جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی نخستین فیلسوف مسلمان، دارای آثار و دیدگاه¬های اخلاقی است. وی هدف اخلاق را رسیدن به سعادت و کمال از طریق رفع رذایل اخلاقی و رسیدن به فضایل انسانی می¬داند. او در بحث از رذایل اخلاقی نگاهی طب¬گونه دارد و رذایل را همچون بیماری¬های نفس مورد بحث قرار می¬دهد. او سعادت را رسیدن انسان به برترین جایگاه انسانی یعنی تشبّه به اله، می¬داند. دیدگاه اخلاقی کندی بر مبانی ارسطویی علم النفس یعنی تعریف نفس، کمال نفس و قوای نفس استوار است. فضایل انسانی در پرتو تعاریف وی از فلسفه بیان می¬شوند. وی بر اساس دیدگاه سنّت ارسطویی، دستیابی به فضایل و رسیدن به سلامت نفس را در گرو رعایت اعتدال در افعال هر یک از قوای نفسانی می¬داند. فضایل عمده در دیدگاه وی، حکمت، شجاعت، عفت و عدالت می باشند. افراط و تفریط در افعال هریک از قوای نفس، صفاتی را برای نفس رقم می¬زند که او هر یک از این صفات را به عنوان رذایل اخلاقی و بیماری برای نفس در نظر می¬گیرد. کندی شناخت عیوب نفس از طریق خودنقدی را گام دیگری در حفظ سلامت نفس می¬داند. او شناخت عیوب نفس را بر خلاف دیدگاه جالینوسی، فرایندی فعال و در پرتو دیدن خود در آینه خود می-داند. معطوف شدن نگاه انسان به عالم عقلی وعقلانی زیستن سلامت را در پی دارد. توجه به امور مادی و محبوب قرار گرفتن این امور برای انسان، زمینه را برای گرفتار شدن به بیماری¬های نفسانی، در پی از دست دادن آن امور زوال پذیر، ایجاد می-کند. کندی از حزن، حسد، غضب، شهوت، ترس از مرگ و عشق به عنوان بیماری¬های نفس بحث می¬کند. وی دو سبب اصلی حزن را فقدان محبوب و فوت مطلوب می¬داند و از انسان¬ها می¬خواهد با برگزیدن محبوب¬ها و مطلوب¬های خود از امور موجود در عالم عقلی، دچار حزن ناشی از این عدم وصول یا از دست دادن آن¬ها که از خصوصیات عالم مادی است، نگردند. او حزن را یکی از مهمترین بیماری¬های نفس می¬داند. کندی حسد را در تحلیل گونه¬های مختلف حزن مطرح می¬کند و به عنوان عاملی در ایجاد حزن، آن را به عنوان بیماری برای نفس و بدترین گناه برای انسان، بر می-شمارد. کندی مرگ را جزء ماهیت انسان دانسته و آن را امری نیکو می¬داند و ترس از آن را شر و به عنوان یک بیماری برای نفس مطرح می¬کند. او عشق را در صورتی که سبب دور شدن توجه انسان ازعالم عقلی و معطوف شدن نگاه وی به امور مادی گردد، به عنوان رذیلت و بیماری برای نفس در نظر می¬گیرد. کلید واژگان: کندی، اخلاق سلامت محور، اخلاق فضیلت گرا، حزن، عشق، اعتدال، مرگ