جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پيامبران الهي همواره پرچم‌داران هدايت بشر به‌سوي رشد و کمال بوده‌اند، و به همين دليل، موضوع نبوت از مسايلي بوده است که ذهن انديشمندان زيادي را به خود مشغول داشته است. يکي از مسايل مهم و چالش‌برانگيز اصل نبوت، مسأله عصمت است، که پژوهش حاضر اين موضوع را از ديدگاه شيخ طوسي و فخر رازي، به شکل تطبيقي، مورد بررسي قرار داده است. فخرالدين رازي، که از علماي اشاعره است، در مورد عصمت انبيا مي‌گويد: "در ديدگاه ما، لزوم عصمت براي انبيا در دوران نبوت معتبراست، نه در دوران قبل از نبوت". او انبيا را از ارتکاب عمدي گناه کبيره و صغيره در دوران نبوت معصوم دانسته، ولي ارتکاب گناه صغير‌ه را از روي سهو جايز مي‌داند. اما در ديدگاهي متفاوت، شيخ طوسي در مورد عصمت انبيا مي‌گويد: "واجب است که نبي از همه قبايح، معصوم باشد؛ خواه گناه صغيره باشد يا کبيره، قبل از نبوت باشد يا بعد از آن، از روي سهو و نسيان باشد و يا به هر طوري که تصورشود". در نظرات شيخ طوسي و فخر رازي، علاوه بر وجود نقاط مشترک، وجوه افتراقي هم وجود دارد؛ از جمله آن‌که فخر رازي منشأ عصمت را "لطف خداوند" دانسته، ولي شيخ طوسي منشأ آن را "علم" مي‌داند. همچنين فخر رازي معتقد است که انبيا در عصمت خود مجبور هستند، ولي شيخ‌الطائفه با بيان اين که جبرانگاري خلاف عدل الهي و حکمت خداوند است، اين موضوع را رد مي‌کند. اما هر دو به مقابله با شبهاتي که عصمت انبيا را مخدوش نموده است، پرداخته‌اند و در کتاب‌هاي متعدد خود پاسخ‌هايي را ارايه کرده‌اند. در مورد پاسخ‌گويي آن دو به شبهات مطروحه، فخر رازي آن دسته از نصوص را که مخالف با عصمت انبيا است، مربوط به دوره پيش از نبوت مي‌داند، ولي شيخ طوسي در اين‌گونه موارد، نص مخالف عصمت را بر اساس دلايل عقلي ثابت‌کننده عصمت، قابل اعتنا ندانسته است.