جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابوجعفر ، محمد بن حسن طوسی ، ملقب به شیخ الطائفه ، از عالمان قرن پنجم است . وی یک شخصیت فقهی و اصولی است . مقام علمی ، ابتکار فقاهتی و مرجعیت دینی وی شهرت عام و خاص بود ، بطوریکه همه علمای عصر وی و حتی بعد از آن ، بر این برجستگی های اخلاقی و علمی اعتراف نمودند . شیخ در مسیر رشد علمی و اخلاقی متحمل سختیها و سفرهایی به بغداد و نجف گردیده و از وی تألیفات بسیاری در زمینه های مختلف علوم دینی به جای مانده که مهمترین آنها در زمینه حدیثی ، تهذیب و استبصار است . این دو کتاب در جهت یک هدف اصلی تألیف شده و آن ، جمع آوری روایات متعارض فقهی و کوشش در جمع میان آنهاست . هدف از گردآوری این مجموعه تهیه پژوهشی منسجم ، با قلمی روان و به منظور بررسی اعتبار و عظمت علمی و معنوی شیخ و نیز معرفی دو کتاب گرانقدر تهذیبین و خصوصیات و ویژگیهای هر یک می باشد و در کنار آن به بررسی برخی شروح و نیز پاسخ به نقدها و ایرادهایی که بر دو کتاب وارد شده پرداختم تا همه اقشار پژوهشگر بخصوص جوانان وعلاقمندان به مباحث حدیثی بتوانند با غور در دریای عظیم علم و معرفت شیخ به اهداف والای خود درجهت کسب مراتب عالی معنوی و علمی نائل آیند . با توجه به موضوع پژوهش ، عمده روش ، توصیفی است و در برخی موارد تحلیلی می باشد . از این نظر ، اکثر منابع مورد استفاده ، منابع تاریخی و روایی - فقهی بوده و اختصاص به روش کتابخانه ای دارد . نتیجه حاصله از این پژوهش ، از یک طرف شناخت شخصیت فقهی و اصولی شیخ طوسی و نیز ارائه فتاوای فقهی و نوآوریهای اصولی وی می باشد و از طرف دیگر ، مسند بودن روایات تهذیب و استبصار است ؛ زیرا خود شیخ ، مشایخ خود را درآخرکتابهایش در فصلی جداگانه آورده و هدف وی از این کار درآوردن روایات از حالت مرسل به مسند بوده و این خود نشان دهنده اعتبار و صحت روایات این دو اثر ارزنده می باشد و چون هدفش از تألیف این دوکتاب جمع آوری و پرداخت روایات وایجاد سازگاری میان آنها بوده ، می تواند بهترین منبع فقهی برای مراجع ، جهت رفع و حل مشکلات فقهی - روایی باشد . واژه های کلیدی ای که دراین پژوهش می توان به آنها اشاره داشت ، عبارتند از : 1- شیخ ، 2- مشیخه ، 3- طوسی ، 4- تهذیب الاحکام ، 5- الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، 6- تهذیبین ، 7- کتب اربعه ، 8- جوامع اولیه ، 9- شرح ، 10- حاشیه ، 11- تعلیق ، 12- تصحیح ، 13- تنقیح .

خمس یکی از احکام مالی – عبادی است که در اسلام تشریع شده و اجمالا مورد اتفاق مسلمین است. دلیل این اتفاق، تصریح آیه شریفه قرآن است که می فرماید: «و اعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل ... » (41/ انفال) مباحث فقهی و اقتصادی گوناگونی در رابطه با مضووع خمس در زمینه های مالکیت، سرپرستی، منابع، مصارف و دیگر احکام خمس مطرح است که در جای خود بحث شده است. در این پایان نامه در صدد هستیم که اثرات فردی و اجتماعی پرداخت خمس را با استناد به آیات و روایات مورد بررسی قرار دهیم. بطور کلی خمس یک پنجم مال است که هر مسلمان طبق شرایط خاص مقرره باید از مال خویش به مصرف خاص برساند قانون وجوب پرداخت خمس از جانب خداوند متعال در سوره ی انفال آیه / 41 برای بندگان وضع شده است. طبق این آیه شریفه خمس به شش سهم تقسیم می شود: 1-سهم خدا 2- سهم رسول خدا(ص) 3-سهم ذولی القربی 4- سهم یتیم 5- سهم مسکین 6- سهم در راه مانده با توجه به آیه شریفه و روایات ائمه اطهار ( ع) می توان گفت خمس برای گرامی داشت پیامبر ( ص) و احترام به خاندان آن حضرت است و در عوض زکات که بر این خاندان به جهت عظمت شأن آنها حرام بوده، قرار داده شده است. خمس بر هفت چیز تعلق می گیرد که عبارتند از غنائم، گنج، معدن، منفعت، ( ارباح مکاسب)، زمینی که کافر ذمی از مسلمانی بخرد، مال حلال مخلوط به حرام، غوص ( مالی که به وسله فرورفتن در آب به دست می آید). متولی خمس بعد از پیامبر ( ص) در زمان ائمه اطهار ( ع) خود آن بزرگواران و در زمان غیبت امام ( عج) ولی فقیه به عنوان جانشین امام می باشد. روایات فراوانی است که مسئله خمس را از جنبه های مختلف بیان نمودند که این کثرت روایات دلالت بر اهمیت خمس دارد. از این روایات اثرات مادی و معنوی خمس را نیز می توان به دست آورد، از جمله این اثرات که از روایات به دست می آید: ایجاد آرامش، رشد معنوی و تزکیه اموال است، همچنین ادعای ایمان داشتن بندگان، را تأیید، افزایش رزق و روزی، پشتوانه ای مالی برای حوزه های علمیه شیعه در جهت حفظ استقلال و عدم وا بسته بودن به دستگاههای حکومتی، و پشتوانه ای مالی برای حکومت اسلامی در جهت رفع فقر و جلوگیری از تراکم ثروت می باشد، اثرات دیگری نیز در روایات بیان شده که به تفصیل در جای خود بیان می شود.