جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله که با عنوان پژوهشی زهد در آیات و روایات است به شناخت زهد و ابعاد آن با استناد به آیات و روایات می پردازد. در نگارش این رساله از کتب متعدد اخلاقی از جمله زهد، تالیف سید محمدمهدی حسینی، ره رستگاری تألیف: علی غضنفری، ملکوت اخلاق، تألیف سیدحسین اسحاقی، زهد اسلامی تألیف: سیدمحمدشفیعی مازندرانی، کتب تفسیری مانند: تفسیرنمونه تألیف ناصر مکارم شیرازی و همکارانشان. کتب روایی مانند: بحارالانوار نوشته محمدباقر مجلسی و اصول کافی نوشته محمدبن یعقوب کلینی و کتابهای مرجع از جمله فرهنگ فارسی نوشته محمدمعین، معجم مقاییس الغه نوشته: ابوالحسن احمدبن فارسی استفاده شده است. روش تحقیق، روش کتابخانه ای می باشد. زهد یعنی پارسایی، اعراض از دنیا و در لغت بمعنی قلیل شمردن و حقیرشمردن نیز آمده است. در قرآن فقط یکبار کلمه ی زهد بکار برده شده ولی در معنا و مفهوم زهد آیات متعددی وجود دارد، هم چنین روایات متعددی در همین رابطه وجود دارد. معصومین ( علیهم السلام) دیدگاههایی در مورد زهد دارند. پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) آبروی دنیا را برد و آن را بسیار تحقیر کرد و در پیش دیگران خوارش شمرد. ایشان با شیوه های گوناگون عیوب دنیا و دنیاگرایی را یادآور می شوند و درمقابل مزیت زهد بی رغبتی به دنیا را گوشزد می کنند و کسانی که پیامبر را به عنوان بهترین اسوه و الگو برگزیده اند باید سعی کنند در حد امکان رفتارشان به رفتار او شباهت داشته باشد. زهد در کلام امیرالمومنین علیه السلام نطلبیدن دنیا نیست بلکه بدین مفهوم است که هرگاه آدمی به اندازه نیاز داشته باشد، باید به آن بسنده کند تا وقتی که آن داشته ها به مصرف برسد و او دوباره نیاز یابد، آن گاه در پی به دست آوردن باشد. سرور آزادگان امام حسین علیه السلام نیز می فرمایند: ای لذت جویان! مطمئن باشید که دنیا ناپایدار است و دل بستن به سایه ناپایدار، جز حماقت نیست. امام صادق علیه السلام می فرمایند: زهد، بهترین وسیله است که می تواند آدمی را به مرحله والای سعادت و کمال رهنمون سازد. راز زهدورزی بعضی از فرزانگان 1 مبارزه منفی با بیگانگان 2 همدلی با طبقات محروم اجتماع 3 سبکبار زیستن و پرهیز از تکلفات 4 اندیشیدن به مسئله حسابرسی 5 استفاده از فرصت 6 تواضع پیشگی و توجه به ناپایداری دنیا است. حقیقت زهد بدون ارتباط با مردم و تلاش درزندگی و داشتن ثروت اصلا مفهوم ومعنی پیدا نمی کند، زیرا زهدی که در اثر انزوا و فقر و نداری پیدا شود از آثار طبیعی نتوانستن است نه به لحاظ زاهد بودن، در نتیجه زهد داشتن وقتی معنی و مفهوم پیدا می کند که انسان در عین حالی که در متن جامعه اهل تلاش و با دست پر باشد باز هم خدا و خلق را فراموش نکند. اقسام زهد عبارت از: زهد به اعتبار ذات که همان ترک دنیا و بی میلی است و به اعتبار ( مرغوب عنه) آنچه ترک می شود و به اعتبار مرغوب لاجله. اقسام زهد در علم عرفان عبارت است از: زهد برای دنیا زهد از دنیا و زهد در دنیاست. مراتب و درجات زهد: مرتبه اول، زهد خائفان است، مرتبه ی ( متوسط) دوم زهد امیدواران و مرتبه سوم یا همان مرتبه علیا زهد اخصّ خواص است. ارکان زهد اسلامی، اعتماد به خدا و اخلاص کامل اجتناب از محرمات و پرهیز از شبهات و پرهیز از آرزوهای ناصواب می باشد. زهد اسلامی بر سه پایه یا اصل استوار است اول اینکه بهره گیری مادی از جهان و تمتعات طبیعی و جسمانی، تنها عامل تأمین کننده ی خوشی و بهجت و سعادت انسان نیست، دوم اینکه سرنوشت سعادت فرد از سعادت جامعه جدا نیست و سوم اینکه روح، کانونی است در برابر کانون جسم. از نشانه های زهد این است که: 1 مدح و ذم در برابر فرد زاهد یکسان باشد.2 انس و الفتش با خدا باشد و شیرینی طاعت بر قلبش چیره شود. 3 به آنچه بدست می آورد یا از دست می دهد خوشحال و اندوهگین نمی شود و... عشق، ایثار، همدردی، پرهیز از تجمل اینها از بایسته ها و ضروریات زهد هستند. زهد یک حالت درونی است و در نفس ظاهر می شود. در این حال انسان نسبت به بعضی امور احساس بی میلی و عدم علاقه می کند و گذشتن از بعضی لذایذ و تمنیات برایش آسان می گردد. آزادی، یکی از فلسفه های زهد است و آزادی یعنی انسان از برقرارکردن ارتباط نفسانی با هر امری از امورعالم آزاد شود تا بتواند کمالات انسانی خود را جلوه گر سازد و از دیگر فلسفه های زهد می توان ایثار و همدردی را نام برد. عامل اصلی زهد، شناخت عالم و کسب یقین درباره آن است و پس از شناخت خداوند شناخت آخرت و بعد از آن شناخت درست دنیا و بعد هم خودشناسی از عوامل زهد محسوب می شود. از آثار زهد می توان به آثار روحی و اخلاقی، آثار اجتماعی، آثار معنوی و آثار اقتصادی شاره کرد. راههای تحصیل زهد: یکی راههای علمی و دیگری راههای عملی است. و در پایان هم به زندگی دو زاهد بزرگ اشاره شده که واقعاً هر آنچه که معنا و مفهوم زهد است را در خود پیاده کرده اند.