جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقصود اصلی این نوشتار، فهم سازوکار تشکیلات قضایی حکومت منغیت‌ها بر بخارا، تا ابتدای تسلط روسیه بر این خان‌نشین است. رابطه معناداری میان سه خان‌نشین بخارا، خوقند و خیوه ازنظر ساختار قضایی در این دوره تاریخی وجود داشت که از مذهب حنفیِ غالب در فرارود ناشی می‌شد. حاکمیت منغیت‌ها بر بخارا، از اهمیت بیشتری نسبت به دو خان­نشین دیگر برخوردار بود؛ زیرا بخارا از نظر عمل به دستورهای شریعت، به­عنوان الگو به شمار می‌رفت. بر این اساس، تلاش شده تا به تقسیمات اداری و تشکیلات سازمانی نظام قضاییِ مستقر در خان‌نشین بخارا و ذکر مقامات قضایی و وظایف آن‌ها و همچنین، انواع محاکم، جرایم و مجازات‌های رایج مورد بررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مقامات قضایی، عمدتاً از جاده حق و انصاف خارج شده، به تاراج مردم مشغول بودند و با بی‌توجهی امیر بخارا بر نظارت دقیق و مستمر بر این تشکیلات، ظلم و تعدی و عدم رسیدگی به مرافعات مردم بخارا بسیار چشمگیر بود. به‌طورکلی، دستگاه قضایی در بخارا در این دوره تاریخی، قادر نبود حق و عدالت را در جامعه برقرار نماید.