جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: پیدایش تفسیر هرمنوتیکی از دین در حقیقت به تفاسیر موج جدیدی از روشنفکران دینی، یا نواندیشان دینی، از دین اشاره دارد که در طی یک یا دو دهه اخیر جامعه علمی و فرهنگی کشورهای اسلامی را دستخوش تغییرات روش شناختی و معرفتی مهمی ساخته است. این جهش و تغییر ناگهانی در عالم دین و دینداری نسبت به دوران ما قبل از خود، که از لابه لای بحثها و نوشته های صاحبان این تفاسیر کاملاً هویداست، اگر چه مانند نهالی نورسته به تازگی سر از خاک بیرون آورده ولی در واقع ریشه های قطوری در تاریخ زندگانی بشر بر روی زمین دارد و حاصل پشت سر گذاشتن حوادث بسیاری در عالم است و از این رو دارای اضلاع و ابعاد نوظهوری در تفسیر دین است که امروزه در سه رأس فلسفه، دین و جامعه تشکیل یک مثلث را داده است. صاحبان این تفاسیر ظاهراً در پی انطباق مبانی اسلام با عناصر و مؤلفه های جهان مدرن هستند و در این راه می کوشند تا از تفاسیر سنّتی ناسازگار با دوران مدرن فاصله گرفته و نوعی قرائت تازه و سازگار از دین در دوران معاصر بدست دهد؛ با وجود این، بنیان ها و پایه های اصلی شکل گیری این جریان در ایران به اواسط دوران قاجار و دوران آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدّن غرب باز می گردد. پژوهش حاضر در تلاش است تا در وهله نخست با نشان دادن مبانی و عناصر صحیح مدرنیته و گفتمان مدرن و نیز ذکر موارد اختلاف گفتمان سنّتیِ دین با این مبانی و سپس در گامی فراتر با بررسی مراحل سه گانه رویارویی جامعه ایران در دوره معاصر با تجدّد و بنیان های مدرن اندیشه غرب، به علل و عوامل پیدایش تفسیر هرمنوتیکی از دین در میان نسل جدید نواندیشان دینی دست یابد.