جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استعمال مجاز، کنایه، استعاره و دیگر محسنات بدیعی در قرآن، از بارزترین جنبه‌های اعجاز بیانی قرآن شناخته شده است. اغلب اهل بلاغت و ادب، بر آن اتفاق نظر دارند؛ اما در میان مفسران اختلاف دیدگاه در به‌کارگیری آن در قرآن است. علامه طباطبایی، مفسر شیعی از موافقان و شنقیطی، مفسر سلفی معاصر منکر استفاده از آن در قرآن است؛ هرچند هردو بر اصل بودن استعمال حقیقی الفاظ قرآن توافق دارند و حتی‌الامکان مجاز و استعاره لفظی را بر‌نمی‌تابند؛ اما طباطبایی درصورتی‌که ظاهرلفظ منافی با معنای عقلی و ناسازگار با بافت کلمه باشد، قائل به مجازاست و با نظریه­های متفاوت سعی بر توجیه استعمال الفاظ قرآن در ما وضع له و به نحو حقیقت دارند. به نظر می‌رسد، نظریه "روح معنا" از طباطبایی و نظریه "نفی مجاز" شنقیطی در لایه رویین با یکدیگر تلاقی می‌کنند؛ ولی تفاوت‌های اساسی دارند. در این مقاله این دو نظریه بررسی و مقایسه می­ شود. طباطبایی مجاز را به‌طورکلی انکار نکرده است؛ اما با توسل به نظریه «وضع الفاظ برای ارواح معانی» دایره کاربرد مجاز را در قرآن محدود کرده است و تنها درجایی که قرینه‌ای برخلاف ظاهر باشد، پای مجاز و استعاره را به میان کشیده است؛ اما شنقیطی با رویکرد کلامی اساساً آن را انکار کرده است.

در این پژوهش مراحل رشد و تکامل جنین انسان، از دیدگاه قرآن و علم روز مورد بررسی قرار گرفته است و هدف از بیان این مسئله علمی، پی بردن به عظمت خلقت انسان است. این مجموعه از 8فصل فراهم آمده است. پس از آوردن بحثی پیرامون گرایش علمی در تفسیر آیات و دیدگاه ها نسبت به آیات علمی و اهمیت مطالعه و بررسی پدیده های طبیعی از دیدگاه قرآن، مراحل تطور نطفه انسان از لحظ تشکیل سلول تخم تا دمیدن روح با توجه به مشترکات آیات و علم روز مورد بررسی قرار گرفته است، که نتایج به دست آمده بطور خلاصه در هر مرحله عبارتند از: 1) در مرحله نطفه در زمینه ورود اسپرم به تخمک با در نظر گرفتن آیات 53-54 سوره فرقان و منابع پزشکی این نتیجه حاصل می شود: همانگونه که آب شور و شیرین به دلیل اختلاف در املاح معدنی و مواد شیمیایی به یکدیگر در نمی آمیزند به محض ورود اسپرم به تخمک تغییرات بیوشیمیایی و الکتریکی در منطقه غشای تخمک مانع لقاح بیش از یک اسپرم می شود. 2) علق و مشتقات آن در اصل متضمن مفهوم آویختگی و وابستگی است، زیرا یک نوع علقه و پیوستگی میان زیگوت ( تخم) و رحم ایجاد می شود و مقصود از علق در آیه 2 سوره علق همان مرحله آغازین تکوین جنین با بیان کرم سان و زالووش بودنش است. از طرفی انسان هیچ گاه از مرحله خون بسته نگذشته است، بلکه خون در عروق بسته شکل می گیرد و در داخل جنین محفظه های خون به شکل شبکه هایی و یا به صورت جزیره هایی به هم پیچیده، جامد و ساکن به نظر می رسد. 3) منظور از مضعه غیر مخلقه، جزئی از مضغه است که خلقت و تصویرش هنوز کامل نشده است، مانند سلول های تناسلی، مغز و تنفسی که تمایز آنها ماه ها بلکه سال ها بطول می انجامد و تفسیر آن به چنین ناقص الخلقه از جهات مختلف قابل خدشه است. 4) منظور از تسویه، تمایز مضغه مخلقه است که طی این دوره هر یک از سه لایه زایا در جنین، بافت ها و اندام های اختصاصی متعددی را تشکیل می دهند و بنابراین مرحله پیدایش عظم و لحم منطبق بر همان مرحله تسویه می شود. 5) در پایان هنگامی که ساختمان اعضا و جوارح انتظام یابد و نیروی نباتی اندام ها به حد کمال برس شایسته می شود که روح حیات ابد که روح اراده و تعقل است به آن دمیده شود و به آن تعلق یابد و تنزل نیروی روح که حیات ابد است به عالم ماده به این معنا خواهد بود. از این مرحله در قرآن به انشای خلق آخر تعبیر شده است.