جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق اجتماعی، مهم‌ترین بخش از اخلاق اسلامی که از دیر باز مورد توجه دانشمندان اسلامی بوده است. انسان به عنوان یک موجودی که نیازمند به اجتماع و ارتباط اجتماعی است به ناچار می‌بایست از شماری از خواسته‌های فردی خویش بگذرد و آن را فدای کسب همگرایی و ارتباطات اجتماعی نماید. اخلاق اجتماعی عبارت است از کلیه رفتارهای اختیاری فرد در مقابل دیگران. چه دیگران همسر، پدر و مادر و فرزندان و یا فامیل‌ها و اقربائ شخص و یا غیر‌خویشان باشند. چه این رفتار به عنوان رفتار خاص شخص باشد و یا رفتار گروهی فرد (مانند رفتارهای اعضای یک حزب و یا گروه خاص در مقابل اشخاص و یا گروه ها و یا افراد دیگر). اهمیت این مقوله تا این حد است که اکثر اصول اخلاقی بازگشت به مناسبات خاص اجتماعی انسان با دیگران است، بطوری که اگر اجتماعی اصلا وجود نمی‌داشت و هر انسان کاملا جدا از دیگران می‌زیست، و هر فردی بی‌خبر از وجود دیگری زندگی می‌کرد، اخلاق اصلا مفهومی نداشت، بنابراین اخلاق از مهمترین مباحث قرآنی است،‌ و از یک نظر مهمترین هدف انبیای الهی را تشکیل می دهد، ‌زیرا بدون اخلاق نه دین مردم مفهومی دارد،‌ و نه دنیای آنها سامان می‌یابد. بر این اساس این تحقیق با هدف دستیابی به اخلاق اجتماعی مطلوب انجام می‌گیرد. نتیجه اینکه چون انسان موجودى است اجتماعى، تنها در سایه اجتماع مى‌تواند به اهداف والاى خود دست یابد، مشکلات خود را آسان‌تر مرتفع کند و به سعادت مطلوب سریع‌تر برسد. روش تحقیق نیز در این پژوهش کتابخانه‌ای، توصیفی، تحلیلی است و از نوع اهداف بنیادی می باشد.

زن از دیدگاه دین مقدس اسلام موجودی مستقل، با اراده، انتخاب گر و دارای شخصیت حقیقی و حقوقی است. و از ارزش و مقام انسانی برابر با مرد برخوردار است. خداوند متعال در آیات قرآن کریم زنان را هم چون مردان مخاطب اوامر و وعده‌های خود قرار داده است واین نکته را روشن می‌سازد که هر دو از یک ذات و گوهر آفریده شده اند و برای هر دو پاداش و کیفرهایی در آخرت خواهد بود. زنان می‌توانند با رعایت دستورات و اوامر الهی و گام نهادن در مسیر حق، آنچه را که پروردگار درباره آنها مورد وعده قرار داده است را به عرصه ظهور و تحقق برسانند و به مقام‌های برتر اخروی دست یابند. این پژوهش بر مبنای توصیفی و به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از فیش برداری به نگارش در آمده است. و در آن مفهوم زن بهشتی وویژگی‌های بارز آنان، و وعده‌های مشترک و عمومی میان زنان و مردان مومن، و آن دسته ازوعده هایی که به طور اختصاصی و ویژه به زنان مومن تعلق دارد، را مورد بررسی قرار داده تا نسبت به حقوق اخروی زنان آگاهی یابیم.

چکیده در ایران معاصر که بنایش بر حکومت اسلامی و بر مبنای ولایت شکل گرفته است، برخی از این مفاهیم مبنایی نیاز به تبیین و بازاندیشی به منظور تقویت ارکان و عناصر ایدئولوژیک آن بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از این مبانی و عناصر مفهوم امامت که وابسته به مفهوم شهادت و قیام امام حسین (ع) می‌باشد که می‌تواند جهت تقویت این مبانی از آن بهره ها برد. ما در این تحقیق به تبیین مبانی نظری قیام امام حسین (ع) پرداختیم تا عناصر و مولفه‌های آن به طور جداگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. ادعای اصلی ما این است که این مبانی منطبق با آموزه‌های قرآن کریماست، علاوه بر این مبانی نظری و جهان بینی که در شخص امام حسین(ع) متجلی شده است بایستی عواملقیام عاشورا را در چند مولفه تاریخی بررسی نمود از جمله: عدم مشروعیت خلافت امویان ، ظلم و ستم ، قیام علیه آن، تلاش برای باز پس گیری خلافت بر مبنای ولایت و امامتی که از پیامبر(ص)به ارث رسیده است و برپایی عدالت و آزادی بر مبنای اصول اسلامی که معتقدیم این عوامل برخاسته از متن قرآن کریم است. بعد نو آوریاین تحقیق در نوع تقریر و مقوله بندی آن نهفته است که در این تحقیق از منابع درجه اول استفاده کردیم. از دستاوردها و نتایج تحقیق، این است که قیام امام حسین (ع)یک قیامی الهی و برخاسته از متن قرآن و اسلام ناب است. روش تحقیق ما، سندی کتاب خانه‌ای و مبتنی بر توصیف و تحلیل داده‌های سندی می‌باشد .کلید واژه ها: امام حسین (ع)، قیام عاشورا ، مبانی نظری، علل وعوامل .

احسان یعنی انجام دادن کار نیک و شایسته به شکل کامل آن و در اصطلاح کمال و برتری است که به نیکی مربوط می‌شود این یک امر مهم از رسیدن به ایمان درونی شخصی ونشان دادن آن در کردار و رفتار آدمی است و یک حس مسئولیت اجتماعی است که شخص را نسبت به ارتکاب جرم دینی (گناه) باز می‌دارد احسان ایجاد کردن فعل نیک و خیر رساندن به دیگران است. احسان در واقع، شاخصه‌ها و مصادیقی دارد که در پرتو شناخت این ویژگی‌ها و مصادیق که در قرآن و روایات به آن اشاره شده است می‌توان به کمال و برتری دست پیدا کرد. احسان در ادیان الهی جایگاه مهم و اساسی دارد و بسیار به آن سفارش شده است. هدف اساسی در این پژوهش، دستیابی به شاخص‌های بارز احسان و مبانی نظری آن در سه حوزه خداشناسی، انسان شناسی و جهان شناسی می‌باشد. احسان کارکردها و آثار بسیار زیادی دارد که از جمله آنها، آرامش روحی، برخورداری از منزلت اجتماعی و جلب رحمت الهی و... است. و بهترین نوع احسان، احسانی است که برای رضای خداوند انجام گیرد. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه‌ای- اسنادی است. واژگان کلیدی: احسان- ایمان- نیکوکاری- صبر- شاخص

موضوع تحقیق حاضر آسیب شناسی تربیت دینی کودکان (هفت سال اول) در قرآن و حدیث می‌باشد. بطور کلی تربیت دینی به مفهوم فراگیر آن که به معنای آموزش و پرورش دینی است؛ می‌تواند کلیدی‌ترین نقش را در توسعه معنوی و کمال یک جامعه دینی ایفا نماید. هرگونه کاستی یا کوتاهی در این امر، موجب بروز اختلالات و نابهنجاری‌‌های جبران ناپذیری در پرورش نسل نوین هر جامعه می‌شود. از این‌رو، برای اصلاح جامعه و پیشگیری از انحرافات اجتماعی، لازم است، فرایند تربیت در اندیشه دینی، شناسایی شود. از آن‌جا که آغاز این امر در خانواده است، توجه به این امر بسیار مهم است. در این تحقیق که به جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه‌ای و به روش توصیفی-تحلیلی اقدام شده است، روش‌ها و راهکارهای زمینه‌سازی تربیت دینی پیش از تولد، آغاز تولد و پس از آن را در چارچوب کریمه‌های قرآنی، سیره پیامبر و امامان معصوم به بحث گذاشته شد. راهکارهای بهینه‌سازی فرایند پرورش دینی در خانواده، در قالب بحث‌هایی همانند پیشگیری از تحریکات جنسی کودکان، ابراز مهر و محبت، تأمین امنیت، تکریم و احترام فرزندان و بازی کودکان دنبال شده و پس از طرح عمده‌ترین عوامل ضعف و کاستی تربیت دینی فرزندان و آسیب‌شناسی آموزش دینی، به برخی از روش‌های درست برخورد با کودکان اشاره شده است ونتیجتا خانواده‌ها باعنایت به این مطالب وتوکل به خداوند وتوصل به ائمه (علیهم السلام) صاحب فرزندی متصف به اوصاف نیک تربیتی دینی خواهند شد.

پژوهش حاضر با عنوان بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنت درباره امت وسط در قرآن و حدیث می‌باشد، که به روش کتابخانه ای تدوین گردیده است. خداوند در آیه 143سوره بقره نسبت به مسلمانانتعبیر «امت وسط» را به کار برده است. اما در این‌که منظور از امت وسط چیست، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. طبق نظر اهل سنتمراد از امّت وسط همه مسلمانان می‌باشد؛ امّا مفسرین شیعه امّت وسط را تنها گروهی خاص از آنان با ویژگی‌هایی برجسته می‌دانند ، این گروهممتاز هماناهل بیت  هستند. با توجه به‌ توضیحات‌ ارائه شده درمـی‌یابیم کـه منظور از «امت وسط» ، برخلاف مفسرین اهل تسنن همه‌ی امت اسلامی نمی‌باشد در مجموع شاید بتوان احتمال تازه‌ای در معنای آیه مطرح کرد و براساس آن بین دو قولی که در مسئله وجود دارد به این صورت جمع کرد که خطاب مذکور در آیه را عام و شامل همه مسلمانان گرفت، آنگاه در مورد امامان معصوم که کامل‌ترین افراد امت به شمار می‌آیند واژه شهید را در آیه که به صورت جمع به‌کار رفته هم به معنای الگو و هم به معنای گواه دانسته و درباره سایر افراد امت آن را تنها به معنای الگو دانست.کلمات کلیدی: امت، امت وسط، عدل، واسطه.

نفاق و دورویی یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن و سنت از آن به عنوان صفتی ناپسند یاد شده است. با تأمل در آیات و روایاتی که در آن ها از نفاق و آثار آن سخن گفته شده؛ این نتیجه به دست می آید که نفاق آثار زیانباری در زمینه اعتقادی، اخلاقی، رفتاری و سیاسی بر انسان، بر جای می گذارد و علاوه بر تاثیراتِ فردیِ آن، تأثیراتی منفی نیز بر پیکره جامعه وارد ساخته و باعث انحطاط و نابودی آن می شود، پس همچنان که خداوند در قرآن کریم آثار زیانباری را به نفاق و دورویی نسبت می دهد؛ و با توجه به عواقب خطرناکی که این پدیده ( مانند هر رذیله اخلاقیِ دیگر) در زندگی انسان به بار می آورد، بررسی آثارِ آن لازم و ضروری است. لذا بازشناخت این آثار، راهکاری است در جهت آگاهی و هشدار به عواقب زیانبار این رذیله اخلاقی و انگیزه ای است در جهتِ پرورش روحیه ی ایمان و تقوا در انسان.

شکر و سپاس گزاری در بینش و منش انسان ها امری ضروری در نظام هستی است که از طبیعت و فطرت آدمی‌نشأت می‌گیرد. هر انسانی به حکم عقل به این نتیجه می‌رسد که می‌بایست در برابر افرادی که به گونه ای کاری و یا نعمتی را به وی می‌دهند شکر کند. با دقت و تفحص و تتبع در آیات قرآن و سنت معصومین(?) به روشنی به دست می‌آید که شکرگزاری یک اصل مهم در دین اسلام است زیرا اسلام می‌خواهد افراد به درجه ای از یقین برسند که در هر حالی اعم از آرامش و یا روی آوردن مصائب شکر خدا را بجای آورند. نگارنده در این تحقیق با پرداختن به اهمیت طرح موضوع به تعریف شکر، انواع، مصادیق و موانع آن پرداخته و سپس مبانی نظری شکر را از منظر قرآن کریم و سیره پیشوایان تبیین نموده و در آخر شاخص های شکر را که از آموزه های دینی به دست می‌آید با استناد به شواهد نقلی و دلایل عقلی تحلیل نموده است و در نهایت به این مهم پرداخته است که از مهمترین راه های سعادت دنیوی و اخروی سپاسگزاری نسبت به منعم است.کلیدواژگان: شکر، شکرگزاری، مبانی شکرگزاری، شاخصه های شکرگزاری.

چکیده:تمدن اسلامی از زوایا و ابعاد گوناگون مورد توجه اندیشمندان واقع شده و کتاب‌ها و مقالات متعدد و متنوعی در این زمینه به رشته‌ی تحریر درآمده است، ولی آنچه در این میان مورد غفلت و بی‌مهری واقع شده، نقش اساسی و بی‌بدیل اخلاق در پایه‌گذاری این تمدن عظیم است. درباره ضرورت وجود اخلاق برای انسان و جامعه انسانی شکی نیست، اما بد نیست به ابعاد و دلایل این ضرورت نیز توجه شود. در کل می‌توان سه دلیل برای ضرورت اخلاق برشمرد:1- آرامش روحی و روانی فردی.2- آرامش اجتماعی.3- رسیدن به کمال مطلوب الهی. از آنجا که امروزه این طرز فکر که اسلام با پیشرفتهای مادی مخالف است شیوع پیدا کرده بخصوص در دنیای غرب بسیار گسترده شده، لذا یکی از اهداف این پژوهش پرداختن به این پندار و اشتباه بزرگ است و توضیح داده می‌شود که اسلام با پذیرش ترقی و پیشرفت فقط چارچوبی دارد که تمدن داخل آن قرار می‌گیرد تا این تکامل و پیشرفت از جاده‌ی فطرت منحرف نشود و انسانیت انسان را پایمال و سرکوب نسازد. برای بدست آوردن اعتلای دوباره تمدن اسلامی سعی شده آنچه باعث افول این تمدن شده ذکر و راهکارهایی برای برطرف شدن آن بیان شود. منابع استفاده شده بیشتر قرآن کریم و کتاب‌های حدیثی و تفسیری است و در بعضی از فصل‌ها از کتب تاریخی و جامعه شناسی هم استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده که با فیش‌برداری از منابع مرتبط با موضوع در کتابخانه‌ها، مراجعه به سایت‌های اسلامی، نرم‌افزارهای روایی و مشاوره با اساتید فن بوده است.کلید واژه‌ها: اخلاق، تمدن، قریه، امت، تمدن اسلامی

خانواده به مفهوم محدود آن عبارتست از یک واحد اجتماعی، ناشی از ازدواج یک زن و یک مرد،که فرزندان پدید آمده از آنها آن را تکمیل می‌کنند. تعریف دیگری خانواده را شامل مجموعه ای از افراد می‌داند که با هدف و منافع مشترک زیر سقفی گرد هم می‌آیند. اسلام خانواده را گروهی متشکل از افراد، دارای شخصیت مدنی، حقوقی و معنوی معرفی می‌کند که هسته اولیه آن را ازدواج مشروع زن و مردی تشکیل می‌دهد و نکاح عقدی است که براساس آن رابطه زوجیت بین زن و مرد برقرار شده و در پس آن طرفین دارای وظایف و حقوق جدید می‌شوند. ارتباط خویشاوندی در سایه نکاح پدید می‌آید؛ اعضای آن دارای روابط قانونی، اخلاقی و عاطفی می‌گردند. خانواده، سنگ بنای جامعه بزرگ انسانی است و در استحکام روابط اجتماعی و رشد تک تک افراد جامعه، نقش مهمی‌دارد.ازاین روایت مسأله محوریت بحث بسیاری از آیات قرآن کریم واحادیث ائمه معصوم (علیه السلام) می‌باشد. بنابراین مهمترین هدفی که این پژوهش دنبال میکند دست یابی به بایسته های خانواده متعالی در سبک زندگی اسلامی‌برای رشد هر چه بیشتر بشرو جامعه است. نتیجه اینکه آرامش، انسان دوستی، مهربانی و ایمان به پروردگار از جمله اهداف بلند قرآن کریم در تبیین هدف تشکیل خانواده است که اعضای آن می‌توانند در رسیدن همدیگر به کمال حقیقی انسان، یاری رسان باشند؛ به ویژه اگر این خانواده بر اساس اندیشه توحیدی بنا نهاده شده و بتواند قوانین کلی جهت تطبیق با نیازهای روزانه و نحوه رفتار صحیح در سبک زندگی را رعایت نماید. روش تحقیق در این پژوهش کتابخانه ای،توصیفی، تحلیلی است واز نوع اهداف بنیادی می‌باشدکه با مراجعه به کتابخانه ها و نرم افزارهای تخصصی و مرتبط با موضوع به فیش برداری از منابع و مشاوره با اساتید اهل فن گردآوری شده می‌باشد.واژگان کلیدی: خانواده متعالی، بایسته های اعتقادی، بایسته های اخلاقی، بایسته ها‌ی رفتاری، سبک زندگی