جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بخش بزرگی از معارف قرآن در نهج البلاغه بیان شده است. این پژوهش درباره ی تجلّی آیات قرآن در موضوعات صفات الهی، نبوّت و دنیا و آخرت در نهج البلاغه است و سعی دارد در این موضوعات، هماهنگی و ارتباط نزدیک بین قرآن و نهج البلاغه را نشان دهد. پس از تبیین شخصیت علمی امام علی(ع) و فصاحت و بلاغت نهج البلاغه، به عنوان مباحث مقدماتی، بخشی از مبحث توحیدی نهج البلاغه در زمینه ی صفات ثبوتیه و سلبیه، با آیات قرآن، تطبیق داده شده است از جمله ی این صفات: علم، قدرت، حیات، خالقیت و رازقیت الهی است. انسان هم مرتبه ی پایین تری از این اوصاف را با محدودیت و نقص داراست ولی در خداوند، مرتبه ی کامل این اوصاف بدون محدودیت، وجود دارد. توجه به این اوصاف الهی، ثمرات اخلاقی- تربیتی برای انسان دارد. «نبوّت»، نیز از مباحث مهم نهج البلاغه است که مستندات قرآنی دارد. گمراهی و سرگردانی، کم رنگ شدن اعتقادات دینی، خوراک و مسکن نامناسب و ناامنی اجتماعی، از ویژگی ها و مشکلات مردم در زمان بعثت پیامبر اکرم(ص) بوده است. که رفع و کاهش این مشکلات را می توان از ثمرات بعثت نبوی دانست. پیامبر گرامی اسلام(ص) دارای صفات بارزی بودند که برخی از آن ها مانند خاتمیت و شاهد بودن و... در قرآن و نهج البلاغه، مطرح شده است. خداوند در قرآن از حضرت محمد(ص) به عنوان اسوه ی حسنه یاد کرده اند که امام علی(ع) هم به این مطالب در نهج البلاغه اشاره نموده و به پیروی از سنت و سیره ی نبوی که معتدل، جامع و سبب هدایت است، تأکید کرده اند. امام علی(ع) با بیان فانی بودن و فریبندگی دنیا، آن را توصیف کرده اند و علاوه بر ذکر آزمایش انسان ها در دنیا با سختی ها و نعمت ها، انسان ها را به عمل گرایی ترغیب نموده اند و آن ها را از شیطان و وسوسه های او که اعمال ناپسند را در نظرشان، تزئین می کند، برحذر داشته اند. تجلّی آیات الهی در این مباحث نهج البلاغه، مشاهده می شود. در نهج البلاغه و قرآن، قبر و قیامت نیز به خوبی توصیف شده و سختی های آن ها تذکر داده شده است تا انسان از دنیا بهترین توشه ها را برای آخرت بردارد. توصیف بهشت و جهنم و نعمت ها و عذاب های آن ها نیز، انسان را در این مهم، یاری می کند. منابع استفاده شده در این پژوهش عبارتند از قرآن کریم و نهج البلاغه، معجم المفهرس قرآن و نهج البلاغه، کتب تفسیری مثل ترجمه ی المیزان و تفسیر نمونه، شروح نهج البلاغه مانند شرح ابن میثم و پیام امام امیرالمومنین(ع)، کتب لغوی قرآن و نهج البلاغه مانند مفردات راغب و قاموس نهج البلاغه، کتب اعتقادی در زمینه های توحید و نبوت و معاد مانند کتاب آموزش کلام اسلامی و کتب تفسیر موضوعی در این مباحث مانند کتاب های آیت الله جوادی آملی. این تحقیق، به صورت کتابخانه ای انجام شده و بر اساس نگرش ها بنیادی، به اعتبار موضوع، دینی و بر اساس راهبردها توصیفی- تحلیلی است. این پژوهش در مجموع علاوه بر بیان شخصیت علمی امام علی(ع) و فصاحت و بلاغت نهج البلاغه، نشان می دهد که نهج البلاغه مانند قرآن به مباحث توحید، نبوت، دنیا و آخرت، توجه ویژه ای داشته و در این موضوعات از کلام الهی، بهره برده است و گاه آیات قرآن را شرح داده و بدین سان، پیوند عمیق و همسوی قرآن و نهج البلاغه آشکار می گردد. واژگان کلیدی: تجلّی، صفات ذات، صفات فعل، نبوّت، دنیا، آخرت، قرآن، نهج البلاغه، امام علی بن ابی طالب(ع).