جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساختارگرایان منطق ذهن و زبان انسان را بر پایۀ ساختاری دوقطبی تعریف می‏کنند که بین دو سوی آن رابطۀ تقابلی حاکم است. منتقد ساختارگرا با تکیه بر این ایدۀ محوری که میان کلیت متن و اجزای آن رابطه ه‏ای تنگاتنگ برقرار است، تقابل‏ های خرد متن را جست‌وجو می‏کند تا با درک آن‏ها به تقابل‏ کلان‏تر دست یابد و بتواند دلالت ضمنی اثر را توضیح دهد. در پژوهش حاضر، تقابل‏ های مثنوی و غزلیات شمس بررسی و تحلیل می‏شود. روش پژوهش بر سه مرحله استوار است: 1. تحدید حوزۀ معنایی تقابل ‏ها با تأکید بر کلان‏ نمادها در مثنوی غزلیات شمس؛ 2. استخراج تقابل‏ هایی که با کلان ‏نمادهای شیر و خورشید ساخته شده‏اند؛ 3. فهم رابطۀ دوسویۀ تقابل‏ ها؛ 4. تحلیل معنا و شیوۀ بیان تقابل ‏های به‏ دست آمده. مطابق نتایج، در بیشتر موارد، رابطه‏ های طبیعی و منطقی تقابل ‏ها در مثنوی و غزلیات شمس مشترک است. 1. هنجارشکنی در روابط تقابلی، گاهی در مثنوی بیشتر است و گاهی در غزلیات شمس. در این میان، بسامد و تنوع هنجارشکنی در رابطۀ تقابل‏ های غزلیات چشم گیرتر است؛ 2. در برخی موارد، هنجار و هنجارشکنی در رابطۀ تقابلی دوگانه‏ ها میان مثنوی و غزلیات شمس، مشابه و مشترک است؛ 3. در مواردی اندک نیز تقابل‏ ها فقط در یکی از دو متن مورد مطالعه پردازش شده‏اند.