جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

متون کهن، به ویژه متون دینی، همواره سرچشمه اقتباس برای متون ادبی بوده است. این موضوع، در شعر معاصر، گسترش بیشتری یافته و در این میان، قرآن کریم نقشی بی بدیل ایفا نموده است به طوری که هر کدام از شاعران و ادیبان، به فراخور حال خویش، آثار خود را به آن آراسته اند. محمد عفیفی مطر، شاعر معاصر مصری، از جمله شاعرانی است که در شعر وی، نمونه های فراوانی از بینامتنی دینی، قرآنی به چشم می خورد. شیوه هایی مانند: نقل اشاری، اخذ مفهوم بدون تغییر، دگرگون ساختن معنا و ساختار آیه در شعر او به کار رفته است، این پژوهش با رویکردی انتقادی، تناص دینی، قرآنی در شعر او را بررسی نموده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش گویای آن است که در شعر وی، در کنار تناص های هنری ارزشمند، مواردی نیز وجود دارد که در آنها شاعر، گاهی شان انبیای الهی و امور قدسی را آن گونه که شایسته است، مراعات ننموده است.

زکریا تامر از نویسندگان برجسته ادبیات داستانی در سوریه به شمار می رود. درون مایه اصلی بیشتر داستان های او، چالس میان فقر و غنا، زشتی و زیبایی و فاصله بسیار بین آرزوهای انسان با واقعیت های زندگی روزمره است. او قالب «داستان کوتاه» را برای بیان و القای اندیشه های خویش برگزیده است. در این مقاله، با روش تحلیلی، توصیفی و با توجه به مولفه های رئالیسم جادوئی، برخی از داستان های مجموعه «دمشق الحرائق» تامر، تحلیل و بررسی شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تامر در داستان های کوتاه خود، از شیوه داستان نویسی «رئالیسم جادویی» در بیان دغدغه های انسانی، اجتماعی خود، به خوبی بهره برده. او تلفیقی از واقعیت، تخیل و رویا را به شکلی هنری درهم تنیده است. وی رویدادهای غیر ممکن را به شکلی معجزه وار و در روایتی شبه رئالیستی به گونه ای در کنار هم چیده که مخاطب را حیران می کند. علاوه بر آن، توصیف ساده و توام با دقت و بیان جزئیات، از ویژگی های بارز داستان های کوتاه اوست که خواننده را شیفته خود می نماید.

درک و فهم بخشهایی از شعر معاصر عربی امروز نه تنها برای مخاطبان عادی، مشکل و در پاره ای اوقات غیر ممکن بوده است بلکه حتی برای صاحب نظران مباحث ادبی نیز ایجاد مشکل نموده و گاه دریافت معنا و مضمون آن با دشواری روبرو شده است. این مشکل،‌ چنان فراگیر و گسترده است که باعث شده موضوع ارتباط بین شاعر معاصر عرب با مخاطب وی دستخوش اختلال جدی شود؛ به طوری که امروز موضوعی به نام «ازمه التوصیل – بحران ارتباط» در مباحث ادبی جدید در مورد شعر معاصر عربی پدید آمده است. استفاده از رمز و اسطوره، ساختارشکنیهای افراطی در زمان شعر، تاثیر پذیری شدید از ادبیات غربی ورود معانی جدید به شعر و ادب عربی از عوامل مهم این بحران شمرده می شوند.

به کارگیری شعر روایی با هدف بیان دغدغه های انسانی و اجتماعی، یکی از وجوه مشترک میان نیما یوشیج و خلیل مطران در شعر معاصر فارسی و عربی است. مقدار زیادی از اشعار نیما، جنبه روایی دارد. خلیل مطران نیز جزو شاعرانی است که شعر روایی را وارد شعر معاصر عربی کرده است. این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و با تکیه بر روش ادبیات تطبیقی، میزان خلاقیت و هنرآفرینی دو شاعر را در شعر روایی بررسی و مقایسه کرده است. نتیجه به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که نیما با خلاقیتی شاعرانه، نمادهای افسانه ای را به گونه ای در تاروپود شعر روایی خود تنیده که جنبه هنری بدان بخشیده است، اما مطران با استفاده از مواد تاریخی، شعری روایی را در قالبی سنتی پدید آورده است. نوآوری نیما در خلق یک معنای تخیلی تازه و پیوند دادن آن با زندگی امروز است، اما خلاقیت مطران، محدود به ایجاد ارتباط میان یک روایت تاریخی با دنیای امروز است. در مجموع می توان گفت، میزان ابتکارات نیما در خلق مضمون های نو، به کمک شعر روایی، با توجه به گستردگی دامنه تخیل در آن، بسیار بیشتر از مطران است.

زن در دو نمایش نامه راز شهرزاد و تراژدی زینب اثر نویسنده یمنی، علی احمد باکثیر، نقشی تاثیرگذار در پیشبرد نمایش نامه و جریان حوادث آن بر عهده دارد. به باور باکثیر، زنان توانایی های شگفت انگیزی دارند؛ شهرزاد در راز شهرزاد در کسوت یک روان پزشک به یک بحران همه گیر انسانی خاتمه می دهد. در این اثر، باکثیر شهرزاد را تا حد یک ابر قهرمان بالا می برد. همچنین، وی در نمایش نامه تراژدی زینب زن را به صورت یک انسان بسیار توانمند نشان می دهد؛ اما زینب در این نمایش نامه، به سرنوشتی تراژیک دچار می شود، زیرا او در کنار توانایی های تحسین برانگیزی که دارد، باورهای جامعه سنتی خود را به خوبی نمی شناسد و درنتیجه، تلاش های وی به شکست می انجامد و مظلومانه نابود می شود. باکثیر در این اثر با رویکرد دینی خود، می کوشد جنبه ضعف شخصیتی قهرمان را ترسیم کند تا راه خروج از سرنوشتی تراژیک را به زنان توانمند جامعه اسلامی نشان دهد.