جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دربارۀ مکی یا مدنی بودن سورۀ معارج دو دیدگاه مشهور و غیر مشهور وجود دارد.طرفداران دیدگاه مشهور معتقدند که کل سورۀ معارج مکی است. در مقابل، طرفداران دیدگاه غیر مشهور، تأکید می‏کنند، کل یا دستِ کم بخشی از این سورۀ مدنی است. هر یک از دو گروه، ادلۀ مختلفی را برای اثبات دیدگاه خود مطرح نموده اند. در این مقاله تلاش شده است، با روش توصیفی و با بررسی تفاسیر مختلفِ شیعه و سنی و نیز بررسی شأن نزول آیات این سورۀ و تبیین ارتباط یا عدم ارتباط آیات با یکدیگر، به ارزیابی مدعا و ادلۀ طرفین پرداخته شود. البته، در این باره، عمدتاً بر منابع اهل سنت تمرکز شده‏است. بررسی‌ها نشان داد، نظر مشهور حجیّت مطلق نداشته و دیدگاه مکی بودنِ کلیّت سورۀ معارج نادرست است و اصرار برخی از طرفداران دیدگاه مشهور بر مکی بودن این سورۀ عمدتاً با تکیه بر انگیزه های کلامی، مذهبی یا فرقه‏ای صورت گرفته است.

متون گذشته و کهن، از جمله حدیث، از آنجایی که شفاهی بوده و به صورت مکتوب صادر نشده، و راویان، ای بسا از استعداد و حافظه یکسانی نداشته‏اند، امکان نقل لفظی و کامل سخنان گویندگانشان، وجود نداشته و نقل به معنا صورت گرفته است. این اتفاق، هر چند بنا به دلایل عقلایی و مأذون بودن از سوی معصوم7، پذیرفته است، اما آسیب‏هایی به همراه دارد. این نوشته، کوشیده است، با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاه از منابع کتابخانه‏ای، گونه‏های نقل به معنا را با تأکید بر تحریف‏زایی و تصحیف‏سازی، شناسایی و معرفی کرده و مواردی زا ارائه دهد و نقد کند. دستاورد این پژوهش، با بررسی چند و چون و چگونگی تغییر نقل حدیث، و با نشان دادن مواردی کلیدی نشان می‏دهد که در صورت دگرگونی بنیادین نقل به معنا، باید در پذیرش آن، جوانب احتیاط علمی را رعایت نمود.

نقل به معنا یکی از موضوعات کاربردی در علوم حدیث و اصول فقه می باشد . نقل به معنا؛ یعنی بیان کلام معصوم علیه السلام با الفاطی دیگر یا ساختاری مشابه با رعایت اصل معنا و لذا نقل به معنای کلام معصوم با الفاظی دیگر به شرطی که مخلّ به معنا نباشد، مورد توافق اکثریت محدثان وعلمای فقه واصول است .موافقان به ادله ای چون؛سیره ی صحابه وتابعان ، سیره ی عقلاء، عسر وحرج در نقل الفاظ واز همه مهمتر جواز نقل به معنا از سوی معصومین علیه السلام اشاره کردعه اند .با وجود جوازآن ، این پدیده پیامدها و افات بسیاری را در فهم حدیث بوجود آورده است و نیز فصاحت وبلاغت کلام معصوم علیه السلام را خدشه دار نمود .دراین رساله ضمن تبیین نقل به معنا و بیان ارتباط آن با تحریف ، وضع و تقطیع ، تلاش شده رواج و عدم رواج آن را با تتبع در پیشینه ی تاریخی موضوع ، اثبات نموده و به شاخصه ها و ملاکهای تشخیص آن پرداخته و سرانجام پیامدهای مثبت ومنفی آن را از جهت بلاغی و فقه الحدیثی بررسی کند.

در باره «حق معلوم» در آیه 24 معارج دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی با استناد به نظر مشهور و با استشهاد به روایات، آن را غیر از زکات و برخی دیگر با مدنی شمردن این سوره و با استناد به ادله‌ای، آن را زکات دانسته‌اند. با توجه به تفاوت دیدگاه‌ها در مکی یا مدنی‌بودن این آیه، در باره زکات، سه دیدگاه: واجب، غیرواجب و تفصیلی؛ اعم از واجب و غیرواجب وجود دارد. دستاورد این پژوهش، پس از بررسی دیدگاه‌های مربوطه، آن است که مفسران بین معنای اصطلاحی و لغوی زکات، خلط کرده‌اند. در این میان دو دیدگاه زکات واجب و اعم از واجب و غیرواجب نادرست به‌نظر می‌رسد. آیه در صدد بیان این نکته است که پرداخت‌های مالی؛ اعم از إعطا، انفاق، صدقه، خمس و زکات، برای پالایش انسان از رذایل اخلاقی است.

در بررسی دعوت انبیا موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک ، اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی ،اجتماعی ،اعتقادی و فرهنگی امت های گوناگون آنها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسانها به ویژه موءمنین تاثیر دارند .در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء»به بیان اهمیت تعلیم وتربیت ،فلسفه تقدیم و تأخیر آن ،الگوهاو روشهای تعلیم و تربیت پرذاخته شده است در فصل دوم قصه به عنوان یکی از روشهای تربیت معرفی شده که با ارایّه الگوهای تربیتی و نکاتکلیدی تربیت با بیان جایگاه قصه در قرآن،ویژگی ها واهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت.فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهیشد که بخش نخست آن بات عنوان «اشتراکات در رسالت»به ویژگی های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی ، مردمی ، بودن ، همزبانی با امت ، عصمت ، توحید در خشیت و ارائه بینات ، کتاب ومیزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت » مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پبام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک ، تقوا، استغفار و.... با ذکر آیات بیان شد.در فصل چهار تحت عنوان « اختصاصا دعوت انبیاء » به اختصاصات دعوت انبیای الوالعزم ، همچنین حضرت هود ، صالح ، لوط و شعیب ( علیه السلام ) به صورت ویژگی های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه های برتری نبی اکرم ( ص ) بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوامفاسد نیز مورد توجه قرار گرفت.این نوشتار بر هدایت و کمال انسان ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان ها و تربیتو تعالی آدمیان شناسانده شده است.متن کامل پایان نامه اشتراکات و اختصاصات دعوت انبیاء در قرآنپایان نامه کارشناسی ارشدرشته:تفسیر قرآن کریمنگارش:طاهره کریمی محلیاستاد راهنما:استاد الیاس کلانتریاستاد مشاور:دکتر مجید معارفشهریور88 دانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم قرآنی تهرانتمام حقوق این اثر متعلق بهدانشکده علوم قرآنی تهران است باسمه تعالیدانشگاه علوم و معارف قرآن کریمدانشکده علوم و فنون قرآن تهرانصورت جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد** نام و نام خانوادگی و امضاء هیئت داوران:* عالی(20تا18)؛ بسیارخوب(زیر18تا16)؛ خوب (زیر16تا14)، قبول (زیر14تا12)؛ غیرقابل(قبول زیر12) * توجه: این صورت جلسه باید در صفحات اولیه پایان نامه درج شود.چکیده:در بررسی دعوت انبیاء موارد مشترکی وجود دارد که دلیل آن اشتراک اصول اساسی دین است و نیز موارد اختصاصی وجود دارد که به اختلاف شرایط اخلاقی، اجتماعی، اعتقادی و فرهنگی امت‌های گوناگون آن‌ها مربوط است و در تعلیم و تربیت انسان‌ها به ویژه مومنین تأثیر دارند. در فصل اول با عنوان «تعلیم و تربیت از جمله اهداف بعثت انبیاء» به بیان اهمیت تعلیم و تربیت، فلسفه تقدیم و تأخیر آن، الگوها و روش‌های تعلیم و تربیت پرداخته شده ‌است در فصل دوم قصّه به عنوان یکی از روش‌های تربیت معرفی شده که با ارائه الگوهای تربیتی و نکات کلیدی تربیت با بیان جایگاه قصّه در قرآن، ویژگی‌ها و اهداف تربیتی و سرانجام آثار تربیتی آن مورد توجه قرار گرفت فصل سوم با عنوان «اشتراکات انبیاء در دعوت» در دو بخش ساماندهی شد که بخش نخست آن با عنوان «اشتراکات در رسالت» به ویژگی‌های مشترک انبیاء الهی همچون اصطفاء الهی، مردمی بودن، همزبانی با امت، عصمت، توحید در خشیت و ارائه بینّات، کتاب و میزان اشاره گردید و در بخش دوم «اصول مشترک انبیاء در دعوت» مورد توجه قرار گرفت و مشترکات پیام و دعوت انبیاء اعم از دعوت به توحید و نفی شرک، تقوا، استغفار و ... با ذکر آیات بیان شد. در فصل چهارم تحت عنوان «اختصاصات دعوت انبیاء» به اختصاصات انبیای اولوالعزم، همچنین حضرت هود،‌ صالح، لوط و شعیب^ به صورت ویژگی‌های شخصیتی و رسالتی اشاره و شاخصه‌های برتری نبی اکرم| بیان شد. در این فصل مبارزات انبیاء با اقوام فاسد نیز مورد توجه قرار گرفت. این نوشتار بر هدایت و کمال انسان‌ها از طریق بعثت انبیاء در سایه توجه به تعالیم آنان تأکید نموده و آموزه‌های مشترک و مختصی در دعوت و تعالیم انبیاء الهی در زمان و مکان و شرایط گوناگون همه و همه در جهت حل مشکلات انسان‌ها و تربیت و تعالی آدمیان شناسانده شده است. کلید واژه‌ها: انبیاء، تبلیغ، تعلیم، تربیت، دعوت،فهرست مطالبمقدمه: