جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ذات اقدس پروردگار در قرآن کریم با صفات جلال و جمال فراوانی توصیف شده که همگی حاکی از علوّ شأن و تنزّه خداوند از صفات نقص و کاستی است و پاره ای از این صفات در متن تورات حاضر نیز آمده است.با باور به آسمانی بودن دین یهود نباید اختلاف و تفاوتی از جهت ذکر اسماء و صفات الهی در این ادیان باشد. پژوهش حاضر که با هدف بررسی تطبیقی صفت علم الهی در قرآن کریم و تورات(عهد قدیم) و روش توصیفی -تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی فراهم آمده،در تلاش است تا با تبیین نقاط مشترک و متفاوت الهیّاتی اسلام و یهود، تصویری از صفاتی که به علم الهی اشاره دارد،در این دو دین بزرگ ابراهیمی ارائه نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد هر چند اصل توحید میان اسلام و یهودیت مشترک است اما وجه افتراق آن در اسلام نفی صفات بشری از ذات اقدس الهی است.برخلاف قرآن که در پرداختن به صفات جلالیه، علم خداوند سبحان را نامحدود می‌داند،در تورات علم الهی به سان علم انسان و همراه با محدودیت، با ویژگی پشیمانی برخاسته از نقص در دانش و.....آمده است. همچنین در تورات، سنّت شفاهی یهود بسیاری از این صفات با عبارت دیگری مورد اشاره قرار گرفته اند.

جایگاه و آثار تجسّس یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار در مناسبات اجتماعی است چراکه حفظ امنیت و ثبات جامعه، جلوگیری از بر هم خوردن نظم عمومی و دیگر مصلحت‌ها این امر را اجتناب ناپذیر می‌سازد. فقها به استناد آیه دوازدهم سوره حجرات و احادیث متعدد، تجسس را حرام می‌دانند. همچنین تفتیش عقاید و اسرار و خطاهای مؤمنان و نیز افشا و آشکار کردن آن‌ها، با استناد به آیات قرآن، از جمله آیه نوزدهم سوره نور، حرام است. این مقاله با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی در صدد یافتن پاسخ به این سؤال می‌باشد که بایسته‌ها و آثار تجسس در دیدگاه نویسندگان کتب اربعه چیست؟ داده‌ها حاکی از آن است که در این کتاب‌ها وظائف و بایسته‌هایی را برای مؤمن در خصوص تجسس مشخص نموده و با توجه به عموم آیات و روایات و حکم عقل و سیره، به طور مطلق حرام و ممنوع شمرده شده است.

یکی از مباحث مهم فلسفه و علوم انسانی مبحث زیبایی می‌باشد که قدمتی دوهزار ساله دارد. از نظر دانشمندان اسلامی و برخی فلاسفه زیبایی منحصر به زیبایی محسوس و فکری نیست بلکه نوعی دیگر از زیبای هست که از آن به «زیبایی معقول یا حسن عقلی» تعبیر می‌شود که یکی از انواع چهارگانه زیبایی، و از همه آن‌ها بالاتر می‌باشد. زیبایی معقول(حسن عقلی) به این معنا است که بعضی از کارها فی حد ذاته زیبا و جمیل است و جاذبه و کشش دارد و ستایش آفرین است و فقط عقل انسان آن را درک می‌کند و نیروی حس و قوه تخیّل در درک آن زیبایی نقشی ندارند. قرآن کریم به همه انواع زیبایی اشاره کرده است. در این پژوهش به تبیین زیبایی معقول، نسبی یا مطلق بودن زیبائی معقول و مصداق‌های آن از منظر قرآن خواهیم پرداخت. مهم‌ترین مصادیق زیبایی معقول در قرآن کریم عبارت‌اند از زیبایی عفو و اغماض، زیبایی صبر، زیبایی هجرت، و زیبایی ایمان.

قرآن کریم به عنوان آخرین و کامل ترین برنامه هدایت و سعادت بشر، در زمان و مکان خاصی، از طرف خداوند بر حضرت محمد ? نازل شده است. جَرَیان و تعمیم مفاهیم و آموزه های قرآنی فراتر از زمان و مکان نزول، و انطباق آن‌ها در طول زمان بر شرایط، حالات و مصادیق جدید، یکی از قواعد مهم تفسیری است که در لسان قرآن پژوهان به «جَری و تطبیق» شهرت دارد. اختصاص شماری از روایات امامیه به این موضوع از یک سو، و نقد و طعن این روایات توسط منتقدانِ مکتب تفسیری امامیه از سوی دیگر و پیوند این قاعده با خاتمیت، جامعیت و جاودانگی قرآن، اهمیت تبیین مبانی این قاعده را ضروری و مضاعف می‌نماید. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، مبانی، دلایل و شواهد این قاعده تفسیری از جنبه ادبی، قرآنی و روایی، استخراج، دسته بندی و بررسی شده‌ است. مهمترین مبانی و شواهد به دست آمده برای قاعده جَری و تطبیق عبارتند از: پایان ناپذیری معانی و مصادیق متن، استعمال لفظ در بیش از یک معنا، العبر? بعموم اللفظ لا بخصوص السّبب، وضع لفظ برای روح معنا؛ جاودانگی و جهانی بودن قرآن، آیات قرآنی، روایات و سیره عملی معصومین ? و اجماع مفسران امامیه. تبیین و تحلیل درست و مستند مبانی و دلایل این قاعده روشن می‌کند که ایرادات وارده از طرف منتقدان، یا از روی عدم آگاهی و دقّت در مسئله بوده و یا ریشه در تعصّبات مذهبی و سیاسی دارد، چرا که تدبّر و تأمّل منصفانه در اطراف این قاعده و بررسی دلایل آن نشان می‌دهد که اولاً این روش تفسیری، با رسالت جهانی و جاودانگی قرآن سازگار و امری طبیعی است و ثانیاً به اشکال گوناگون در علوم دیگر از جمله زبان شناسی، اصول، علوم قرآنی و ادبیات مطرح و مورد قبول است و معصومین ? به عنوان مبتکران این سنّت تفسیری، راهی را برای خروج مفاهیم و تعالیم قرآنی از حصار زمان و مکان، و نو بودن آن‌ها در هر عصری به آیندگان معرفی و آن را آموزش داده اند.