جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالة حاضر تقریر علامه مظفر را از اعتقادات امامیه گزارش می‌کند. این گزارش بر محور کتاب معروف وی، یعنی عقائد الامامیه صورت گرفته است. این کتاب انتشار گسترده‌ای داشته و به‌عنوان منبعی برای شناخت مذهب امامیه مورد توجه اندیشمندان اسلامی اعم از شیعه و سنی قرار گرفته است. برای آنکه ترسیم کاملی از دیدگاه‌های کلامی و اعتقادی علامه مظفر صورت بگیرد، علاوه بر کتاب فوق، به دیگر آثار ایشان نیز مراجعه شده است. همچنین تلاش شده که با مراجعه به منابعی که علامه مظفر برای نگارش عقائد الامامیه استفاده کرده است، به موارد اخذ و اقتباس و نیز ابتکارات وی اشاره شود. علامه مظفر سعی دارد در عقائد الامامیه اصول اعتقادات امامیه را بدون پرداختن به ادلّة تفصیلی آنها بیان کند؛ با این حال در این کتاب ادلّة عقلی و نقلی بسیاری از اعتقادات امامیه اجمالاً بیان شده است. به نظر می‌رسد که وی در پاره‌ای از موارد برای تبیین اعتقادات امامیه از مبانی فلسفة ملاصدرا بهره برده است.

این مقاله درصدد است یکی از حکما و متکلمان امامیه در سدة اخیر، یعنی میرزا احمد آشتیانی(ره) را معرفی نماید، آثار قلمی و مشرب فکری او را مشخص سازد، اعتقادات امامیه را از دریچة نگاه او منعکس کند و روش استدلال وی بر این اعتقادات را نشان دهد. به این منظور کتب کلامی او، به‌طور خاص، اعتقادنامه‌هایش با محوریت لوامع الحقائق فی اصول العقاید مورد مطالعه و مراجعه قرار گرفته‌اند و حاصل آن به صورت یک گزارش تفصیلی از لوامع ارائه شده است. این گزارش در بطن خود دو مطلب دیگر را در بر دارد: نخست بعضی توضیحات یا مطالب تکمیلی میرزا احمد (ره) در آثار کلامی مفصّل‌ترش، به‌خصوص کتاب نامة رهبران؛ و دوم برخی نکات خارج از آثار او جهت رفع ابهام یا تکمیل کلام؛ ای مثال، در دو مبحث توحید و معاد اهم آرائی که وی مطرح کرده است تبارشناسی شده و صاحبان اصلی آرا با استناد به کتبشان معرفی شده‌اند. این مقاله نشان می دهد که در یک نگاه کلی میرزا احمد آشتیانی همانند بسیاری از متکلمان متأخر، داخل در مکتب «کلام فلسفی» صدرایی است.