جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع بردگی در اسلام همواره از موضوعات مهم و بحث انگیز و مورد سؤال در حوزه اندیشه اسلامی و به ویژه در باب حقوق بشر به حساب می آید. از سویی اسلام به عنوان مکتب عدالت، آزادی و ظلم ستیزی و پرچمداری مبارزه با اسارت و بردگی شناخته می شود و از سوی دیگر پذیرش و اعمال بردگی در موار خاص از حقایق تاریخ اسلام و از فروع فقه اسلامی به شمار می رود. این تضاد ظاهری، این پرسش را در ذهن پدید می آورد که آیا اسلام طرفدار نظام برده داری بوده است؟ پذیرش بردگی از سوی اسلام به چه علت و با چه اهداف و انگیزه هایی انجام می شده است؟ و رویکرد و رفتار مسلمانان با بردگان چگونه بوده است؟ گرچه بسیاری از اندیشمندان بزرگ اسلامی به تبیین علل و انگیزه های پذیرش بردگی در اسلام پرداخته اند اما از آن جا که بردگی و بردگان از موضوعات و پدیده های اجتماعی تاریخ اسلام به حساب می آیند و درک صحیح و دقیق این موضوع بدون کاوش های تاریخی ممکن نیست، از این رو این پایان نامه با هدف تبیین و بررسی پدیده بردگی در اسلام به ویژه درک رفتار و برخورد مسلمانان و پیشوایان معصوم اسلام با بردگان نوشته شده است. این پایان نامه در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول مباحث نظری پیرامون بردگی در اسلام که ابتدا به پیشینه و سابقه بردگی در جهان و منشأ و علل پیدایش و گسترش آن و رفتار جوامع مختلف با بردگان پرداخته و آن گاه دیدگاه اسلام را درباره موضوع بردگی و دلایل انکار و پذیرش آن را بررسی کرده است. بخش دوم مباحث تاریخی مربوط به بردگی در اسلام است که ابتدا این موضوع در عصر جاهلیت مورد بررسی قرار گرفته است. اسباب و عوامل بردگی، شیوه های بهره کشی از بردگان و رفتار با بردگان در عصر جاهلی مهمترین موضوعاتی است که در این قسمت بیان شده است. سپس وضعیت بردگان در عصر ظهور اسلام و اقدامات و تحولاتی که رسول خدا برای مبارزه با نظام برده داری انجام داد، بیان شده و به رفتارشناسی معصومین در برخورد با بردگان پرداخته است. وضعیت بردگان در عصر خلفا و سپس امویان و تغییر و تحولاتی که در رویکرد اسلامی به بردگان پدید آمد با تکیه بر روش حاکمان و خلفا در برخورد با بردگان، موضوع فصل های بعدی پایان نامه است. امید است این تحقیق که به روش تاریخی، حدیثی و فقهی انجام شده است، زمینه ای مناسب برای تحقیقات وسیع بعدی باشد.