جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

احادیثی با موضوع ارتداد صحابه در صحیحین آمده است. نظر به حساسیت مفهوم ارتداد فقهی و همچنین کاربرد این مفهوم درباره صحابه بررسی دلالی روایات با نظر به آراء شارحان اهل سنت امری ضروری به نظر می رسد. همچنین تعارض این روایات با ادله عدالت صحابه اهمیت آن را دوچندان می نماید.در پژوهش حاضر ضمن بررسی مفهوم ارتداد و صحابه این نتیجه حاصل شد که ارتداد دارای دو معنی اصطلاحی و لغوی است که در زبان عرب، آیات و روایات هر دو معنی به کار رفته است. کاربرد معنی لغوی در بحث جاری می تواند مفهوم فسق و نه کفر را برای اصحاب اثبات نماید. صحابی نیز به معنی فردی است که با پیامبر به مقداری معاشرت نماید که از دید عرف به او معاشر بگویند. نیز در بررسی آراء اهل سنت توجیه های آن ها در دو زمینه خلاصه گشت. زمینه اول که شامل دوازده نظر است، وجوه معنایی کفر و زمینه دوم که شامل نه نظر است مصداق اصحاب در روایات ارتداد است. همچنین در بررسی معیارهای تعیین قلمرو مرتدان فزونی حجم مرتدان و شمول این روایات بر برخی از بزرگان مهاجر و انصار دانسته شد.سپس به بررسی پیش فرض های شارحان اهل سنت پرداخته شد که دو موضوع ارتداد در معنی لغوی و اصطلاحی و عدالت صحابه مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه امکان معنی لغوی ارتداد به معنی فسق مورد تایید و عدالت صحابه مورد نقد قرار گرفت. نهایتا با بررسی توجیه های اهل سنت مشخص گشت که کفر در روایات ارتداد مرادف با ضلالت است. هم چنین درباره مصداق اصحاب در روایات ارتداد می توان این روایات را شامل کسانی دانست که به نوعی دارای انحراف گشته اند. این دسته می توانند از اصحاب معروف و برجسته نیز باشند که مبتلا به ارتداد، انجام کبیره، نفاق یا بدعت گشته اند.