جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهبحث از اسماء و صفات حق تعالی از مباحث پردامنه است. از میان صفات حق تعالی، "اراده الهی" یکی از پرسش‏های اساسی است. این تحقیق علاوه بر بیان مطالب کلی پیرامون اراده، به بررسی معنا و ماهیت اراده الهی و مسائل پیرامون آن از دیدگاه سه متفکر شیعی، اشعری و معتزلی (شیخ طوسی، فخررازی و قاضی عبدالجبار) می‏پردازد و سپس نظرات این سه متفکر را با هم مقایسه می‏کند و وجوه تفاوت‏ها تشابهات آن‏ها را بیان می‏کند.روش تحقیق بکار گرفته شده در این پژوهش، روش کتابخانه‏ای و تحلیل محتواست. در این روش، پژوهشگر ارتباط مطالب مندرج در متن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‏دهد و نتایج زیر بدست می‏آید.اراده از نظر شیخ طوسی عبارت است از صفتی که مصحح و مجوز احداث فعل است و اراده الهی را امری حادث می‏داند و می‏گوید: اراده خدا از صفات فعل می‏باشد. از منظر او اراده صفتی مستقل و با صفات دیگر از جمله علم و قدرت مغایر است. اما فخر رازی در تعریف اراده چنین می‏گوید: اراده صفتی است که در آن اقتضای ترجیح یکی از دو طرف ممکن بر طرف دیگرش وجود داشته باشد، نه از روی اجبار و اکره بلکه از روی اختیار. او هم‏چون بقیه اشاعره اراده را امری قدیم می‏داند و از منظر او اراده الهی صفت فعل است و در رابطه اراده با سایر صفات از جمله (علم و قدرت) می‏گوید: مصادیق اراده خداوند یعنی مرادهای او همان مصادیق قدرت او یعنی مقدورات او می‏باشند و هر دوی اینها مصداق علم او نیز هستند، پس این سه صفت در مصداق تلاقی دارند.واژگان کلیدی: شیخ طوسی، فخرالدین رازی، قاضی عبدالجبار، شیعه، معتزله، اشاعره، اراده، مرید