جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف کلی این رساله بررسی تحلیلی آراء نومعتزله با تأکید بر آراء نصر حامد ابوزید و استنتاج دلالتهای تربیتی آن است و روش پژوهش، تحلیلی-استنتاجی است. نومعتزله به گروهی از صاحب نظران نواندیش اسلامی گفته می شود که بر برخی از مبانی معتزله ی کهن همچون عقلگرایی و عدل در اسلام تأکید دارند. سیر تاریخی نواندیشی اسلامی که با فعالیت سیدجمال الدین اسدآبادی شروع شده است، در دهه های اخیر گروهی از متفکران اسلامی را پرورش داده است که بر اصلاح دین، تجدد، عقلانیت در اسلام، کثرت گرایی، تفسیر هرمنوتیکی و مجازی، تفسیر نوین و انسان گرایانه از اسلام و قرآن تأکید دارند. در این پژوهش مشخص شده است که این گروه از متفکران با تأکید بر اسلام، سکولاریزم ، اومانیسم و آزادی و فمنیسم و استفاده از روش های نوین تحلیلی-تفسیری مانند نشانه شناسی، تبارشناسی و هرمنوتیک فلسفی با هدف نوسازی اندیشه اسلامی با انتقاد از سوی سنت گرایان و محافظه کاران اسلامی روبرو شده است. در این پژوهش با استنتاج و تحلیل مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی و روش شناسی نومعتزله و بویژه نصر حامد ابوزید، دلالت ها و مبانی تربیتی نومعتزله و بویژه ابوزید استنتاج شده است. دلالت های تربیتی نومعتزله شامل تربیت عقلانی، تربیت انتقادی، تأکید بر آزادی و حق انتخاب، کثرت گرایی و مدارا می باشد. پس از استخراج مبانی نظری نومعتزله و ابوزید و استنتاج دلالت های تربیتی آنان، به نقد و بررسی این موارد اقدام شد. عمده ترین انتقادات وارده بر نومعتزله نسبی گرایی افراطی ، سکولاریزم، نامشخص بودن حدود آزادی و عدم توجه کافی به مقولات تربیتی بوده است. پیشنهاد عمده ی این پژوهش این است که با هدف کاهش آسیب های موجود در نهاد تربیتی مربوط به گفتمان سنت گرای اسلامی برخی روش ها و مقولات تربیتی نومعتزله، مانند: توجه بیشتر به تعقل، تفکر، پرسش گری و نقادی در امر تربیت بیشتر توجه شود.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تحلیلی اندیشه¬های نومعتزله و استخراج استلزام‌های تربیتی آن می‌باشد. در این مقاله تصریح شده است که دغدغۀ اصلی نومعتزلیان یافتن عوامل پیشروی و بازسازی دنیای اسلام است. از دیدگاه آنها، اسلام عامل عقب‌ماندگی مسلمانان نیست، بلکه این تفسیرها و فهم¬های نادرست از اسلام و نادیده گرفتن جایگاه عقل است. از مهم‌ترین مبانی نومعتزلیان، علم‌گرایی و سکولاریسم است. نومعتزلیان بر این باورند که اسلام می¬تواند با مدرنیته، حقوق بشر، دموکراسی و عقلانیت سازگار باشد. نتایج نشان داد که در تعلیم و تربیت نومعتزله آنچه مورد تأکید است عبارت‌اند از: تأکید بر آزادی در تعلیم و تربیت به ویژه آزادی آکادمیک، عدالت آموزشی، تشویق عقلانیت و تفکر، نوآوری، استفاده از روش‌های گفتگو، نقد و مباحثه در تعلیم و تربیت، تأمین فرصت آموزشی برابر برای مردان و زنان، طرفداری از تحقیقات علمی و بنیادی برای حل بحران¬های جامعه معاصر، مبارزه با جهل و خرافات، توجه به همه جنبه¬های آدمی در تعلیم و تربیت، تأکید بر استقلال و عدم وابستگی نظام آموزشی به ویژه دانشگاه به هیچ نهاد یا حزب دولتی یا دینی است.