جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روش و شیوه امام باقر؟ع؟ همانند دیگر حضرات معصوم؟عهم؟ در الگوسازی قولی و فعلی شیعیان نقش اساسی دارد. به نظر می‌رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر اساس نظریه‌های زبان شناسی، بتوان به بینش‌های جدیدی دست یافت. این نوشتار طبق نظریه کنش گفتار جان سرل می‌باشد. این نظریه در تکوین تحلیل گفتمان نقش ویژه‌ای داشته است. از دیدگاه جان سرل کنش گفتاری به بخش‌های اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می‌شود. بررسی نشان می‌دهد که در احتجاجات امام باقر؟ع؟ کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست و کنش‌های دیگر به مراتب خیلی کمتر به کار رفته است. به عبارتی متن حدیث ابتدا در بیان واقعیت و سپس ترغیب حضرت برای تشویق مخاطب در امر حجت الهی و اعلام شرایط پذیرش یا عدم پذیرش امر امامت بیشترین کاربرد را داشته است. تطابق بافت موقعیتی حدیث با انواع کنش‌های به کار رفته در متن، قدرت بالای مخاطب شناسی و درک عمیق آن بزرگوار از بافت موقعیتی را نشان می‌دهد، چرا که گفتار امام، درحقیقت واکنش ایشان در برابر انحراف جامعه اسلامی در امر حجت الهی و سیاستهای غلط و سودجویانه حکومت اموی است. شیوه استفاده در این تحقیق توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه‌ای می‌باشد.

دانش کاربردشناسی از شاخه های زبان شناسی است که می تواند در حوزه تفسیر قرآن وارد شود و ابعاد معنایی این آیات را در سطح مراد جدی آشکار سازد و به تفسیر و تبیین معانی پاره گفت ها در هنگام کاربرد و بر اساس شرایط و موقعیت زمانی و مکانی تولید پاره گفت بپردازد. قرآن کریم بارها به موضوع طعام و حلیت و حرمت آن توجه کرده است. این موضوع همواره با یکی از وجوه مربوط به امر نبوت و رسالت، به ویژه لزوم تبعیت از فرستاده و شخص برگزیده الهی برای جلوگیری از گمراه شدن در پیوند است. بر اساس آیه ۹۳ سوره آل عمران می توان گفت که در میان امتهای موحد قبل از نزول تورات نیز امر حلیت و حرمت به مقتدا و پیشوای دینی باز می گشته است. رویکرد کاربردشناسی در فهم این آیه نشان می دهد که موضوع خوراکیها و خوردن، موضوعی ذو ابعاد است که طرح آن در قرآن کریم با موضوعات و مفاهیم مختلف درآمیخته است و البته در این میان، مفهوم توحید و نبوت پیامبر اسلام و نیز برگزیدن و تبعیت از امام و مقتدا، از اصلی ترین مفاهیمی است که با این موضوع پیوند خورده است.

پس از قرآن کریم، اولین مرجع جهت شناخت عقاید اسلامی و سنت رسول خدا(ص) ، احادیث منقول از ائمه ی معصومین (ع) است. در طول ادوار مختلف، مسلمانان به موازات حفظ کتاب خدا، همواره بر صیانت از احادیث ائمه معصومین (ع) کوشیده اند. نمونه ای از این کوشش ها ، کتاب سلیم بن قیس هلالی است که به ادعای شیعه ، از اولین آثار حدیثی می باشد. در مورد اعتبار این کتاب، درحالیکه برخی متقدمین شیعه و محدثین عامه بر آن اعتماد نموده و به نقل روایات کتاب سلیم پرداخته اند ، دیگران آن را یا از اعتبار ساقط می دانند، یا معتقدند در برخورد با برخی روایات این کتاب، باید توقف نمود. این درحالی است که احادیث کتاب سلیم، در منابع روایی فریقین، شواهد و متابعات فراوانی دارد و در اعتبار آن، فی الجمله، بحثی نیست. در پژوهش حاضر، پس از ارائه شواهد و متابعات برای احادیث کتاب سلیم از منابع فریقین و بررسی و نقد اشتراکات و افتراقات آنها ، مشخص شده است که تنها تعداد اندکی از این شواهد و متابعات، بدلیل تعارض با سیره ی معصومین (ع)، تناقض با دیگر منقولات خود سلیم و عدم همخوانی با تاریخ صحیح، محل تردید می باشند. همچنین از میان احادیث سلیم ، تنها تعداد اندکی از آنها جزو متفردات وی می باشد. از میان این متفردات، احادیثی که در محور اعتقادات و در موضوعات معرفی ائمه ی اثنی عشر(ع) و نماز بر پیکر پیامبر(ص) به امامت علی(ع) هستند، قابل پذیرش می باشند. همچنین متفردات سلیم، در محور احادیث تاریخی و موضوع وجود فرقه سامره در میان فِرَق اسلامی قابل پذیرش می باشند. اما، اعتبار برخی از موضوعات همین متفردات مانند: اغراق در آمار سپاهیان دو جناح در واقعه ی جنگ جمل ، بیان برخی فضایل علی(ع) و امتیازات سلیم، احادیث مطاعن خلیفتین، همسران پیامبر(ص) و امت اسلام و احادیث تاریخی در موضوع گفتگوی محمد بن ابی بکر با ابوبکر در هنگام مرگ، قابل اثبات نیستند.

پژوهش حاضر با عنوان «بررسی احتجاجات حضرت امیر علیه السلام با خوارج» در پنج فصل تنظیم شده است. خوارج مقدس مآبان پرخاشگری بودند که بر امام حق خروج کردند واو را به عنوان کافر تلقی نمودند. ویژگیهایی نظیر دنیا طلبی ،ریاست خواهی وکج فهمی از خصوصیات اصلی خوارج بوده است. محور اصلی این پژوهش در احتجاجات حضرت امیر علیه اسلام، تبیین حقیقی مسائل اعتقادی خصوصاً مبحث ولایت، تبیین ماجرای حکمیت و افشاء سوء نیت خوارج در تأویل قرآن به قصد رسیدن به افکار جاهلانه ولجبازانه شان بوده است. حضرت در برخوردهایشان با این گروه عمدتاً روش جذب مخالف را داشتند تا دفع آنان. ایشان از مجادله احسن که تکیه بر قرآن وسنت نبوی دارد بهره بردند که این نوع برخورد در گروه مخالف تاثیر مثبت داشته چنانچه جمع کثیری از آنان از عقاید پوچ خود دست برداشته وبه علی علیه السلام پیوستند. واژه‌های کلیدی: احتجاجات ،حضرت امیرعلیه السلام، خوارج، شیوه‌های مجاب خوارج، تأویل باطل قرآن.

ساختار معنایی سوره صافات مشتمل براصول اعتقادی ، اعم از توحید و نبوت ومعاد است. اما محوریت اصلی که وجه ارتباط بین این اصول سه گانه میباشد، با وصف "سَلَامٌ عَلَی المُرسَلیِنَ " مشخص شده است. سلام الهی در این سوره،به عنوان امتیاز ویژه به تعدادی از پیامبران برگزیدهاز جمله حضرت نوح ، ابراهیم ، موسی و هارون ، و الیاس (علیهم السلام) اختصاص یافته است ، که در هر مورد با بیان اوصافی برجسته به حکمت تخصیص سلام الهی بر این مرسلین اشاره فرموده است.قدر مشترک این خصوصیات دربنده خاص الهی بودن ، در زمره مخلصین واقع شدن و وصول ایشان به مقام اجتباء الهی می باشد.ارتباط آیات ناظر برتوحید و یا معاد در این سوره با سلام و مقام انبیاء آن است که :در سایهایمان و باور اعتقادی به ربوبیت الهی،معرفت به خداو جایگاه ممتاز انبیاء الهی و اطاعت از رهنمودهای ایشان حاصل می گردد.پاداش دنیوی و اخروی نیز در گرو عقیده و اطاعت عملی مومنان مخلص و مطیع فرامین الهی و نیز اکرام حق انبیاء و اوصیاء معصوم می باشد.کلید واژه: ساختار معنایی ، سوره صافات ، سلام بر انبیاء ، توحید ربوبی و نبوت ، معاد و مقام انبیاء.

هریک از سور قرآنی ، دارای یک هیکل عظیمی است که از اهدافی که در تمام آیات آن گسترده شده ، شکل می گیرد . و این رابطه و هماهنگی به حدی است که به مجرد تکمیل آن ، رسالت و هدف های مشخص سوره نیز خاتمه می یابد ، تا به دنبالش رسالت و اهداف جدیدی مطرح شود و سوره ی دیگری آن رسالت و پیام و اهداف را به دوش کشد . در همین راستا این پایان نامه به ارتباط معنایی بین آیات سوره مبارکه نجم ، حول سه محور اصلی اعتقادی "توحید ، نبوت ، معاد"بر مبنای آیات وحیانی و روایت ائمه معصومین (ع) می پردازد . ما حصل بررسی آن است که : در پرتو انوار رحمت الهی و در سایه ی ایمان به وحدانیت خداوند و رسالت پیامبر اسلام (ص) و باور به روز رستاخیز ، تنها راه سعادت درعبودیت و بندگی در برابر خدا و تسلیم در پیشگاه اولیاء الهی، خلاصه می گردد .زیرا عدالت و حاکمیت و قدرت مطلق لایزال الهیبر همه امور سیطره و احاطه دارد و در همین راستا لزوم سوار شدن بر کشتی نجات حقیقی و پیروی از ائمه معصومین – که در زمره ی مهم ترین آیات کبرای الهی هستند- ضرورت می یابد . بدیهی است که این ملازمت ، باور و یقین به معاد و بازگشت همه امور به مبدأ و منشأ حقیقی را به دنبال دارد .

این پایان‌نامه مطابق آیات وحیانی قرآن و روایات معصومین، به تبیین واژۀ میزان، ملاک و معیار میزان در قیامت و مصادیق شاخص میزان در قیامت می‌پردازد.از مجموع مطالب بررسی شده معلوم می‌گردد که ملاک و معیار اصلی میزان در قیامت، «حق» است. این معیار تطابق کامل با دیگر واژگان هم‌عرض حق همچون عدل و قسط دارد.در محاسبۀ میزان حق، چنانچه حسنات، سنگینی و رجحان بر سیئات داشته باشد، موجب آسان بودن حسابرسی، آمرزش و زندگانی سعادتمند اخروی و پاداش‌های جاودانه می‌گردد.مصداق بارز واتمّ میزان حق و شاخص حسنات درهرامت، انبیا و اوصیای الهی هستند که در امت اسلام، تأویل اعظم آن وجود ذوات معصومین رارا شامل می شود و در مرتبه بعد شامل مومنانی می گرددکه موفق به پذیرش اعتقادی و پیروی عملی ولایت ذوات مقدسۀ معصومین شده‌اند لذا اعمال ظاهری و تکالیف عبادی همهافراد در هر امتی با این میزان و شاخص سنجیده می‌شوند.

داستان رویارویی حضرت موسی و جناب خضر (علیهماالسلام) حکایتی واقعی همچون دیگر قصص قرآنی است که هدایت‌گر راه معرفت به خدا و انبیای الهی (علیهم‌السلام) و شناخت طریق حقّ می‌باشد.پایان‌نامه حاضر با هدف شناخت مهمترین نکات تفسیری و تأویلی داستان موسی و خضر (علیهماالسلام) در قرآن با تطبیق بر آیات و روایات معصومین (علیهم‌السلام) تنظیم و تدوین شده است. نکات ارزنده تفسیری این داستان را می‌توان در موضوعاتی همچون ولی‌شناسی، امام‌شناسی، امتیاز و برتری علمِ خاصِّ لدنّی حضرت خضر نسبت به حضرت موسی (علیهماالسلام)، معلّم‌شناسی حضرت موسی (علیه‌السلام)، تأکید بر صبر و استقامت و رعایت ادب و تواضع در همراهی با اولیای الهی و تأکید بر ولایت‌پذیری برای مرشد و سالک طریق حقّ دانست.در بیان تأویلی داستان مزبور نیز آموزه‌های مرتبط با مباحث امامت که از مبانی اعتقادی شیعه می‌باشد، استنباط می‌گردد، نظیر افاضه علمِ خاصِّ لدنّی از ناحیه خداوند به اولیای برگزیده خویش، اثبات مقام ولایت، وجود رجال‌الغیب و حکومت خفیّه الهی در هر زمان و در عصر غیبت و ظهور آخرین حجّت الهی (ارواحنا له الفداء).

در این پژوهش به مفهوم عدالت و اقسام آن از دیدگاه متفکرین غرب و اسلام پرداخته شده است که در آن جایگاه عدالت در کلام متفکرین جهان و اسلام را مورد بررسی قرار داده به جهت تبیین جایگاه عدالت در قلمرو تفکر بشر .عدالت و معانی مختلف آن از دیدگاه اسلام و برخی اندیشمندان غیر اسلامی در اینفصل به بررسی معانی لغوی و برداشت های معانی از عدالت پرداخته شده است. عدالت اقتصادی در سیره خلفای سه گانه و ویژگی های عدالت اقتصادی در کلام امام علی(ع) در این فصل با بررسی شیوه های عدالتی خلفای راشدین به ویژه در باب تقسیم بیت المال به مقایسه سبک عدالتی خلفا با حضرت علی پرداخته شده است. در این فصل علی ابن ابیطالب علیه السلام فرزند فطرت بود. عدالت او از عدالت محمدی سرچشمه می گیرد، دربیان تمامیت عدل و یگانگی شاخه های آن یگانگی در اندیشه، در عمل، و در روابط فردی و اجتماعی، یک الگوی جاودانه انسانی است او در دومین روزی که مسلمانان به عنوان خلیفه با او بیعت کردند، چنین گفت: از مهمترین اصول اداره امور در اندیشه و سیره سیاسی امیر مومنان اصل عدالت است که معیار همه چیز است و جز بدان نمی توان به اهداف دولت اسلامی و فراهم کردن زمینه تعالی فرد و جامعه دست یافت. معیار بودن عدالت در اداره مردمان تابدان جاست که قوانین باید تابع عدالت باشد و استحقاقها در همه امور رعایت شود و هرگونه تبعیض از جامعه زدوده شود. در باب نتایج این پژوهش می توان به این مسئله اشاره کرد روش خلفای پیشین مبتنی بر عدالت ظاهری بود و روش امام علی مبتنی بر نگرشی که سعی داشت عدالتی مبتنی بر یک نظم و ساختار اجتماعی ایجاد کند.

چکیده : از جمله مولفه های تشکیل دهنده ایمان، اطاعت از خدا و رسول (ص ) و پایداری بر آن است که این مولفه را می توان در سوره های قرآن از جمله سوره صف بررسی کرد. در پژوهش حاضر ، ساختار معنایی سوره صف با محوریت این مولفه مورد بررسی قرار گرفته است. مسأله اطاعت از پیامبر (ص) و پایبندی به اوامر و تعالیم و احکام آن حضرت، در واقع در حکم پیروی و ایمان نسبت به خداوند و ایمان به رسالت الهی است . لازمه دستیابی به این مرحله از ایمان و اطاعت، پایداری بر انجام واجبات و خودداری از معاصی و محرمات و ایستادگی در برابر ناملایمات است . به عبارت دیگر همان اعتقاد راسخ به وجود خدا ،روز جزا ، ثواب و کیفر، فداکاری در راه حق و ترویج خداپرستی می باشد . عمده ترین موضوعات مبتنی بر محوریت پایداری بر ایمان و اطاعت حق در سوره صف عبارتند از : معرفت و آگاهی پذیرش حقایق در قلوب ، تاکید بر هماهنگی و صدق گفتار و کردار و پایداری بر آن ، دعوت به جهاد ، یادآوری آزار و بهانه جوئی و انکار بنی اسرائیل در تصدیق رسالت الهی حضرت عیسی و بشارت ظهور پیامبر اسلام بعد از آن حضرت ، قطعیت و تضمین پیروزی نهایی اسلام بر همه ادیان ، یاری دین خدا در سایه مداومت و پایداری بر ایمان و جهاد در راه او، خصوصا نقش حواریون تاثیر گذار در این امر . مهمترین نتایج و پاداش معنوی مومنان پایدار بر ایمان به خدا و اطاعت از رسول (ص) در این سوره عبارتند از : آمرزش گناهان و برخورداری از نعمتهای بهشتی ، نصرت الهی ، بهره از رزق و رحمت و فوز الهی ، هدایت به صراط مستقیم و قرار گرفتن در کنار نعمت داده شدگان ، تثبیت اعمال نیک . کلید واژه ها: ساختار معنایی –سوره صف –ملازمت بر پایداری در راه خدا و اطاعت از رسول (ص) –حواریون