مقاله با اين پرسش كه «در ميان مضامين اخلاقي و عرفاني مسيحيت ارتدوكس، توبه چه جايگاهي دارد؟»، به كاوش در فيلوكاليا، كه معتبرترين مجموعه در عرفان عملي مسيحيت ارتدوكس است، پرداخته مي شود. اين پژوهش كه به روش تاريخي هرمنوتيك با تحليل محتواي كيفي صورت گرفته، در مقام اثبات اين حقيقت است كه مفهوم توبه به لحاظ تاريخي از كهن ترين زمان ها مطرح بوده و به لحاظ هرمنوتيك، مبناي اين باور عمدتا به برداشت هايي از كتاب مقدس (اعم از عهد جديد و قديم) ارجاع داده شده است. اين تحقيق نشان مي دهد كه توبه تنها يك عمل انساني و تلاش فردي بر اساس دستورات ديني نيست، بلكه اقدام به توبه يك موهبت و توفيق خدايي است؛ از اين رو توبه نه عاملي براي سير و سلوك، بلكه هدف سير و سلوك اخلاقي و عرفاني به حساب مي آيد.