جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر واکاوی هویت‌های متعارض خاورمیانه است. در این راستا، و با روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال اصلی پاسخ داده شده‌ است که «گروه‌های هویتی مؤثر در خاورمیانه کدامند و چه نقشی در بین‌المللی شدن تعارضات هویتی خاورمیانه ایفا کرده‌اند؟». یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با شروع و گسترش تعارضات هویتی، هر یک از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی خاورمیانه درصدد برآمدند تا با بهره‌گیری از موضوعات و گروه‌های هویتی، به اهداف هژمونیک خود در منطقه دست یابند؛ که این امر به کنار رفتن و بعضاً حذف رقبای منطقه‌ای می‌انجامد. از سوی دیگر، گسترش هویت‌های بنیادگرای متعارض، نوعی سهم‌خواهی و تلاش برای کسب منافع و موقعیت‌هایی است که سال‌ها به‌سبب وجود حاکمیت‌های دگرخواه و اقتدارطلب و با روا داشتن تبعیض نسبت‌‌ به سایر هویت‌های موجود، در روند دولت- ‌ملت‌سازی ناقص، نادیده انگاشته شده‌اند. در حاشیه ماندن و یا حذف دیگر گروه‌های هویتی در کشورهای اقتدارگرا با رویکرد برتری‌بخشی به یک گروه، قوم، نژاد و یا مذهب خاص، می‌تواند از عمده‌ترین دلایل و عوامل رادیکال شدن اعتراضات در این کشورها باشد که به‌طور معمول، با رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی نیز هم‌پیوند می‌شود.

هدف پژوهش حاضر نسبت‌سنجی گفتمان انقلاب اسلامی و دیپلماسی فرهنگی بوده که با بهره‌گیری از مدل گفتمان مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، پژوهش درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که انقلاب اسلامی با استفاده از قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی چگونه توانسته است سیاست خارجی فعالانه‌ای در محیط منطقه‌ای و بین‌الملل اجرا نماید؟. پژوهش بر این فرضیه استوار است که انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از جهان‌گرایی، امّت‌محوری، عدالت‌طلبی، عدم جدایی دین از سیاست (به‌مثابه ابزارهای قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی) کنش فعالانه‌ای را در سیاست خارجی به اجرا گذارده است. یافته‌ها نیز حاکی از آن است که گفتمان انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی خود توانسته است سیاست خارجی فعالانه‌ای در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی پیگیری نماید. با انقلاب اسلامی شاهد ظهور و تجلّی دولت فرهنگی هستیم که به واسطه شاخص‌های قدرت نرم به دنبال شمولیت‌بخشی به نشانگان خود در سطح منطقه‌ای و جهانی است. گفتمان انقلاب اسلامی با ماهیت نرم‌افزاری، روابط قدرت را از رابطه عمودی به رابطه افقی تبدیل نمود که به واسطه غیریت‌سازی در برابر بازیگران فراملی، به دنبال رسیدن هژمونی فرهنگی است.