جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آثار و پیامد های فردی و اجتماعی حج از دیدگاه قرآن و سنت ( انجام و ترک ) می باشد. هدف از این تحقیق آن است که یکی از مهمترین اعمال در دین یعنی ، « حج» از دیدگاه قرآن وسنت مورد بررسی قرار گیرد و جایگاه و ارزش آن از این منظر آشکا ر گردد . که در این مبحث ، نگاهی دیگر به مطالب ، این تحقیق شده است . و چکیده مطا لب به اجما ل بیان گردیده است . حج در لغت به معنای قصد و آهنگ و تردد و در اصطلاح طواف کعبه کردن به نیت عبادت و از واجبات دین می باشد. ا همیت و جایگاه حج در اسلام بسیار مشهود است و در آیات بسیاری به این ارزش اشاره شده است ، و پاداشی که خداوند در ازای انجام این عبادت جمعی قرار داده است ، نشان گر اهمیت آن است . اسرار حج در تک تک اعمال آن از جمله در احرام بستن ، گفتن لبیک ، طواف ، کعبه ، استلام حجر، ایستادن در کنار مقام ابراهیم ( علیه السّلام ) ، نوشیدن آب زمزم ، سعی میان صفا و مروه ، رفتن به منا، وقوف در عرفات ، و قربانی کردن و غیره نهفته است. علت تکلیف حج : اطاعت از مقررات دین ، مصلحت ها ی دنیوی ، اجتماع اهل شرق و غرب تا یکدیگر را بشناسند ، شناسایی آثار پیامبر ( صلی الله علیه وآله و سلّم) و غیره می باشد. و در واقع حج اجتماعی است که نتیجه آن پیشرفت انسان ها و تبادل اطلاعات با یکدیگر است . تاُ ثیرات فردی حج به طور کلی عبارتند از: 1- ایجاد ارتباط نزدیکتری بین انسان و خدا وند . 2- تقوا و دوری از گناه : در حج دستوراتی وجود دارد که انسان با انجام آنها امتحان شده و با رعایت احکام آن توشه ای برای آخرت خود ذخیره می نماید ، دوری از گناه نشانه قبول حج می باشد و در واقع گناهان سبب محرومیت انسان از حج می شوند. 3- اخلاص و دوری از ریا : شرط قبولی حج ، داشتن اخلاص است و باید این عبادت را فقط برای خدا ،انجام داد و نه برای خود نمائی و تظاهرکردن . 4- حج و خود سازی : اعمال حج جنبه هدایت گری نیز دارد ، انسان با پوشیدن لباس های خویش و پوشیدن لباس احرام ، احساس می کند که از خود کنده شده به جمع پیوسته و لبیک گویان به سوی خدا می روند. طواف خانه خدا ، تمرین اطاعت و تسلیم ، وقوف در عرفات و مشعر الحرام یعنی ماندن در بیابان ماسه ای داغ عرفات و دیگر اعمال و تلاش برای رسیدن به خدا می باشد. 5- بهداشت فردی وروانی : تمام احکام حج برای ایجاد طهارت و پاکی تک تک حج گزاران است تا در این عبادت جمعی تمام افراد با رعایت پاکی و بهداشت شرکت داشته باشند . 6- دوری از مال حرام : خداوند انسانی را که روزی خود را از مال حرام به دست آورده به همراه دیگر عباداتش قبول نمی کند و این مطلب در آیات واحادیث بسیاری یادآوری شده اند. و اما تاُثیرات اجتماعی : خداوند انسان ها را به صورت جمعی دعوت به انجام اعمال حج کرده است. و از کعبه به عنوان خانه ای برای خدا و برای مردم در قرآن یاد شده است. حج بهترین صحنه برای نمایش وحدت مسلمانان است و مکه بهترین مکان برای ایجاد وحدت بین ملت های مسلمان . یکی از شرایط ایجاد وحدت در یک جامعه اسلامی ، انتخاب رهبر و امام برای آن ملت است و این مطلب در بیشتر آیات و احادیث بازگو شده است به گونه ای که انجام حج بدون زیارت پیامبر و معرفت درباره ی امامان ناقص است . ویژگی حزب خدا یعنی جامعه مؤمن ،«برائت از دشمنان خدا و قطع رابطه ی مودّت با آنها» می باشد . حتی « اعلان برائت » یکی از وقایع مهم تاریخ عصر رسالت در اواخر عمر شریف پیامبر ( صلی الله علیه وآله وسلّم ) بوده است ، که در کنار دعوت جهانی به سوی اسلام ، برائت از مشرکین نیز جزو سیاست های اسلامی و خط مشی مسلمانان در رابطه با مشرکان و منافقان و ... می باشد که بنیان گذار آن شخص رسول خدا ( صلی الله علیه وآله وسلّم ) می باشد . بعد اقتصادی حج ، سبب ایجاد روابط اجتماعی در بین مسلمانان کشور های مختلف می شود . چنان که یکی از آثارحج در روایات ، افزایش روزی و تامین معاش مسلمانان است . بدین ترتیب فقر که یکی از عوامل ریشه ای کفر است درمان می پزیرد . حج در ارتقاء و تعالی فرهنگی نیز نقش بسیار موثری دارد . مسلمانان با انجام آن به فرهنگ ناب اسلامی دست میابند . حج آموزش عملی فرهنگ برابری و مساوات و اخوت و تعاون در جهت خیر و مصلحت ا نسان هاست . حج از همه مهمتر فرصتی است برای تبلیغ و نشر فرهنگ غنی اسلام در میان قشر وسیع و قابل توجهی از مسلمانان به طوری که خداوند می فرمایند : خداوند واجب نمود حج را تا تقویت دین باشد . ترک حج پیامد هایی در زندگی مسلمانان دارد و قرآن آن را نشان گر کفر دانسته است . پیامبر ( صلی الله علیه وآله و سلّم ) فرموده اند : تارک حج ، در روزقیامت در صف یهود و نصاری محشور می شود . دامنه این تحقیق در محدوده قرآن و سنت می باشد در روش انجام کار تحقیق که کتابخانه ای و اسنادی است با مراجعه به کتاب ها و مقالات، مطالبی که در رابطه با این موضوع بوده ، یادداشت برداری نموده و پس از فیش برداری وایجاد ارتباط منطقی بین موضوعات به یافته های جدید دست یافتم، سپس شروع به نوشتن طرح نامه نموده و پس از تصویب طرح نامه، پایان نامه را نوشتم. واژه های کلیدی : حج * قرآن * سنت * کعبه * بیت الحرام * بکّه. 1- حج : قصد : ( قاموس) طبرسی فرماید : آن در لغت یعنی ( قصد پی در پی ). در شریعت قصد خانه خدا است برای عمل .1 الحج : زیارت امکنه مقدس برای تبرک جستن به آن ها ، یکی از پنج رکن اسلام و آن قصد طواف کردن کعبه است به نیت عبادت . حج گزاردن ، حج ، یکی از سوره های قرآن ، حج تمتع ، حج عمره ، الحج الاکبر ،روز حج بزرگتر وآن حجی است که پیش از آن حاجیان در عرفه توقف کنند . الحج الاصغر ، حجی که در آن توقف در عرفه نباشد . 2 2- قرآن : لفظ قرآ ن ؛ در اصل مصدر است « قراُ» به معنی خواندن . چنان که دربعضی از آیات معنای مصدری مراد است مثل « اِنَّ عَلَینَا جَمعَهُ وَ قُرءآنَهُ * فَاِذَا قَرَأنَاهُ فَأتَّبِع قُرءآنَهُ»3قرآن در اینجا مصدر است مثل فرقان و رجحان و هر دو ضمیر راجع به وحی اند، یعنی در قرآن عجله نکن زیرا جمع کردن آن چه وحی می کنیم و خواندن آن برعهده ی ماست . و چون آن را خواندیم از خواندنش پیروی کن و بخوان ، قرآن کتابی است خواندنی باید آن را خواند و در معنایش دقت و تدبر نمود به نظر نگارنده همان خواندن سبب تسمیّه این کتاب عظیم به این نام است چنانکه خود قرآن به خواندن آن کاملا اهمیّت می دهد. و دیگر وجه نام گزاری این کتاب مقدس در بین کتاب های آسمانی ، به قرآن ، آن است که این کتاب نه تنها جامع فواید و آثار تمامی کتب آسمانی است ، بلکه این کتاب جامع آثار تمامی علوم است . 3- سنت : در لغت به معنای روش ، رویه ، طریقه ، سرشت ، طبیعت ، آئین و شریعت ، چهره آمده است ریشه اصلی آن سن به معنای راندن ، راه بردن چیزی ، تیز کردن و صیقل دادن می باشد . در قرآن واژه « سنت الله یا سنت خدا» واژه ای است که در جهت تبیین روابط پدیده ها با خداوند و تشریع قانونمندی جامعه و تاریخ و کیفیت عملکرد آن به کار رفته است . و بر این اساس ، سنت وار بودن به معنای قانونمند بودن و ضد بی هدف و بی نظام بودن است . در اصطلاح شیعه، مجموعه قول و فعل و تقریر پیامبر اسلام ( صلی الله علیه وآله و سلّم ) و سایر معصومین ( علیه السّلام ) یعنی حضرت فاطمه زهرا ( سلام الله علیها ) و دوازده امام معصوم ، سنت نامیده می شود . بدین ترتیب سنت معصوم زندگی فردی و اجتماعی ، اقنصادی ،... پیامبر و خاندان عصمت منعکس است و یکی از منابع تغذیه فکری آئین مقدس اسلام محسوب می شود. 4- کعبه : معنای مکعب ومربع است ، کعبه بدان جهت است که « بیت المعمور» مربع است و کعبه مقابل آن قرار دارد مربّع بودن بیت المعمور از اینرو است که مقابل « عرش خدا » است وآن مربع است و مربع بودن عرش الهی بدین خاطر است که « کلمات الهی » که اسلام بر آن بنا نهاده شده چهار تا است که عبارتند از : « سُبحانَ الله» ، « الحَمدُ لِلّه» ، « لا اله الا الله» و « الله اکبر.» 5-بیت الله الحرام : این نامگذاری بدان جهت است که مشرکان از ورود به این منع شده اند و داخل شدن مشرکین بر آن حرام است . 6 – بکّه : محل گریه وبکاء است . مردم در اطراف آن گریه کرده و از گناهان خود استغفار می کنند .