جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عرفان کیهانی (حلقه) نام جریانی‌ست که حدود سه دهه از بنیان‌گذاری آن توسط آقای محمدعلی طاهری می‌گذرد و از دهه‌ی 80 شمسی در ایران رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. این مکتب شامل آموزه‌های نظری و عملی‌ست که به گفته‌ی بنیان‌گذار آن بر کشف و شهود عرفانی مبتنی می‌باشد. در تعالیم نظری عرفان کیهانی، مباحثی پیرامون هستی‌شناسی، خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، معادشناسی و شیطان‌شناسی مطرح شده است. تعالیم عملی و روش سلوک عرفانی این مکتب بر اتصال به حلقه‌های متعدد شبکه‌ی شعور کیهانی (هوشمندی حاکم بر جهان هستی) مبتنی‌ست و هریک از حلقه‌ها کاربرد مخصوص به خود در جهت کمال و تعالی انسان دارند؛ از جمله اهدافی از قبیل ارتقای جسمی، ذهنی و روانی انسان، کنترل ذهن، تزکیه، دستیابی به آگاهی‌های کمال‌بخش، رسیدن به مقام انسان صالح، نیل به معرفت مناسک دینی و... برای حلقه‌ها عنوان شده است. از سوی دیگر از دهه‌های 60 و 70 میلادی شاهد شکل‌گیری و گسترش جنبش‌های نوین دینی و معنوی در غرب هستیم که گاه از فرهنگ بومی برخاسته‌اند و گاه ریشه در فرهنگی بیگانه نسبت به کشور میزبان دارند. از مقایسه‌ی تعالیم عرفان کیهانی با آموزه‌های دو جنبش نوین دینی و معنوی، یعنی جنبش عصر جدید و ساینتولوژی، و نیز مقایسه‌ی آن با تعالیم نظری و عملی عرفان اسلامی در جهت بررسی ریشه‌داری عرفان کیهانی در این مکاتب، روشن گردید که گرچه عرفان کیهانی با هریک از این مکاتب شباهت‌هایی دارد اما با توجه به تفاوت‌های چشمگیری که با آنها دارد، نمی‌توان حکم به ریشه‌داری عرفان کیهانی در این دو جنبش نوین دینی و معنوی و نیز عرفان اسلامی داد. همچنین به نظر می‌رسد عرفان کیهانی، جریان عرفانی جدیدی‌ست که به دلیل داشتن بیشترین شباهت با عرفان اسلامی، در مقایسه با جنبش‌های نوین دینی و معنوی غربی، می‌توان آن را برخاسته از بستر فرهنگی ایرانی- اسلامی دانست.