جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مقدمه کتاب چنین آمده است: نیاز روز افزون دانشجویان و طلاب، برای آگاهی اجمالی و سریع ـ اما دقیق ـ از مبانی، حدود، اهداف و روش تفکیکیان، سبب گردید تا کوتاه شده‌ای از این کتاب فراهم آید و در اختیار علاقه‌مندان گذارده شود. توضیح: تفکیک یعنی مکتب جداسازی دین از فلسفه، و نقد و تخطئه عالمانه فلسفه؛ که یکی از بزرگ‌ترین اسلام شناسان و قرآن پژوهان و محققان عصر جدید، استاد علامه محمد رضا حکیمی، نیز مانند بسیاری دیگر از صاحبان دانش و اندیشه، پیرو همین مکتب اندیشگی هستند. کتاب مکتب تفکیک از آثار مشهور استاد حکیمی است؛ که در آن به تبیین خاستگاه تاریخ، مسائل و اهداف این مکتب پرداخته است. این کتاب که با نثری فاخر و بیانی استدلالی و مستند نگاشته شده است؛ بهترین و جامع‌ترین کتابِ معیار برای شناخت مکتب معارفی خراسان به شمار می‌رود. اکنون خلاصه و چکیده‌ای از آن فراهم شده است تا خوانندگانی که فرصتی اندک دارند به آسانی به محتوای کتاب دسترسی پیدا کنند.

کتاب «میرزا مهدی الاصفهانی؛ رائد التفکیک فی المعرفة الدینیة» را جمعی از نويسندگان گردآورده و عباس جواد ترجمه کرده است. محمدمهدی غروی اصفهانی (مشهور به میرزا مهدی اصفهانی) از فقهای معاصر شیعه بوده است. وی را مؤسس مکتب تفکیک یا مکتب معارف خراسان می‌ دانند. نام مکتب تفکیک و یا مکتب معارف خراسان بعدها توسط شاگردان او بر روش تدریسش تعلق گرفت. ایشان با این پیش فرض که فلسفه و عرفان با معارف اهل بیت تغایر دارند، تلاش در جداسازی علوم بشری (فلسفه و عرفان و تصوف) از معارف اهل بیت داشت.

افلوطین برای تبیین چگونگی پیدایش کثیر از واحد و رابطه آنها با یکدیگر از نظریه ی «فیضان» که پیشینه ی آن در آراء افلاطون و حتی قبل از او در پارمنید قرار دارد، استفاده می کند. در تصویری که افلوطین از نظام هستی شناسی خود ارائه می کند، احد که در بالاترین نقطه ی هستی و به تعبیر وی فراتر از آن قرار دارد، در اثر شدت کمال و پری لبریز می شود و در اثر این فیضان، موجودات کثیر در سیری منظم پا به عرصه ی هستی می گذارند. درجه ی وجودی این موجودات را میزان دوری و نزدیکی آنها به احد تعیین می کند؛ به گونه ای که هر چه از احد دورتر می شویم، درجه ی وجودی ضعیف تر و کثرت شدیدتر خواهد بود. این فرایند تا جایی که قابلیتی برای پذیرش هستی وجود دارد ادامه می یابد، تا هر موجودی بتواند استعداد های نهفته ی خود را فعلیت بخشد و در نهایت این موجودات مجدداً به اصل خود باز می گردند. نظریه ی فیضان از سوی فلاسفهی اسلام، به خصوص ملاصدرا به خوبی مورد استقبال قرار گرفت. ملاصدرا این نظریه را هم چون دیگر نظریات در دستگاه عظیم فلسفی خود بر مبنای اصالت و وحدت وجود تحلیل کرد و ابعاد گوناگون آن را تکمیل نمود. این رساله به منظور تبیین چگونگی صدور کثیر از واحد از دیدگاه دو فیلسوف بزرگ افلوطین و ملاصدرا، به بررسی جنبه های گوناگون نظریه فیضان می پردازد و در همین راستا تحولات و تعمیق هایی که ملاصدرا، به منظور حل مسائل و شبهات فلسفی در باب مساله ی فیض و خلقت در این نظریه ایجاد کرد، مورد بررسی قرار می گیرد.