جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: این پژوهش به دنبال ارائۀ راهکاری مؤثر و کاربردی برای تقویت سرمایۀ اجتماعی با استفاده از آموزه‌های مهم‌ترین دارایی معرفتی شیعی، یعنی امامت بود. روش: با توجه به ویژگی‌های موضوع که جنبة اکتشافی دارد، از روش توصیفی- تحلیلی و تاریخی- تفسیری استفاده شده است. یافته‌ها: آموزه‌های امامت شیعه در گسترش مهم‌ترین مؤلفه‌های هنجارهای سرمایۀ اجتماعی؛ یعنی همیاری، همکاری، مدارای اجتماعی، تقویت ارزش زندگی و وساطت و حمایت اجتماعی بسیار مؤثرند. نتیجه‌گیری: امامت شیعه با داشتن شاخصهایی چون: عصمت، علم و ولایت الهی، ضمن ارائۀ بهترین منظومۀ معرفتی و هنجاری سرمایۀ اجتماعی، مشروعیت‌بخش و ضامن اجرا و گسترش سرمایۀ اجتماعی است.

پژوهش حاضر در پی ارائه‌ی "نظریه عدالت سیاسی" در اندیشه‌ی سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی است و این مهم را در قالب روش تحلیل گفتمان بررسی خواهد کرد. خواجه نصیر در ساماندهی این مسأله براساس اصول مذهب شیعه - به‌ویژه "عدالت" و "امامت" - پیش رفته و برمبنای عدل الهی در نظام تشریع و قاعده‌ی لطف، به امام یا رئیس اول مدینه مشروعیت داده و او را عامل جاری‌شدن عدالت سیاسی و اجتماعی محسوب کرده است. بدین‌ترتیب "امام" محور اندیشه‌ی سیاسی و دال مرکزی مفصل‌بندی گفتمان عدالت سیاسی خواجه نصیر است که با جذب دال‌های شناور (ارتباط با عقل فعال، پیوند شرع با عقل، پیوند دین و سیاست، فضایل امام، استعداد و استحقاق و ....) از حوزه‌ی گفتمان‌گونگی زمانه، با تثبیت معنا در پی هژمونیک‌نمودن خویش می‌باشد. طوسی با نگرش شیعی، مدینه‌ای فاضله ارائه و گفتمانی پایدار و ماندگار در برابر دیگر گفتمان‌ها (در دوران خود و بعد آن) ایجاد می‌کند.

عامل عقلانیت در ایران دوره اسلامی به‌ویژه دوران معاصر همواره در چارچوب بستر دینی توانسته است در اندیشه علمای دینی نقش‌آفرینی کند. این روند در دوران مشروطه در اندیشه سیاسی محمدحسین نائینی در کتاب تنبیهالامة وتنزیهالملة در چارچوبی منسجم نشان‌دهنده فهم سیاسی وی از شرایط و مقتضیات زمان، نهاد پارلمان و در عین حال ایجاد همگرایی بین دیدگاه‌های سنت‌گرایان و تجددگرایان در تفهم مفاهیم دینی در عرصه سیاست و به تبع آن نظریه‌پردازی سیاسی وی در این زمینه است. در این مقاله تلاش شده است تا با رجوع به کتاب تنبیهالامة وتنزیهالملة نائینی با روش توصیفی−تحلیلی و براساس نظریه توماس اسپرینگر شاخص‌ها و ابعاد متمایز و ویژه عقلانیت دینی نائینی را درباره ضرورت وجود پارلمان و برقراری سلطنت اسلامیه به‌عنوان ساختاری جدید در عرصه سیاست در دوره مشروطه توصیف و تبیین شود.