جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بسیاری از شعرای روس با الهام از قرآن و مفاهیم اسلامی، اشعاری را به رشته تحریر درآورده‌اند. در قرن نوزدهم میلادی و پس از انعقاد عهدنامه گلستان و پیوستن قفقاز به روسیه در سال 1192 هجری شمسی، رفت‌وآمد روس‌ها به این منطقه بیشتر شد و موجبات آشنایی بهتر آنان با اسلام، قرآن و پیامبر(ص) فرآهم آمد. یکی از موضوعاتی که در آثار و به‌ویژه اشعار شعرای روس به­ چشم می‌خورد، موضوع شخصیت و زندگی پیامبر اسلام(ص) است که به دلایلی کمتر مورد توجه مترجمان و محققان قرار گرفته است. مقاله حاضر، تلاشی است برای شناساندن شعرای روس‌زبانی که در آثار خود به آن حضرت اشاره داشته‌اند. خواهیم دید که تا پیش از قرن نوزدهم میلادی، برداشت از شخصیت پیامبر(ص) برداشتی موهوم بوده؛ اما پس از پیوستن قفقاز به روسیه و پس از آنکه پوشکین مجموعه اشعار «به تأسی از قرآن»[1] و «پیامبر»[2] خود را می‌سراید، تحولی شگرف در این برداشت به وقوع می‌پیوندد. می‌توان گفت پوشکین در ایجاد این تحول، نقش به­سزایی را ایفا می‌کند.

ترجمة متون دینی، به‌ویژه قرآن، یعنی کتابی که در فصاحت و بلاغت سرآمد تمام متون است، بسیار دشوار می‌باشد، حال اگر مترجم در برگردان این کتاب مقدس به تغییرناپذیرها برخورد کند، این کار پیچیده‌تر خواهد شد. مترجم باید پیش از ترجمه به شناخت و نحوة مواجهه با آن‌ها بپردازد؛ چراکه در صورت اتخاذ رویة نامناسب در ترجمه، از آنجاکه خوانندة روس با متن قرآن آشنایی ندارد، برداشت و تصور نادرستی از آیات قرآن در ذهن او ایجاد خواهد شد. در این مقاله برآنیم ابتدا با تغییرناپذیرهای زبانی و راه‌های برگرداندن آن‌ها آشنا شویم. سپس به بررسی برگردان بیست مورد از تغییرناپذیرها در ترجمة روسی کولی‌یف خواهیم پرداخت. خواهیم دید مترجم نتوانسته چنان‌که شایسته است، حق مطلب را ادا کند و فهم آیات را برای روس‌زبانان غیرممکن ساخته‌است. شناخت راه‌های مواجهه با تغییرناپذیرها و اتخاذ رویة یکسان در برگردان آن‌ها می‌تواند به جلوگیری از این مسئله کمک شایانی کند