جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دهه های گذشته، مفهوم سرمایه فرهنگی در جامعه شناسی آموزش و پرورش منشاء مطالعات علمی فراوانی در سراسر جهان شده است. این مطالعات که بیشتر بر اساس دو مدل باز تولید فرهنگی بوردیو و تحرک فرهنگی دیمجیو صورت گرفته اند، به نتایج متفاوتی دست یافتند. این پژوهش با هدف ارزیابی تجربی این مدل ها انجام شد. کلیه دانش آموزان دوره راهنمایی و متوسطه شهرستان جوین در سال تحصیلی 90-89 جامعه آماری مورد مطالعه را تشکیل می دهند. حجم نمونه مورد مطالعه 369 نفر می باشد که با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که سرمایه فرهنگی خانواده سهم قابل ملاحظه ای در موفقیت تحصیلی فرزندان دارد. این در حالی است که یافته های این تحقیق از ادعاهای اصلی این دو مدل یعنی، ارتباط این سرمایه با متغیرهای طبقه ای و اقتصادی حمایت نمی نماید.

چگونه سقانفار به عنوان نماد معمـاري اسـلامي قابـل تبيـين اسـت؟ كاركردهـاي دينـي و اجتماعي سقانفار چيست؟ هدف اساسي اين مقاله، تلاش براي طرح و پاسـخ بـه ايـن پرسـش - هاست. اماكن ديني نقشي حياتي در زندگي اجتماعي تشيع دارد. جلوههاي اين نقـش آفرينـي در ابعاد گوناگون زندگي، در ابعاد آموزشي و پرورشي، مادي و معنوي، نگرشها و كنشها قابـل مشاهده و بيان است. در اين راستا، سقانفار به عنـوان نمونـه اي برجسـته از نمادهـاي معمـاري اسلامي، يكي از بارزترين عرصه هاي تجلي باورها و اعتقـادات شـيعي اسـت. معمـاري اسـلامي بياني گويا براي ابراز اعتقادات و حضور مذهبي است. بيان مـذهبي در معمـاري را مـي تـوان در بازهاي از ارادت خالصانهي بانيان و برپاكنندگان اين عمارت مذهبي، فعاليت هـاي دينـي مـورد انجام در اين فضا و تعلقات ديني و نيز نقش هاي اجتماعي و سياسي آن مشاهده كـرد. در ايـن پژوهش كه بر اساس مطالعات كتابخانهاي، مشاهده مستقيم و مصاحبه استوار است، سعي شده است تا تأثيرات باورهاي مذهبي شيعه بر توسعه و اقبال بناي سقانفار در مازندران بررسي شود؛ ضمن اين كه برخي كاركردهاي اجتماعي و ديني آن نيز مورد نظر و تحليل واقـع مـي شـود. از مهمترين دست آوردهاي اين پژوهش، مشاهدهي اثر مستقيم باورهاي شـيعه در وجـه تسـميه، معماري، كاركرد و نقوش تزييني اين بناسـت. تشـيع ريشـه در اعمـاق تـاريخ مازنـدران دارد و سقانفار نيز بنايي مذهبي است كه رابطهي نزديكي بـا واقعـه ي كـربلا و تقـدس آب بـه عنـوان عنصري نمادين در روز عاشـورا دارد. قائـل بـودن احتـرام خـاص مـردم شـيعه بـراي سـقانفار، شفابخش دانستن آن ، توسل به حضرت عباس، به عنـوان بـاب الحـوائج و نـذر كـردن مـردم و اجراي آن به شيوه هاي مختلف، از جمله قرباني كردن حيوانات خاصه گوسفند، مكاني مقـدس براي تجمع و تعامل جوانان در ايام محرم، محلـي بـراي برقـراري ارتباطـات اجتمـاعي، تجديـد ديدارها و صلهي رحم آشنايان، دوستان و اقوام، همـه و همـه نشـان از وجـه دينـي سـقانفار و كاركرد ديني و اجتماعي آن دارد.

برچسب زنی انحرافات بعدی را با ترغیب کردن یک هویت منحرف افزایش می دهد. در میان فرآیندهای کنش متقابل نمادی، داغ ننگ یک منحرف، خود پنداره ای تولید می کند که نهایتا مشوق انحرافات بعدی می شود. تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر برچسب زنی بر گرایش دانشجویان به رفتارهای انحرافی است. روش تحقیق به صورت پیمایشی بوده است و 410 نفر از دانشجویان دانشگاه مازندران در نیم سال دوم تحصیلی 88-1387 به طور خود اجرا به پرسش نامه پاسخ داده اند. نتایج نشان می دهد که بین سابقه رفتار انحرافی، ارزیابی فرد از خود، ارزیابی دوستان از فرد و ارزیابی اساتید از فرد با گرایش دانشجویان به رفتارهای انحرافی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. پسرها بیشتر از دختر ها در معرض فرآیند برچسب قرار دارند چرا که سابقه و گرایش آنهابه رفتار انحرافی نیز بیشتر است. داده های این تحقیق با این یافته تحقیقات دیگر که برچسب زنی غیر رسمی پیامدهای مستقیم و منفی برای دیگر جوانب زندگی یک شخص دارد و نیز با پیش بینی نظریه برچسب زنی که برچسب های منحرف احتمال درگیری در بزهکاری های بیشتر را افزایش می دهد، سازگار است.

توسعه علمی از ارکان بسیار مهم توسعه همه جانبه محسوب می شود و در رشد و شکوفایی جنبه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی یک جامعه نقش اساسی ایفا می کند. توجه به توسعه بر مبنای نتایج پژوهش های علمی ضرورتی حیاتی است. در این راستا، ایران نیز برای رسیدن به توسعه همه جانبه نیازمند توسعه علمی است. اما آن چه از تحقیقات مرتبط با این موضوع بر می آید آن است که موانع مختلفی، توسعه علمی در ایران را با مشکل مواجه ساخته است. هدف این مقاله آن است که با استفاده از تکنیک فراتحلیل، نتایج ده تحقیق و یا اثر مکتوب را در این خصوص واکاوی کرده و با طبقه بندی موانع توسعه علمی در ایران از دیدگاه اندیشمندان، راه حل هایی را در این خصوص جست و جو نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد در حالی که تنها 10 درصد این آثار فقط به موانع درون فضای اجتماعی علم و 20 درصد فقط به موانع بیرون فضای اجتماعی علم توجه و تاکید نمودند، 70 درصد آن ها به وجود هر دو نوع این موانع در جامعه ایران اشاره دارند. براین اساس، برای برون رفت از این موانع، توجه و تلاش همه جانبه برای رفع هر دو نوع این موانع ضروری است. دیگر یافته این پژوهش آن است که تعداد اندکی از این آثار ده گانه به امکان علم بومی و نیز بومی شدن علوم اعتقاد داشته و آن را عاملی اساسی برای توسعه علمی می دانند. این آثار عدم توجه و یا کم توجهی به شرایط اجتماعی، ارزشی و فرهنگی حاکم بر فضای جامعه و نیز عدم تلاش برای بومی سازی علم را از موانع تاثیرگذار بر باروری و توسعه علم قلمداد کردند. به عبارت دیگر، این آثار توجه به منظومه ای از عوامل ارزشی و فرهنگی و اجتماعی خاص هر عرصه زندگی در فرایند تولید علم و به کارگیری یافته های علمی (بومی گرایی) و تلاش برای بازسازی نظریه ها و تحلیل های علمی و به کارگیری فناوری های غیربومی با توجه به الزامات و زمینه های بومی و ملی (بومی سازی علم) را عناصری مهم و موثر بر باروری و توسعه علم در ایران برشمردند.

سرمایه اجتماعی سازه ای جامعه شناختی است که هر دو بعد عینی و ذهنی روابط اجتماعی را با اهمیت تلقی می کند. هسته اصلی این سازه به منابعی اجتماعی اشاره دارد که می توانند برای به حداکثر رساندن احتمال موفقیت در کنش های هدفمند قابل اتکا باشند. بهره مندی از این منابع می تواند نقش اساسی در زندگی انسان، حالات جسمانی، روحی و اجتماعی وی ایفا کند. مبتنی بر این کارکردها، کانون اصلی این مقاله، بر بررسی میزان برخورداری جانبازان اعصاب و روان و ضایعه نخاعی استان مازندران را از سرمایه اجتماعی در محیط اجتماعی خانواده، خویشاوندان، دوستان، همسایگان، جامعه و سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران تمرکز یافته است. 838 نفر از این جانبازان با دست کم 25 درصد جانبازی (ناشی از اعصاب و روان) جامعه آماری این پژوهش را تشکیل داده اند. نمونه پژوهش حاضر شامل 269 نفر بود که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های تحقیق از طریق پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری شد. چند یافته مهم این پژوهش عبارت اند از: به لحاظ فراوانی و نوع شبکه اجتماعی قابل اتکا برای جانبازان، به طور متوسط خویشاوندان در مرتبه اول، دوستان صمیمی در مرتبه دوم و همسایگان در مرتبه آخر قرار می گیرند. هرچه از خانواده به سمت جامعه حرکت می کنیم، سطح احساس برخورداری جانبازان از سرمایه اجتماعی به وجه معنی داری کاهش می یابد؛ در حالی که حدود 73 درصد جانبازان در خانواده از این احساس برخوردارند، حدود 75 درصد جمعیت مورد بررسی معتقدند که جو جامعه قابل اعتماد نیست و با آن ها رفتار احترام آمیز ندارد. در پایان، بررسی چرایی فرسایش سرمایه اجتماعی جامعه آماری این پژوهش از سطح خانواده به جامعه، آسیب های ناشی از آن و نیز بررسی سرمایه اجتماعی جانبازان در سطح ملی پیشنهاد شده است.

اگر چه داده های تجربی فراوانی گزاره تاثیر سرمایه فرهنگی خانواده بر موفقیت تحصیلی را تایید کرده است، درباره مکانیسم تاثیرگذاری آن اختلاف نظر وجود دارد. هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی مکانیسم کیفیت ارزشیابی دروس در مطالعه تاثیر سرمایه فرهنگی بر موفقیت تحصیلی است. مطالعه تجربی با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. کلیه دانش آموزان دوره راهنمایی و متوسطه شهرستان جوین در سال تحصیلی 1389-1390 جامعه آماری مورد مطالعه را تشکیل می دهند. حجم نهایی نمونه تحقیق شامل 369 نفر است که با روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه فرهنگی خانواده سهم قابل ملاحظه ای در موفقیت تحصیلی فرزندان دارد. این درحالی است که یافته های این مطالعه، حمایت زیادی از مکانیسم کیفیت ارزشیابی دروس در موفقیت تحصیلی فرزندان نمی نماید.

این مطالعه با هدف طرح و پاسخ دهی به چند مساله اساسی زیر انجام شده است: دیدگاه دانشجویان دانشگاه مازندران در خصوص ضرورت برخورداری از گروه های مرجع در زندگی چیست؟ گروه های مرجع دانشجویان دانشگاه مازندران را چه افراد یا گروه هایی تشکیل می دهند؟ آیا دانشجویان دانشگاه مازندران بیشتر گروه هایی را که در آن عضویت دارند به عنوان گروه مرجع انتخاب می کنند یا گروه هایی را که در آن عضو نیستند؟ دانشجویان دانشگاه مازندران، بیشتر در چه زمینه هایی از گروه های مرجع بهره می برند؟ چرا این دانشجویان آن افراد یا گروه ها را به عنوان گروه های مرجع خود انتخاب کرده اند؟ نظریه گروه های مرجع رابرت مرتون راهنمای اصلی این تحقیق است. با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری طبقه ای از مجموع 9924 دانشجوی دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 92-91، 370 نفر از این دانشجویان به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. برخی از مهم ترین یافته های این تحقیق عبارتند از: 93 درصد از پاسخگویان این مطالعه، داشتن الگو و سرمشق را در زندگی خود مفید ارزیابی کردند. 91 درصد از آن ها معتقدند که جوانان بدون راهنمایی دیگران در زندگی دچار مشکل می شوند. خانواده، دوستان، اساتید دانشگاه و معلمان دوران مدرسه به ترتیب مهم ترین گروه های مرجع دانشجویان دانشگاه مازندران می باشند. علاقه مندی به گروه و کسب منزلت اجتماعی دو دلیل اصلی انتخاب این گروه ها به عنوان گرو های مرجع نزد این دانشجویان است.