جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫شک در شناخت واقعيت، يا انکار اصل واقعيت، موجب فروريختن شالوده علم و معرفت شده، و در پي آن ديگر هيچ گزاره‌اي قابل شناخت نخواهد بود. ادعاي شکاکيت داراي سه مرحله اساسي است که سرچشمه ديدگاه‌هاي متفاوتي گرديده است. در اين مراحل، ادعا مي‌شود که چيزي خارج از ذهن وجود ندارد؛ اگر چيزي هم در وراي ذهن انسان باشد، قابل شناخت نيست؛ و اگر واقعيت موجود قابل شناخت باشد، هرگز قابل شناساندن به ديگران نيست. البته اساس شک، اين است که هيچ حکمي نبايد کرد، يا اين که هيچ‌چيز به‌يقين قابل شناخت نيست؛ در حالي که شکاک با تقرير عقيده خود، حکم کرده است و به شناختي دست يافته است. در نتيجه، با رفع شکاکيت، امکان ذاتي شناخت و عدم استحاله آن ثابت مي‌شود. دکارت که در جستجوي بناي يقيني براي فلسفه بود، ابتدا در همه چيز شک کرد، و به‌همين دليل، شک او را شک روشي گفته‌اند، اما اعتقاد به ثنويت ذهن و عين، او را به‌سوي شکاکيت واقعي در حوزه محسوسات سوق داده است. همچنين نتيجه قطعي و منطقي آراي هيوم نيز به شکاکيت مي‌انجامد. و کانت متأثر از نظريه هيوم، با ذهني کردن قانون عليت و مقولات ديگر، به شکاکيت رسيده و آدمي را ناتوان از شناخت واقع دانسته است. يکي از شاخه‌ها و نحله‌هاي شکاکيت، نسبي‌گرايي است، زيرا با دخالت تأثيرات ذهن، و يا پذيرش اختلاف دستگاه ادراکي انسان‌ها، هيچ‌گاه واقعيت به‌شکل طبيعي خود بر مجاري ادارکي ما ظاهر نمي‌شود و رابطه انسان با عالم واقع قطع مي‌گردد. البته ادعاي نسبيت، گرفتار تناقض است؛ زيرا وقتي گفته مي‌شود "هيچ قضيه‌اي به‌صورت مطلق صحيح نيست"، خود اين قضيه محتواي خود را نقض مي‌کند. پلوراليسم معرفتي نيز از ديگر مسايلي است که مستلزم نوعي شکاکيت و نسبيت در عرصه معرفت است. اما اساساً ادعاي پلوراليسم معرفتي قابل دفاع نيست، و دلايل و مباني آن در مقام نظر مخدوش است.